ÑAÏI THÖØA PHAÙP UYEÅN NGHÓA LAÂM

------------ DUY THÖÙC CHÖÔNG GIAÛNG LUÏC

--------------------------------------------------------------------------------

( Giaûng taïi Hoäi Phaät Giaùo nôi Haùn Khaåu naêm 18 )

MUÏC LUÏC

Thuaät yù

Thích vaên

Giaùp 1, Toång hôïp muïc tieâu möôøi moân.

Giaùp 2, Tuøy muïc tieâu giaûi thích rieâng bieät.

AÁt 1, Ra theå moân

Bính 1, Giaûi thích muïc tieâu hai theå.

Ñinh 1, Lieät keâ muïc tieâu

Ñinh 2, Giaûi thích phaân bieät.

Maäu 1, Ra choã quaùn theå.

Kyû 1, Quaùn thoâng caùc phaùp.

Kyû 2, Rieâng bieät roõ raøng naêm lôùp.

Canh 1, Muïc tieâu choã quaùn soá

Canh 2, Giaûi thích choã muïc tieâu cuûa truøng (caáp).

Taân 1, Boû hö coøn thaät.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

Nhaâm 2, Daãn chöùng,

Nhaâm 3, Giaûi thích saâu roäng.

Nhaâm 4, Keát thaønh.

Taân 2, Boû nöôùc luïc löu laïi nguyeân chaát.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa,

Nhaâm 2, Daãn chöùng,

Taân 3, Toùm thaâu chöa quy veà goác,

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Taân 4, AÅ lieät hieån thaéng.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Taân 5, Boû töôùng chöùng taùnh.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Maäu 2, Ra naêng löïc quaùn theå,

Kyû 1, Chính ra theå,

Kyû 2, Phaân bieät giaûi thích khaùc.

Quyù 1, Toång hôïp phaân bieät,

Quyù 2, Hieån baøy phaân bieät.

Bính 2, Phaân bieät rieâng bieät cuûa duy thöùc.

Ñinh 1, Vaät lieäu choïn loïc.

Ñinh 2, Naêm chuûng töû.

Ñinh 3, Saùu cöûa.

Ñinh 4, Keát chæ

AÁt 2, Phaân bieät danh moân

Bính 1, Chính phaân bieät danh.

Ñinh 1, Giaûi thích thöùc.

Ñinh 2, Giaûi thích duy.

Bính 1, Giaûi thích trôû ngaïi khoù khaên.

Ñinh 1, Chính giaûi thích trôû ngaïi.

Maäu 1, Giaûi thích duy taâm khoù khaên.

Maäu 2, Giaûi thích duy trí khoù khaên.

Ñinh 2, Toång hôïp coù theå giaûi thích.

Bính 3, Toång hôïp keát thaønh.

AÁt 3, Caùch xa hôïp laïi coù theå giaûi thích phaùp moân.

Bính 1, Giaûi nghóa phaùp moân.

Bính 2, Chính coù theå giaûi thích.

Ñinh 1, Moät teân coù theå giaûi thích.

Maäu 1, Ñeà cöû ñaïi khaùi.

Maäu 2, Giaûi thích quaùn teân naêng vaø sôû.

Kyû 1, Chính giaûi thích.

Kyû 2, Coù theå thoâng suoát.

Maäu 3, Giaûi thích choã quaùn teân.

Maäu 4, Lieät keâ keát thaønh coøn laïi.

Ñinh 2, Hai teân coù theå giaûi thích.

Ñinh 3, Ba teân coù theå giaûi thích.

Ñinh 4, Boán teân coù theå giaûi thích.

Ñinh 5, Naêm teân coù theå giaûi thích.

Ñinh 6, Saùu teân vaân vaân coù theå giaûi thích.

Bính 3, Toång hôïp keát thaønh.

AÁt 4, Naøo thöùc laø quaùn phaùp moân.

Bính 1, Chöùng toû muc tieâu.

Bính 2, Ra hoïc thuyeát khaùc.

Bính 3, Ra chính nghóa.

AÁt 5, Hieån baøy loaïi phaùp moân sai bieät.

Bính 1, Xaùc minh thöùc chaân taùnh.

Bính 2, Xaùc minh thöùc tuïc söï.

Ñinh 1, Chính xaùc minh sai bieät.

Ñinh 2, Thuyeát sai bieät coù boán phaàn.

Ñinh 3, Keát hôïp khoâng phaûi moät khaùc.

Bính 3, Toång hôïp keát thaønh.

AÁt 6, Thöù phaùp moân ngoâi vò tu chöùng.

Bính 1, Xaùc minh thöù ngoâi vò.

Ñinh 1, Daãn ñeán toùm thaâu giaûi thích luaän.

Ñinh 2, Daãn ñeán Thaønh Duy Thöùc Luaän.

Ñinh 3, Daãn ñeán Du Giaø Luaän.

Ñinh 4, Coù theå thoâng suoát.

Bính 2, Phaân bieät tu chöùng.

Ñinh 1, Keát tröôùc sanh sau.

Ñinh 2, chính phaân bieät caùch tu.

Maäu 1, Toång hôïp ñeà cöû.

Maäu 2, Giaûi thích phaân bieät.

Kyû 1, Tu chöùng.

Kyû 2, Töôùng tu.

Canh 1, Xaùc minh ñònh nghóa.

Canh 2, Xaùc minh ngoâi vò tu haønh.

Kyû 3, Ñòa vò tu.

Canh 1, Xaùc minh hai thöù tu.

Canh 2, Khai môû rieâng bieät boán phaùp moân.

Taân 1, Chính xaùc minh.

Taân 2, Döï tính ñôn giaûn.

AÁt 7, Quaùn phaùp moân taùnh gì.

Bính 1, Muïc tieâu laäp hai phaùp moân

Bính 2 Tuøy muïc tieâu giaûi thích rieâng bieät.

Ñinh 1, Xaùc minh naêng quaùn taùnh.

Ñinh 2, Xaùc minh sôû quaùn taùnh.

Maäu 1, Daãn hai boä luaän.

Maäu 2, Coù theå giaûi thích.

Kyû 1, Phaùn xeùt ngoâi vò quaùn chieáu.

Kyû 2, Hai phaùp moân coù theå giaûi thích.

AÁt 8, Caùc ñòa nöông töïa phaùp moân phaùt khôûi.

Bính 1, Phaân bieät y cöù nôi thaân.

Ñinh 1, Xaùc minh ñoán ngoä.

Ñinh 2, Xaùc minh tieäm ngoä.

Maäu 1, Xaùc minh khoâng traûi qua sanh.

Maäu 2, Xaùc minh traûi qua sanh.

Bính 2, Xaùc minh nôi choán phaùt khôûi.

AÁt 9, Phaùp moân ñoaïn tröø caùc chöôùng nhieãm oâ.

Bính 1, Muïc tieâu danh soá.

Bính 2, Xaùc minh nôi choán ñoaïn tröø.

Ñinh 1, Chính xaùc minh nôi choán ñoaïn tröø.

Maäu 1, Xaùc minh phaân bieät phieàn naõo chöôùng.

Maäu 2, Xaùc minh caâu sanh phieàn naõo chöôùng.

Maäu 3, Xaùc minh phaân bieät sôû tri chöôùng.

Maäu 4, Xaùc minh caâu sanh sôû tri chöôùng.

Ñinh 2, Xaùc minh chöôùng sai bieät.

Maäu 1, Du Giaø ba truï.

Maäu 2, Kinh Thaâm Maät ba Tuøy Mieân.

Maäu 3, Baûo Taùnh Luaän boán chöôùng.

Maäu 4, Kinh Thaéng Man naêm truï phieàn naõo.

Maäu 5, Ñeà cöû loaïi keát thaønh.

AÁt 10, Quy veà toùm thaâu hai phaùp moân Khoâng.

Bính 1, Giaûi thích muïc tieâu.

Bính 2, Giaûi thích trôû ngaïi khoù khaên.

Ñinh 1, Ra khoù khaên.

Ñinh 2, Giaûi thích khoù khaên.

Bính 3, Keát thaønh.

******

ÑAÏI THÖØA PHAÙP UYEÅN NGHÓA LAÂM

---------------- DUY THÖÙC CHÖÔNG GIAÛNG LUÏC

Ngaøy nay giaûng Duy Thöùc Chöông, Chöông ñaây ñöôïc ñeà ra töø trong Ñaïi Thöøa Phaùp Uyeån Nghóa Laâm. Ñaïi Thöøa Phaùp Uyeån Nghóa Laâm, chính Ñaïi Sö Khuy Cô choã tröôùc taùc. Sö Cô vì Phaùp Sö Huyeàn Trang ñeán Cao Tuùc, ñöùc hoïc tuyeät luaân, tröôùc thuaät100 boä, ñeà xöôùng moân hoïc Toâng Duy Thöùc, bình sanh taïi Nghóa Laâm Phaùp Sö saùng taùc xuaát saéc. Choã yeáu nghóa giaûi thích kyõ caøng, trong ñoù coù chöông Duy Thöùc: Chöông ñaây gioáng nhö baøi vaên vaäy, ñaây laø moät phaàn trong Duy Thöùc Chöông Nghóa Laâm. Trong Chöông chöõ nhoû chính laø Phaùp Sö Trí Chaâu choïn löïc ghi laïi, phaøm chöa hieån baøy ñöôïc lyù, chöa giaûi thích choã khoù khaên, Sö Trí Chaâu thì choïn löïa ghi giaûi thích laïi, cho neân goïi laø Quyeát Traïch Kyù Yeân. Nay chæ löôïc laïi khoâng giaûng.

THUAÄT LAÏI YÙ

Nay rieâng giaûng chöông naøy, khoâng suy dieãn phaàn coøn laïi cuûa chöông vaø phaàn coøn laïi cuûa kinh luaän thì nhö theá naøo? Löôïc thuaät coù ba nghóa:

1.- Gaàn ñaây keå nhö naêm ñeán, Phaät Giaùo Trung Quoác laàn laàn coù hieän töôïng phaùt trieån, nôi trong hieän töôïng naøy, choã môùi höng thònh, caàn yeáu coù hai phaùi: (1) Phaùi Maät Toâng troïng thaät haønh: Maät Toâng cuõng goïi laø Chaân Ngoân Toâng, choã Toâng naøy coøn höôùng ñeán chaân ngoân cuûa Phaät vaø Boà Taùt vaäy. Trung Quoác thôøi nhaø Ñöôøng cuõng töông ñoái höng thònh, ñeán ñôøi Khang Hy veà sau bò thaát truyeàn, phaùi Maät Toâng chæ coøn beân Nhaät Baûn; naêm gaàn ñaây, theá giôùi giao thoâng, hoïc giaû laïi ñem Maät Toâng truyeàn veà Trung Quoác, goïi laø Ñoâng Maät. Laïi coù Taây Taïng, Laït Ma cuûa Moâng Coå truyeàn laïi, goïi laø Taïng Maät, sôû Hoïc sôû Toâng cuûa noù ñoàng laø Tam Maät Chôn Ngoân cuûa Phaät Boà

Taùt vaäy. (2) Phaùi Duy Thöùc Troïng Lyù Trí: Toâng Duy Thöùc cuõng goïi laø Toâng Phaùp Töôùng, Toâng naøy theo treân chaân lyù cuûa caùc phaùp thuyeát minh vaø kieán laäp taát caû phaùp, laøm caên baûn ñeå hoïc taäp giaùo lyù cuûa Phaät phaùp, thôøi Ñöôøøng raát thaïnh, lieàn sau ñoù suy laàn laàn. Chôø ñeán Daân Quoác laïi thaønh laäp moät ban hoïc giaû chuyeân moân höôùng veà Toâng, neân laïi nghieâng veà phuïc höng.

Phaät hoïc Trung Quoác gaàn moät ngaøn naêm nay, tuy coù nhieàu Toâng Hoïc Phaùi, maëc daàu nhöng khoâng ngoaøi hai phaùi choã quen thuoäc: Nhö Tònh Ñoä, Thieàn Toâng coù theå laøm tinh thaàn, söùc möu caàu höng thònh roäng lôùn, maëc daàu chung cuoäc khoâng ñöôïc nhö yù vaø Maät Toâng thì laïi höng thaïnh. Hoaèng döông cuûa Hieàn Thuû, ngöôøi ñöùc lôùn tuy khoâng xao laõng, maø chung cuoäc chöa kòp höng thònh theâm môùi, nhöng Toâng Duy Thöùc thì ñöôïc theá hôn. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

Toång hôïp quaùn coù hai, tuy löôïc coù sai bieät, kyø thaät hieån baøy phaùt trieån laãn nhau, khoâng choã thieân leäch vaäy. Caàn yeáu bieát Phaät phaùp chuù troïng thöïc haønh, maø sai laàm ôû choã chæ chuù troïng lyù giaûi, neân phaøm thöïc haønh chaân thaät, ñeå thích hôïp neân caàn nöông töïa nôi giaùo nghóa ñeå roõ nôi lyù maø phaùt khôûi chaùnh haïnh, mong caàu maãu möïc chaân chaùnh, neáu khoâng thì deã vaøo ñöôøng taø caûnh ma vaäy. Laïi nöõa hoïc hoûi chaân thaät, sau khi ñaït ñöôïc giaùo minh ñöôïc lyù, thích hôïp khôûi quaùn haïnh, khoâng chaáp tröôùc ñieàu hieåu bieát qua giaûi thích, caàu chöùng ngoä

chaân thaät ñeå ñaïi thoï duïng, neáu khoâng thì khoù thoaùt khoûi söï kieåm tra soá baûo vaät. Töùc laø quaùn Duy thöùc vaø Maät giaùo hai phaùi, keû haønh, keû hoïc, gaàn ñaây coù chaáp thieân leäch, neân giaûng chöông naày, khieán keû haønh trì thoaùt khoûi giaùo ñieàu ñeå ñaït lyù, keû hoïc saùng toû lyù ñeå khôûi haønh, caû hai ñeàu quan troïng, raát thích hôïp kheá cô vaäy.

Chöông naøy choã trình baøy roõ giaùo lyù haïnh quaû, chính giaùo cuûa duy thöùc, lyù cuûa duy thöùc, haïnh cuûa duy thöùc, quaû cuûa duy thöùc. Töùc laø nöông töïa nôi lyù cuûa giaùo ñaây, trieät ñeã quaùn saùt thaân taâm vaø theá giôùi cuûa con ngöôøi, nghóa laø quaùn saùt thaân taâm ba nghieäp thieän aùc vaân vaân, theá giôùi vi traàn, hoaëc nghieäp vaân vaân, nôi lyù nôi söï hoaøn toaøn roõ raøng veà sau, thuû xaû nhö theá naøo maø phaùt khôûi nôi hieän haønh, goïi laø Ñaïi Thöøa Boà Taùt Haïnh. Quaùn haïnh nhö theá, duøng trí hueä laøm tieàn ñaïo, maëc daàu nhö ñi ñöôøng, nhôø ñeøn Ñaïi Trí Hueä maø tieán veà phía tröôùc, taát nhieân nôi bình an baèng con maét, choã goïi laø chöùng ñaïi quaû vaäy.

2.- Hai ñaây, Phaät phaùp sau ñôøi Haùn trôû laïi, Trung Quoác coå ñöùc vaùc trí löïc ñeå nghieân cöùu töôøng taän, taän löïc maø thaät haønh, phaøm laäp toâng phaùi, ña soá hoïc ñeå toång hôïp laïi. Chöông Duy Thöùc ñaây, caùc ñaïi ñöùc thuoäc Trung Quoác ñaõ tröôùc taùc, khoâng phaûi phuï giuùp dòch laïi, neân chöông ñaây cuõng ñuû toång hôïp taùnh chaát.

Phaät phaùp töø Thích Toân thò tòch troû veà sau, taïi AÁn Ñoä lieàn phaân Ñaïi Thöøa Tieåu Thöøa, Tieåu Thöøa coù hôn 20 boä phaùi, khoâng toång hôïp taùnh chaát. Ñaïi Thöøa coù ba boä phaùi: (1) Moät goïi laø Toâng Phaùp Taùnh Baùt Nhaõ. (2) Hai goïi laø Toâng Phaùp

Töôùng Duy Thöùc. (3) Ba goïi laø Toâng Phaùp Giôùi Chaân Tònh. Ba phaùi ñaây, Ngaøi Huyeàn Trang taïi AÁn Ñoä coù theå tröôùc taùc coù theå luaän toâng, taïo nghieân cöùu toång hôïp. Neân coå ñöùc Trung Quoác nghieân cöùu Phaät phaùp, phaàn nhieàu toång hôïp laïi gôûi baèng thoâng haønh. Sö Khuy Cô saùng taùc Chöông naøy, töùc laø toång hôïp caùc toâng cuûa Toâng Duy Thöùc, tröôùc taùc lôùn cuûa phaùi khaùc gôûi baèng thoâng haønh, nhö noùi raèng: [Toùm thaâu taát caû phaùp quy veà Voâ Vi laøm chuû, neân noùi taát caû phaùp ñeàu laø Nhö Nhö vaäy. Toùm thaâu taát caû phaùp quy veà Höõu Vi laøm chuû, neân noùi caùc phaùp ñeàu Duy Thöùc. Toùm thaâu taát caû phaùp quy veà Giaûn Traïch laøm chuû, neân noùi taát caû phaùp ñeàu Baùt Nhaõ.]

Ñaây coù theå toùm thaâu maëc daàu coù ba chuû sai bieät, thaät ra ba chuû ñeàu toång hôïp Phaät phaùp raát roõ raøng, maø laïi choã toùm thaâu ñeàu laø taát caû phaùp vaäy. Gaàn ñaây hoaèng döông Duy Thöùc gioáng nhö coù thieân leäch che laáp, ña phaàn khoâng theå toùm thaâu taát caû Phaät phaùp hoøa hôïp bieán khaép, neân ñaëc bieät giaûng chöông naøy, ñeå caàu cöùu söï hoaèng truyeàn huû baïi cuûa toâng.

Ba ñaây, trong chöông Duy Thöùc saùng roäng giaùo lyù, maø raát chuù troïng roõ raøng Duy Thöùc Haïnh. Phaät phaùp taïi Trung Quoác, tu haønh tín ngöôõng raát ñoâng, giaùo lyù hoï caàu nguyeän roõ raøng minh baïch thöïc tieån. Giaû söû giaùo lyù khoâng roõ raøng maø khôûi coâng tu haønh, tuy coù theå haït gioáng thieän caên chung cuoäc khoâng khoûi hai huû baïi: (1) Bò ngöôøi ñôøi cheâ cöôøi cho laø meâ tín. (2) Khieán töï taâm khoâng chaéc chaén. Meâ tín chính laø gaàn ñaây tieàn ñoà Phaät giaùo bò ñaïi chöôùng, phaøm tín ngöôõng Phaät phaùp khieán mau thuaän lôïi ñeå bò phaù. Ngoaïi tröø chöôùng cheâ cöôøi ñaây, khoâng phaûi roõ raøng giaùo lyù khoâng theå, nay xin giaûng giaùo lyù naøy, yù cuõng taïi ñaây. Khoâng chaéc chaén gaùnh vaùc, tín ñaây voán töï quaùn saùt khoâng giaùo lyù, töï taâm ñoái vôùi Phaät phaùp khoâng theå chaéc chaén tín ngöôõng thieát tha, hoaëc theo muø quaùng, hoaëc keøm theo hôïp taùc, ngöôøi noùi cuõng noùi, ngöôøi tin cuõng tin, töï khoâng chaùnh quaùn, chung cuoäc taát nhieân cuõng bò thoái ñoïa. Raát hoaëc nghe noùi khôûi haønh maø khoâng bieát choïn löïa, do muø quaùng daãn ñeán muø quaùng chieâu caûm ma keøm theo quyû, chöôùng ngaïi lôïi ích Thaùnh giaùo; neân trong khi tu haønh raát caàn chuù troïng giaùo lyù. Roõ raøng söï thöïc haønh cuûa Duy Thöùc so cuøng caùc Toâng khaùc khoâng gioáng nhau, khoâng phaûi tröôùc ñaõ nghe nhieàu thaùnh giaùo sau khi quaùn thaáu suoát chaân lyù, khoâng

caàn phaùt khôûi chaùnh quaùn haïnh. Vôùi Toâng Tònh Ñoä vaân vaân khoâng gioáng nhau, Toâng Tònh Ñoä khoâng roõ giaùo lyù cuõng coù theå tu haønh, nhaân Tònh Ñoä vaân vaân khoâng roõ giaùo lyù maø tu haønh chaân thaät Phaät phaùp hieän töôïng laàn laàn suy baïi; giaùo lyù laø caên baûn cuûa hoïc Phaät, khoâng roõ giaùo lyù neân maát caên baûn giaùo nghóa, giaùo nghóa khoâng roõ bò trong meâ ngoaøi hoaëc, trong xaõ hoäi lieàn sanh caùc thöù chöôùng ngaïi phæ baùng. Nay giaûng chöông Duy Thöùc, yù roõ minh baïch Phaät giaùo chaân thaät, giaûi thích nhöõng ñieàu phæ baùng beân ngoaøi. Ñaõ duøng chaùnh kieán thaät haønh maãu möïc, cuõng duøng chính chaám döùt duï phæ baùng vaäy.

GIAÛI THÍCH VAÊN

Giaùp 1, Möôøi Phaùp Moân Toång Hôïp Muïc Tieâu.

Chöông nghóa Duy Thöùc löôïc duøng möôøi phaùp moân giaûi thích phaân bieät: (1) Ra theå; (2) Phaân bieät teân; (3) Caùch ly hôïp coù theå giaûi thích; (4) Sau Thöùc laø quaùn; (5) Hieån baøy loaïi sai bieät; (6) Keá ñeán ngoâi vò tu chöùng; (7) Phaùp quaùn taùnh nhö theá naøo; (8) Caùc vò trí nöông töïa phaùt khôûi; (9) Ñoaïn tröø caùc chöôùng nhieãm oâ; (10) Toùm thaâu quy veà hai khoâng.

Ñoaïn ñaây chính hieån baøy giaûi ñeà ñaïi cöông, löôïc coù möôøi phaùp moân. Möôøi phaùp moân phaân bieät toùm thaâu Caûnh Haïnh Quaû: nghóa laø ba phaùp moân tröôùc noùi roõ Caûnh Duy Thöùc, keá ñeán noùi roõ saùu phaùp moân Haïnh Duy Thöùc, sau cuøng noùi roõ moät phaùp Quaû Duy Thöùc. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

Hoûi: Trong möôøi phaùp moân, thöù nhaát laø môû ra theå vaø môû ra gaáp ñoâi coù theå quaùn Theå, choã quaùn thuoäc veà Caûnh thì coù theå, naêng löïc quaùn neân thuoäc veà Haïnh, taïi sao cuõng thuoäc veà Caûnh? Ñaùp: Vaên tuy môû ra gaáp ñoâi hai theå roõ raøng khaû naêng

quaùn chieáu, maø chính roõ raøng ôû nôi choã quaùn chieáu phía beân caûnh, khoâng ôû nôi khaû naêng quaùn chieáu beân haïnh; khaû naêng quaùn phaùp cuõng laø phaùp cuûa trong nguõ uaån, phaùp ñaây chính thuoäc caûnh ñeå quaùn, neân chính toùm thaâu trong caûnh vaäy. Hoûi: Keá ñeán coù saùu ñoaïn cuõng gaáp ñoâi roõ raøng laø caûnh, vì sao phaân bieät cho laø haïnh? Ñaùp: Haïnh roõ raøng toái thaéng, chính haïnh hieån baøy, choã duøng laäp haïnh. Hoûi: Vì sao hai khoâng? Quaû sao laïi laø nghóa? Ñaùp: Hai khoâng ñaây sanh khoâng phaùp khoâng. Sanh khoâng, nghóa laø chuùng sanh höõu tình laø khoâng. Phaùp khoâng nghóa laø vaïn höõu vuõ truï, vaïn höõu ñaây laø khoâng neân goïi phaùp khoâng. Choã noùi laø quaû ñaây, hai khoâng khoâng phaûi laø quaû, hai khoâng laø choã hieån baøy Boà Ñeà Nieát Baøn, goïi laø quaû. Choã hieån baøy nghóa ñaây, taát caû höõu tình töø voâ thæ ñeán nay chaáp chuùng sanh laøm ngaõ, sanh caùc phieàn naõo laøm chöôùng ngaïi ñaïi nieát baøn; coù theå chöùng chuùng duyeân hoøa hôïp sanh caên baûn khoâng tòch, thì choã hieån baøy töùc laø Ñaïi Nieát Baøn. Laïi do bieán keá chaáp phaân bieät caùc phaùp cho laø thaät neân chöôùng ngaïi choã caàn bieát caùc caûnh chaân thaät; choã ñaït ñeán phaùp taùnh chaân khoâng, nöông töïa nôi giaû coù kia, thì coù theå hieån baøy töùc laø Ñaïi Boà Ñeà. Neân do hai khoâng, hieån baøy hai ñaïi quaû.

Giaùp 2, Theo muïc tieâu giaûi thích rieâng bieät.

AÁt 1, Môû ra phaùp moân theå

Bính 1, Giaûi thích muïc tieâu hai theå.

Ñinh 1, Lieät keâ muïc tieâu.

Thöù nhaát môû ra theå ñaây, ñaây coù hai thöù: (1) Moät laø sôû quaùn theå; (2) Hai laø naêng quaùn theå. Ñaây laø lieät keâ vaäy. Choã goïi laø môû ra theå, môû ra goïi laø bieåu hieän muïc tieâu, theå töùc laø nghóa. Xem kinh duyeät luaän, khoâng thích hôïp chaáp danh

choïn nghóa, neân quaùn tröôùc sau vaên nghóa, nöông nôi nghóa ñònh danh. Trong ñaây môû ra theå cuûa theå, so cuøng naêm lôùp huyeàn nghóa cuûa Thieân Thai, theå cuûa [ Toâng Danh Theå duøng ñeán giaùo lyù] khoâng ñoàng nghóa. Choã goïi laø theå cuûa Thieân Thai, chæ cho nghóa cuûa taùnh chaân thaät nôi taát caû phaùp, nhö noùi raèng, chaân nhö, thaät teá, taùnh khoâng vaân vaân, laø theå phoå bieán. Trong ñaây choã töï theå môû ra, töùc laø môû ra naêng quaùn Duy Thöùc vaø töï theå cuûa sôû quaùn Duy Thöùc. Sôû quaùn cuõng goïi laø bò quaùn saùt, naêng quaùn töùc laø naêng löïc quaùn saùt.

Ñinh 2, Giaûi thích phaân bieät.

Maäu 1, Môû ra choã quaùn theå.

Tî 1, Thoâng qua quaùn caùc phaùp.

Choã quaùn Duy Thöùc, duøng taát caû phaùp maø laøm töï theå, thoâng qua quaùn coù vaø khoâng ñeå thöïc hieän Duy Thöùc.

Hoûi: Duy Thöùc choã quaùn saùt, duøng gì ñeå laøm theå? Ñaùp: Duøng taát caû phaùp laøm töï theå. Taát caû phaùp ñaây, löôïc coù hai thöù: Moät laø höõu vi phaùp. Hai laø voâ vi phaùp. Hai thöù phaùp ñaây, toång hôïp toùm thaâu taän cuøng taát caû phaùp coù trong vaïn höõu vuõ truï. Sao coù hai phaùp? Nghóa laø phaùp ñaây do chuùng duyeân hôïp thaønh, laø sanh dieät bieán khaùc. Sao laø phaùp voâ vi? Nghóa laø khoâng phaûi nhaân duyeân, khoâng sanh dieät bieán khaùc vaäy, do ñaây höõu vi voâ vi laøm taát caû phaùp, cuøng Bieän Trung Bieân Luaän choã roõ raøng gioáng nhau, höõu vi töùc laø tuïc ñeá, voâ vi töùc laø chaân ñeá; maø cuøng ñoái vôùi phaùp luaän duøng ba taùnh toùm thaâu taát caû phaùp, thì khoâng gioáng nhau. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:-----

Caùc phaùp duyeân sanh y tha khôûi taùnh, voán khoâng thaät ngaõ thaät taùnh. Voïng chaáp thaät coù, bieán keá chaáp vaäy. Nhö thaân theå ngöôøi toâi, voán laø do töù ñaïi, nguõ uaån duyeân sanh maø thaønh, khoâng coù töï ngaõ, nhöng coù ngöôøi khoâng ñaït lyù naøy, voïng töôûng chaáp cho laø coù moät töï ngaõ; ñaây töùc laø ly khai theå töôùng duïng cuûa söï thaät vaät chaát ngoaøi ra cuøng caûm tình lyù trí, ñaëc bieät chaáp coù moät töï ngaõ, thaät ra [ töï ngaõ ] töôùng ñaây gioáng nhö söøng thoû. Laïi nöõa nhö daïy ngöôøi chaáp coù chuû taïo vaät, chuû taïo vaät ñaây coù theå taïo thieân ñòa vaïn huõu, nhö AÁn Ñoä chaáp Ñaïi Töï Taïi Thieân, Gia Toâ Giaùo, Hoài Giaùo chaáp Thöôïng Ñeá, cuõng ñoàng voïng chaáp. Haïng chuû taïo vaät ñaây, khoâng phaûi höõu vi khoâng phaûi voâ vi, chính giaû töôûng hö voïng chaáp tröôùc, ngöôøi tuïc trong theá gian khoâng roõ söï coá naøy, laïi laäp caùc thöù teân ñeå thuyeát minh, ñaây ñeàu caùch ly nôi söï thaät chaân lyù maø tuyeät ñoái khoâng coù, neân goïi laø voâ phaùp. Phaùp ñaây tuy khoâng, voïng chaáp cho laø coù, neân luaän noùi raèng: [ Hö voïng phaân bieät cho laø coù, nôi ñaây caû hai ñeàu khoâng], ñaõ xeùt kyõ vaäy. Noùi quaùn thoâng qua ñaây, quaùn saùt nghóa bieán khaép, nghóa laø quaùn saùt bieán khaép taát caû phaùp, neáu höõu vi, neáu voâ vi, ñeàu Duy Thöùc hieän haønh, laøm choã quaùn Duy Thöùc Caûnh. Quaùn haïnh ñaây khoâng gioáng Soå Töùc, khoâng quaùn tònh, khoâng quaùn soå töùc, laø chuyeân choïn moät phaùp ñeå quaùn, khoâng phaûi choïn taát caû phaùp toång hôïp ñeå quaùn vaäy; nay ñaây thoâng qua caùch quaùn, chính trong Ñaïi Thöøa toång hôïp quaùn bieán khaép taát caû phaùp, nhö quaùn thaät töôùng cuûa caùc phaùp, neân bieát theå cuûa quaùn naøy tuùc laø taát caû phaùp vaäy.

Kyû 2, Phaân bieät roõ raøng naêm lôùp.

Canh 1 Muïc tieâu choã quaùn soá.

Löôïc coù naêm lôùp.

Choã quaùn phaùp theå, roäng thì voâ löôïng, maø löôïc thì hieån baøy naêm lôùp, nghóa laø naêm thöù baäc. Noùi naêm lôùp ñaây, töø roäng ñeán heïp, töø caïn ñeán saâu, töø thoâ ñeán teá cuûa naêm lôùp quaùn Duy Thöùc vaäy.

Naêm lôùp dieäu nghóa, löôïc toång hôïp phaân bieät: Toång hôïp ñoái vôùi trí lanh lôïi ñaây maø noùi, phaân bieät ñoái vôùi nguyeân chaát caên baûn ñaây maø noùi. Keû só coù trí, nghe sô qua quaùn lieàn coù theå thoâng ñaït lyù khoâng chöùng ngoä chaúng khoâng. Neáu nguyeân chaát caên baûn, hoaëc boû soùt coøn laïi chaáp, neân phaûi nhieàu lôùp phaân bieät roõ raøng, nhö loät voû chuoái, vaø ñeán sau cuøng quy veà khoâng, khoâng choã chöùng ñaéc. Maëc daàu naêm lôùp ñaây giaùo lyù quaùn haïnh, maëc daàu kinh luaän voán coù, maø danh nghóa cuøng taàng lôùp thöù töï thì môû ñaàu töø Sö Khuy Cô, Sö Cô laø thuoäc tieàn nhaân choã chöa töøng phaùt huy, neân kieán laäp coøn thieáu chöông chuû.

Canh 2, Giaûi thích choã muïc tieâu veà lôùp.

Taân 1, Boû hö coøn laïi thaät.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

Moät, boû hö coøn laïi thaät. Quaùn bieán keá sôû chaáp, chæ hö voïng hieän khôûi, ñeàu khoâng theå khoâng duøng, neáu chính boû khoâng, beân tình thì coù, beân lyù thì khoâng. Quaùn y tha, vieân thaønh caùc phaùp coù theå chaát, hai trí caûnh giôùi, (Hai trí laø Dieäu quan saùt trí, ñaïi vieân caûnh trí). Neân chính coøn laïi coù, lyù thì coù tình thì khoâng.

Thöù nhaát ñaây roõ raøng ban ñaàu quaùn thöù lôùp. Thöùc ñaây, cuõng nhö noùi Duy Thöùc Quaùn vaäy. Boû hö ñaây, boû nghóa laø tröø boû, hö nghóa hö voïng, phaøm khoâng hôïp lyù thì tröø boû chaáp tröôùc hö voïng cuûa caùch ly söï thaät, nhö chaáp thaàn ngaõ, chuû taïo vaät vaân vaân, ñeàu neân baùc boû saïch taän goác. Thaät nghóa laø caùc phaùp chaân thaät töï töôùng --- vieân thaønh thaät taùnh, y tha khôûi taùnh, ñaïo lyù neân coù vaø neân phaûi coøn löu laïi.

Quaùn bieán keá chaáp trôû xuoáng, ñaàu tieân hieån baøy quaùn ñònh nghóa, töùc laø môû ra theå vaäy. Ñaàu tieân naêm caâu chính laø roõ raøng boû hö: phaøm phu höõu tình bieán keá chaáp Thaàn Ngaõ, Chuû Taïo Vaät vaân vaân, ñeàu laø loâng ruøa, söøng thoû, nguyeân chaát laø giaû töôûng caáu taïo, theo hö voïng khôûi, theå töôùng duïng khoâng tí chuùt söï thaät. Bieán keá chaáp ñaây coù theå chöôùng ngaïi chaùnh trí, nôi treân voïng tình coù theå noùi laø coù, xeùt nôi söï thaät chaân lyù thì khoâng, thì neân chính tröø boû noù, khieán nôi khoâng thì khoâng coù. Keá ñeán naêm caâu ñaây, chính roõ raøng coøn laïi ñieàu thaät; phaøm nöông nôi nhaân gaù nôi duyeân nöông töïa tha nhaân maø phaùt khôûi coù theå vaø duïng, veà sau ñaït ñöôïc trí nhôø choã duyeân tuïc ñeá; coøn trí caên baûn choã duyeân vieân thaønh thaät thuoäc chaân ñeá. Hai thöù ñaây, treân voïng tình thì chaáp maëc daàu laø khoâng coù, söï thaät chaân lyù ñeàu coù caùi baát khoâng, caàn gaáp neân chaùnh quaùn ñeå ñaït ñöôïc vaäy.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Voâ Tröôùc Tuïng raèng: [ Danh vaø söï laãn nhau laøm khaùch, taùnh cuûa noù neân taàm tö. Nôi hai ñaây cuõng phaûi suy cöùu, chæ suy xeùt vaø chæ lôïi duïng. Quaùn thaät trí thì khoâng coù nghóa, chæ coù ba phaân bieät, khoâng neân khoâng coù, töùc laø coù ba taùnh]. ( Ba taùnh, bieán keá sôû chaáp taùnh, y tha khôûi taùnh,vieân thaønh thaät taùnh).

Daãn chöùng coù hai, (1) Thöù nhaát laø daãn toùm thaâu luaän chöùng cuûa Ñaïi Thöøa. Luaän ñaây vì Phaät nhaäp dieät sau hôn 900 naêm, Boà Taùt Voâ Tröôùc ôû AÁn Ñoä choã taïo luaän, giaûi thích phaåm Nhieáp Ñaïi Thöøa trong kinh Ñaïi Thöøa A Tyø Ñaït Ma. Boån Luaän quyeån ba, giaûi thích luaän coù Boà Taùt Theá Thaân, taùnh khoâng coù hai thöù ñeàu coù giaûi thích trong baûn luaän. Phaïn ngöõ laø A Taêng Khöù, ñaây dòch laø Voâ Tröôùc, nghóa laø nôi taát caû phaùp khoâng choã chaáp tröôùc. Tuïng ñaây, phaïn vaên goïi laø vaên phaùp, chöõ cuù nghóa laø caâu vaên coù nhaát ñònh, hoaëc 3, 4, 5, 6, 7 chöõ laøm moät caâu, 4 caâu vaên thaønh moät baøi tuïng, cuõng nhö thi thô cuûa Trung Quoác vaäy. Daãn baøi tuïng coù hai, luaän caâu vaên coù taùm. Muoán giaûi thích baøi tuïng ñaây, tröôùc heát phaûi saùng toû boán caùch quaùn boán trí.

Boán caùch quaùn ñaây: (1) Moät laø Quaùn Danh Taàm Tö; (2) Quaùn Söï Taàm Tö; (3) Quaùn Töï Taùnh Taàm Tö; (4) Boán laø Quaùn Sai Bieät Taàm Tö. Sao goïi laø Quaùn Danh Taàm Tö? Taàm nghóa laø tìm caàu, tö goïi laø tö duy, nôi söï nôi lyù, tröôùc laø tìm caàu, thöù ñeán thì nhö lyù tö duy trieät ñeå quaùn saùt, neân goïi laø taàm tö. Nôi taát caû phaùp treân [danh], tìm caàu tö duy, goïi laø quaùn danh taàm tö. Taïi sao goïi laø quaùn söï taàm tö? Söï nghóa laø vaïn höõu vuõ truï do

nhaân duyeân sanh thaønh, coù theå coù töôùng coù duïng, söï thaät ñoà vaät hieän tieàn coù theå ñöôïc. Nôi taàm tö ñaây, goïi laø quaùn söï taàm tö. Sao goïi laø quaùn töï taùnh taàm tö? Töï taùnh ñaây, nghóa laø caùc phaùp hoaëc danh hoaëc söï choã coù ñònh nghóa. Nôi taàm tö ñaây, goïi laø quaùn töï taùnh taàm tö. Sao goïi laø quaùn sai bieät taàm tö? Sai bieät ñaây, nghóa laø caùc phaùp hoaëc danh hoaëc söï choã coù töôùng laãn nhau sai bieät nghóa lyù. Nôi taàm tö ñaây, goïi laø quaùn sai bieät taàm tö. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây ---

Töù Nhö Thaät Trí ñaây, töùc laø boán phaùp quaùn tröôùc, quaùn saùt nhieät ñoä ñeán heát möùc daãn ñeán choã phaùt ra boán trí. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Danh vaø söï laãn nhau laøm khaùch, taùnh cuûa noù caàn taàm tö , ñaây roõ raøng hai quaùn ban ñaàu trong boán caùch quaùn. Danh laø teân, nhö chöõ vaät duï nhö hoa bình, hoa bình ñaây töùc chæ cho teân cuûa söï, sö nghóa laø söï thaät, laø teân ñeå chæ daãn. Laãn nhau laøm khaùch, nghóa laø danh hoaëc söï cuûa taát caû phaùp, coù theå duøng laãn nhau laøm chuû laøm khaùch, khoâng nhaát ñònh chæ cho teân naày khoâng nhaát ñònh chæ cho söï kia, söï naày nhaát ñònh coù teân cuûa söï naày, söï kia nhaát ñònh coù teân cuûa söï kia. Ñaây töùc laø hieån baøy chæ thò hai teân danh vaø söï, khoâng phaûi coá ñònh keát hôïp vónh cöõu, theo leõ nhö danh ñaây taïi choã naøy thì söï cuõng phaûi ôû taïi choã naøy, ngöôïc laïi danh ôû taïi choã naày maø söï laïi ôû nôi choã khaùc, danh tuy töôùng gioáng nhau maø khoâng phaûi chæ cho söï ñaây gioáng nhau, hoaëc chæ vaät rieâng bieät; cho neân danh hy voïng khoâng theå quyeát ñònh söï, vì mang nghóa laø khaùch. Laïi nöõa nhö söï ñaây ôû choã khaùc laäp danh thì söï ñaây tuy töôùng gioáng nhau, coøn laäp danh thì khoâng phaûi danh gioáng nhau; cho neân söï khi laäp danh thì khoâng theå quyeát ñònh laø vì mang nghóa khaùch. Nhö theá hai danh vaø söï ñaây laãn nhau laøm khaùch, khoâng phaûi laø coá ñònh maø coù theå caùch ly, neân goïi laø danh vaø söï laãn nhau laøm khaùch. Taùnh cuûa danh vaø söï caàn taàm tö, ñeå hieån baøy danh cuøng söï, neân phaûi xeùt kyõ caân nhaéc quaùn saùt. Taùnh ñaây laø theå taùnh cuûa danh cuøng söï, hai theå taùnh naøy khoâng phaûi laø quyeát ñònh keát hôïp, caàn bieát taàm tö danh chæ laø danh

maø khoâng phaûi laø söï vaân vaân, söï chæ laø söï maø khoâng phaûi laø danh vaân vaân. Söï ñaây coù teân cuûa noù, nhöng teân ñaây theo söï maø ñaët teân, caû hai ñeàu laø theá tuïc taäp quaùn giaû taïo maø an laäp. Neân Laõo Töû noùi: [ Giöõ gìn duøng laøm giaûn dò cuûa voâ danh]. Söï vaät khi noù chöa phaùt kieán thì khoâng coù teân, sau khi phaùt kieán, theo yù höõu tình vui möøng maø laäp teân cho noù, neân khoâng quyeát ñònh. Coøn söï caùch ly teân thì söï trôû neân chaân thaät, teân neáu caùch ly söï töùc laø khoâng coù teân. Neáu thieàn ñònh coøn chaáp tröôùc thì teân vaø söï quyeát ñònh khoâng caùch ly nhau, thì söï maát chaân thaät, cuõng bò haïi chaân lyù, neân goïi noù laø taùnh caàn taàm tö. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Nôi hai teân vaø söï cuõng neân suy cöùu, hai ñaây nghóa laø töï taùnh vaø sai bieät, suy cöùu töùc laø suy caàu khaûo cöùu caân nhaéc, cuõng goïi laø taàm tö. Teân vaø söï ôû tröôùc, sau ñoù ñaõ quaùn xaùt taàm tö, teân tuy laø teân, söï tuy laø söï, caû hai laãn nhau laøm khaùch. Nay töï taùnh, sai bieät ñaây cuõng caàn taàm tö ñeå quaùn saùt. Quaùn nhö theá naøo? Nghóa laø nöông nôi teân vaø söï ñaây giaû laäp töï taùnh, sai bieät, suy cöùu yù nghó, töï taùnh giaû laäp treân chæ laø töï taùnh giaû laäp, khoâng sai bieät nghóa. Sai bieät nghóa treân, cuõng

caàn suy cöùu yù nghó veà sai bieät giaû laäp noù chæ laø sai bieät giaû laäp maø khoâng töï taùnh. Nhö [ Caùi Bình] chöõ caùi bình laø teân, coøn caùi bình laø söï. Töï taùnh cuûa caùi bình, do vaät chaát neân coù chaát ngaïi laøm töï theå; taùnh chaát ngaïi ñaây coù theå coù bieán hoùa bò hö hoaïi, töùc laø nghóa sai bieät; laø vì töï taùnh, sai bieät treân teân cuûa cuûa caùi bình thuoäc veà söï.

Neân töï taùnh, sai bieät treân teân vaø söï ñeàu laø giaû laäp. Chæ suy xeùt vaø chæ giaû laäp ñaây, suy xeùt goïi laø tö löông, trieát hoïc goïi laø Nhaän Thöùc Luaän, Phaät Hoïc goïi laø Phaân Bieät Lieãu Tri. Duy löôïng ñaây, cuõng nhö goïi duy thöùc, nghóa laø chæ coù nhaän thöùc phaân bieät maø khoâng coù teân, khoâng söï, khoâng töï taùnh, khoâng sai bieät vaäy. Giaû Coù coù hai thöù: (1) Voïng chaáp tuøy theo tình caûm laø giaû. (2) Xöng lyù thi haønh thieát laäp laø giaû.Tröôùc ñaây laø phaøm phu ñoái vôùi söï thaät chaân lyù khoâng theå xaùc minh, noù tuøy theo voïng tình ñieân ñaûo, chaáp tröôùc teân töôùng ngaõ vaø ngaõ sôû cuûa söï vaät. Thöù giaû töôùng ñaây, raát neân phaù tröø. Sau ñoù laø keû giaùc ngoä nhö lyù nöông nôi söï, tuøy theo töôûng cuûa theá gian, laøm ngöôøi hoùa ñaïo giaû kieán laäp teân vaø söï vaân vaân. Ñaây coá nhieân coù theå söû duïng, tuy nhieân phaûi ñaït lyù, neáu khoâng thì vaãn thuoäc chaáp tröôùc. Cho neân nôi boán thöù söï vieäc ôû treân, taàm tö quaùn saùt danh, söï, töï taùnh, sai bieät, ñeàu caàn phaân bieät lieãu tri giaû töôùng cuûa thöùc bieán khôûi. Noùi ngöôïc laïi, töùc laø töôùng phaàn cuûa taùm thöùc choã bieán vaø duyeân maø thoâi. Töôùng phaàn cuûa söï vaät ñeàu töø nôi thöùc bieán hieän, giaû laäp teân cuûa söï, cuûa töï taùnh sai bieät, neân chæ goïi laø giaû. Chæ löôïng, chæ giaû, goïi laø quaùn töï taùnh vaø sai bieät, chæ phaân bieät cuøng giaû laäp nhö vaäy

Döôùi ñaây coù boán caâu, roõ raøng boán nhö thaät trí. Thaät trí quaùn khoâng coù nghóa, do boán taàm tö, nhö noù söï thaät chaân lyù quaùn xaùt cöïc noùng daãn phaùt boán trí, goïi laø boán trí nhö thaä

goïi laø Hieän Quaùn Chöùng Nghieäm, cuõng goïi laø Minh Taâm Kieán Taùnh. Quaùn voâ nghóa ñaây ñaõ thaáu ñaït danh vaø söï vaân vaân ñeàu laø khoâng thaät vaäy. Boán trí nhö thaät, taïi sao quaùn khoâng nghóa? Nghóa laø boán trí nhö thaät, bieán khaép ñuû caùc thöù teân, caùc thöù söï, caùc thöù töï taùnh, caùc thöù sai bieät, cho ñeán taát caû ngoân luaän tö töôûng phaân bieät, ñeàu khoâng thaät theå, chæ coù töôùng vaø duïng, ñaây töùc laø hieån baøy chæ thò duy giaû nghóa vaäy. Chæ coù phaân bieät boán ñaây, trí phaân minh hieän quaùn cuûa nhö thaät, thaáy giaû laäp caùc phaùp chæ coù boán phaân bieät. Noùi ngöôïc laïi, töùc laø chæ coù boán phaân bieät vaäy. Taïi sao phaân bieät vaø boán phaân bieät? Phaân bieät töùc laø thöùc. Boán phaân bieät ñaây, nghóa laø nöông nôi teân, söï, töï taùnh, sai bieät, thaønh laäp hai thöù boán phaân bieät. Duøng teân vaø söï ñaây laøm chuû, töï taùnh, sai bieät theo teân vaø söï maø thay ñoåi. Thöù nhaát laø teân, teân töï taùnh, teân sai bieät. Thöù hai laø söï, söï töï taùnh, söï sai bieät. Neân luaän kia coù noùi saùu taàm tö. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Laïi nöõa sao chæ quaùn coù boán phaân bieät? Nghóa laø quaùn teân, quaùn söï, töï taùnh, quaùn sai bieät, chæ coù tri thöùc phaân

bieät, ñeàu khoâng coù söï thaät, töùc laø ñaây hieån baøy chæ thò khoâng caûnh duy thöùc vaäy. Kia khoâng neân coù khoâng naày, töùc laø vaøo ba taùnh, caâu ñaàu tieân hieån baøy chæ thò tam caûnh ñeàu khoâng, caâu keá hieån baøy chæ thò nhaäp vaøo ngoâi vò ba taùnh. Kia laø caûnh vaäy, chæ cho teân, söï, töï taùnh, sai bieät ôû tröôùc. Thöû ñaây, laø chæ cho thöùc phaân bieät vaäy. Bæ voâ giaû, nghóa laø caûnh kia ñaõ khoâng; thöùc duyeân caûnh cuõng khoâng. Do ñaït ñeán ngoâi vò theá ñeä nhaát trong saùt na sau cuøng cuûa töù gia haïnh, chöùng quaû sô ñòa, ngoä nhaäp ba taùnh.

Töù gia haïnh ñaây, laø noaõn, ñaûnh, nhaãn, ngoâi vò theá ñeä nhaát. Hai ngoâi vò tröôùc tu boán chuûng quaùn, hai ngoân vò sau tu boán chuûng trí. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

Ñaây töùc laø vaøo ba taùnh, caên cöù nôi tröôùc quaùn trí chöùng nhaäp ba thaùnh: Thoâng ñaït teân vaø söï laãn nhau laøm khaùch vaân vaân, ngoä nhaäp bieán keá chaáp taùnh ñeàu laø khoâng, khoâng theå chöùng ñaéc; bieát caùc phaùp chæ laø löôïng laø giaû, ñeàu khoâng thaät nghóa, nhö giaû nhö hoùa, töùc laø khaû naêng ngoä nhaäp phaùp y tha khôûi taùnh khoâng töï taùnh; keá ñeán quaùn khoâng caûnh khoâng thöùc, khaû naêng ñeán choã caû hai ñeàu maát, chöùng ñöôïc chaân nhö, ngoä nhaäp vieân thaønh thaät taùnh chaân thaät khoâng hö giaû.

Giaûi thích tuïng ñaõ hoaøn taát, laøm sao xaùc minh boû hö giaû coøn laïi chaân thaät? Ñaây laïi neân bieát hai caâu ñaàu, xaùc minh töôùng bieán keá chaáp: teân vaø söï ñaây caû hai ñeàu thuoäc hö voïng chaáp tröôùc, quaùn saùt taàm tö, baøi tröø boû ñi ñeå ñöôïc thanh tònh, teân goïi laø boû hö duy thöùc quaùn. Boán caâu keá xaùc minh töôùng y tha khôûi: duyeân sanh caùc phaùp, chæ löôïng, chæ giaû, bieát roõ trong teân khoâng söï, treân söï khoâng teân, nhaân duyeân hoaø hôïp, hình hình saéc saéc taän cuøng ñeàu laø giaû coù, chæ coù thöùc bieán hieän. Theå cuûa söï thì coù, caàn phaûi coøn coù. Hai caâu cuoái, xaùc minh töôùng vieân thaønh thaät: do quaùn saùt tröôùc, khoâng coù caûnh nhöng coù thöùc, tinh taán ñeán choã chöùng ñaéc chieáu soi caûnh khoâng thöùc cuõng khoâng, taâm vaø caûnh ñeàu khoâng, caùch ly caùc ngoân ngöõ vaø tö tuôûng, do trí caên baûn ñích thaân chöùng thaät taùnh caùc phaùp caùc phaùp chaân nhö, töùc laø ngoä nhaäp vieân thaønh thaät taùnh. Töø ñaây laïi phaùt khôûi haäu ñaéc voâ laäu trí, do haäu ñaéc trí quaùn khaép caùc phaùp, phaân minh hoaøn toaøn ñeàu laø giaû, ñeàu chuyeån hoùa, gioáng nhö boït nöôùc, nhö aûo aûnh, khoâng maø khoâng phaûi khoâng, goïi laø dieäu höõu. Ñaây laø trí caên baûn cuûa Boà Taùt Sô Ñia ñích thaân chöùng caûnh vaø söï cuûa chaân nhö. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ----

Thaønh Duy Thöùc noùi: [ Thöùc noùi, toång hôïp hieån baøy taát caû höõu tình ñeàu coù taùm thöùc, saùu vò trí taâm sôû, choã bieán kieán vaø töôùng, phaân vò trí sai bieät vaø lyù khoâng kia choã hieån baøy chaân nhö. Töï töôùng cuûa thöùc, thöùc töôùng coá nhieân caàn hai choã ñeå bieán, ba phaàn vò trí, boán thaät taùnh. Caùc phaùp nhö theá, ñeàu khoâng caùch ly thöùc, toång hôïp laäp teân thöùc. Chæ noùi, nhöng ngaên che keû ngu choã chaáp tröôùc coá ñònh caùch ly caùc thöùc thaät coù saéc vaân vaân].

Thöù hai, daãn chöùng Thaønh Duy Thöùc Luaän. Luaän ñaây ngöôøi saùng taïo coù möôøi ñaïi sö, coá nhieân khoâng ñeà cöû teân ngöôøi. Caên cöù treân vaên nghóa xem thaáy chính laø ngaøi Hoä Phaùp thuyeát trình. Ñaây giaûi thích hai chöõ : [ Duy Thöùc ]. Ñaàu tieân giaûi thích chöõ Thöùc, noùi Thöùc ñaây, nghóa laø noùi moät chöõ Thöùc vaäy. Toång hôïp hieån baøy taát caû höõu tình ñeàu coù taùm Thöùc, taát caû höõu tình ñaây, laø ñoäng vaät coù tri giaùc coù caûm tình. Noùi Thöùc ñaây khoâng phaûi chæ höõu tình trong möôøi phöông voâ löôïng theá giôùi cuøng ñoàng moät Thöùc, nhöng hieån baøy trong möôøi phöông theá giôùi moãi moãi höõu tình ñeàu coù taùm Thöùc. Tuy nhieân treân söï thaät hoaëc coù ngöôøi khoâng ñaày ñuû taùm Thöùc, nhö höõu tình sanh ra bò muø; hai ba ñôøi thoâng qua tính toaùn ñeàu ñaày ñuû taùm Thöùc. Trong saùu vò trí taâm sôû, taùm thöùc laø Taâm Vöông, nöông nôi taùm Thöùc phaùt khôûi taâm lyù taùc duïng, goïi laø taâm sôû höõu phaùp. Ñaây coù saùu vò trí 51 thöù coù leõ phöùc taïp neân löôïc [ saùu vò trí 51 thöù, toû töôøng laø Baùch Phaùp Minh Moân Luaän ] Choã bieán töôùng vaø kieán ñaây, taâm vaø taâm sôû ñeàu laø naêng bieán, töôùng vaø kieán hai phaàn ñeàu laø sôû bieán. Sôû bieán töôùng ñaây töùc laø sôû quaùn --- choã thaáy nghe tri giaùc vaân vaân

ñeàu laø caûnh töôïng. Choã bieán kieán ñaây, töùc laø naêng quaùn, thaáy giaùc ngoä vaân vaân ñaây laø sôû quaùn. Nhö nhaõn thöùc phaùt khôûi taùc duïng, moät maët bieán sanh ra töôùng phaàn ñeå thaáy, moät maët coù kieán phaàn ñaây ñeå quaùn thaáy töôùng phaàn kia vaäy. Phaàn vò trí sai bieät ñaây, hieån baøy treân taâm vaø saéc laø phaùp giaû laäp vaäy. Töùc laø thöùc naêng bieán cuøng töôùng vaø kieán sôû bieán --- ba söï phaân laäp --- phaùp giaû khoâng töông öng treân, nhö phöông höôùng ñoâng vaø taây, cuøng vôùi soá, vaân vaân moät vaø hai, treân soá lyù hoïc; thôøi vaø khoâng treân vaên hoïc coù teân, cuù, vaên, vaân vaân laø vaäy. Vaø lyù khoâng kia choã hieån baøy chaân nhö, nghóa laø taùm thöùc, taâm sôû, töôùng kieán, tröôùc ñaây, phaân vò caùc phaùp; boán vò phaùp ñaây ñeàu do nhaân duyeân sanh ra, baûn taùnh vaéng laëng, khoâng ñaây nghóa laø choã hieån baøy chaân nhö, khoâng caùch ly töôùng phaân bieät tröôùc ñeå coù chaân nhö, do vì chaân nhö cuõng laø duy thöùc.

Vì töï töôùng cuûa thöùc vaân vaân, neân thaønh laäp naêm vò trí chaân thaät cuõng laø duy thöùc. Taïi sao taùm thöùc ñieàu laø thöùc? Ñaùp: Laø vì töï töôùng. Töï töôùng ñaây, voán laø töôùng vaäy. Taïi sao saùu vò trí taâm sôû cuõng laø thöùc? Vì thöùc ñaõ coù. Khi thöùc hieän khôûi, saùu vò trí cuûa phaùp kia, thuaän theo hoøa hôïp ñeå hieän khôûi. Töông öng ñaây, laø nghóa thuaän theo hoøa hôïp vaäy. Taïi sao choã bieán töôùng vaø kieán cuõng goïi laø thöùc? Ñaùp: Hai phaàn töôùng vaø kieán, laø taùm thöùc vaø saùu vò trí phaùp taâm sôû cuõng cuûa thöùc bieán hieän. Taïi sao phaân vò trí sai bieät cuûa phaùp giaû, cuõng goïi laø thöùc? Ñaùp: Thöùc vaø choã bieán töôùng vaø kieán cuõng ñeàu laø thöùc, caên cöù nôi choã phaàn vò trí cuûa nôi giaû laäp, ñaâu caùch ly thöùc rieâng coù! Taïi sao nôi khoâng laø choã hieån baøy chaân nhö thaät taùnh, cuõng goïi laø thöùc hieån baøy? Ñaùp: Choã goïi chaân nhö thaät taùnh, khoâng phaûi caùch ly boán phaùp cuûa vò trí sai

bieät tröôùc ñeå coù chaân nhö thaät taùnh, ñaâu coù theå ñöôïc, chaân nhö thaät taùnh töùc laø theå taùnh chaân nhö töï coù trong caùc phaùp. Taùnh chaân nhö ñaây khoâng theå caùch ly coù tröôùc caùc phaùp, neân cuõng goïi laø thöùc. Nhö theá heát thaûy naêm vò trí cuûa caùc phaùp, toång hôïp toùm thaâu trong vaïn höõu, nhöng khoâng phaûi caùch ly thöùc rieâng coù töï taùnh, cho neân toång hôïp thaønh laäp rieâng moät teân goïi laø thöùc.

Chæ noùi chöõ duy döôùi ñaây seõ giaûi thích. Choã noùi moät chöõ duy, laø ngaên che vaäy. Choã ngaên che nhöõng gì? Töùc laø keû ngu chaáp tröôùc coá ñònh caùch ly caùc thöùc cho laø saéc thaät coù rieâng trong taát caû caùc phaùp. Keû ngu laø ai? Haøng Nhò Thöøa vaø keû phaøm phu ngoaøi hueä thính giaùc, khoâng ñaït ñeán caùc phaùp do duy thöùc bieán hieän, cho neân goïi laø keû ngu.

Nhö theá duy thöùc, vì sao thaønh laäp boû hö coøn laïi thaät? Ngöôøi ngu kia do taâm hö voïng ñieân ñaûo bieán khaép, nhaát ñònh chaáp ly khai thöùc cho caùc thöù ngaõ phaùp sai bieät laø coù thaät, ñaây khoâng phaûi laø hoïc thuyeát cuûa duy thöùc. Ngaên caùch caùc thöù bieán keá chaáp kia laø nghóa boû hö; thöùc noùi, töùc laø hieån baøy ngaõ phaùp do thöùc bieán nhaân duyeân giaû coù, söï thaät laø do y tha khôûi vaø giaû kia coù chaân lyù taùnh khoâng cuûa vieân thaønh thaät, laø hai nôi söï vaø lyù ñeàu chính laø coù, neân goïi laø that

Nhö theá caùc vaên, thaønh quaû xaùc minh khoâng phaûi moät.

Ñaây laø keát quaû xaùc minh vaäy. Nghóa laø nay löôïc daãn hai luaän, xaùc minh neân boû hö voïng, chính coøn laïi thaät coù. Neáu giaûi thích roäng nhö theá caùc vaên thaønh quaû xaùc minh khoâng phaûi moät.

Nhaâm 3, Giaûi thích roäng.

Do töø voâ thæ ñeán nay, chaáp ngaõ chaáp phaùp cho laø coù, tröø saïch söï lyù cho laø khoâng. Döôùi ñaây giaûi thích roäng laàn thöù ba ñeå xaùc minh phaùp quaùn naøy, vaên cuõng coù hai: thöù nhaát do töø voâ thæ ñeán nay vì noùi ñeán taùnh raát khoù khaên, duø cho coù giaûi thích roõ raøng cuõng vaäy. Noùi ñeán caàn yeáu quaùn khoâng cuõng caàn phaûi tröø boû vaäy, thöù hai coù giaûi thích roõ raøng cuõng laøm trôû ngaïi khoù khaên vaäy. Nay ñaàu tieân:

Do töø voâ thæ, chaáp ngaõ chaáp phaùp ñeàu coù chaáp, tröø saïch söï lyù ñeàu khoâng laøm, hieån baøy caùc höõu tình töø voâ thæ ñeán nay ñieân ñaûo chaáp tröôùc. Töø voâ thæ ñeán nay ñaây nghóa laø taát caû höõu tình töø voâ thæ ñeán nay ñeàu coù taùm thöù

âm sôû laø choã bieán caùc töôùng vaø kieán vaân vaân. Nhö laø caùc phaùp, choã bieán cuûa duy thöùc, saùt na sanh dieät, voâ thæ voâ chung, khoâng gioáng ngöôøi kia noùi coù thæ coù chung. Ngöôøi kia noùi nhö theá naøo? Hoïc thuaät AÂu Myõ Duy Vaät Luaän ñaây, keá chaáp nguyeân töû naêng sanh trôøi ñaát taát caû vaïn vaät; nghóa laø khi trôøi ñaát vaïn vaät kia chöa coù sanh khôûi, do caùc nguyeân töû laøm baûn chaát. Duy Ngaõ Luaän, chaáp tinh thaàn töï ngaõ laøm caên baûn cuûa vaïn höõu; nghóa laø taát caû sanh vaät cuûa vuõ truï, chöa hieän khôûi vò trí, ñeàu coù thaàn ngaõ laøm chuû saùng taïo. Gia Toâ Giaùo, Hoài Giaùo chaáp tröôùc Thöôïng Ñeá laøm cha taïo ra vaïn vaät, nghóa laø vuõ truï kia do Thöôïng Ñeá taïo ra. Hoïc Tuaät cuûa Trung Quaác naøo caùc nhaø Nho, Ñaïo, AÂm Döông, ña soá chaáp Thaùi Cöïc laøm nguoàn goác taïo ra vaïn vaät; nghóa laø giöõa luùc löôõng nghi chöa phaân kia aâm döông hoån ñoän, goïi laø thaùi cöïc. Laïi goïi: thaùi cöïc sanh löôõng nghi, löôõng nghi sanh töù töôïng, töù töôïng sanh baùt quaùi, baùt quaùi sanh vaïn höõu vaân vaân. Hoïc phaùi cuûa Maëc Töû choã chaáp thieân thaàn quyû vaät, thí duï gioáng nhö Gia Toâ giaùo, Hoài giaùo, AÁn Ñoä Hoïc Thuaät tính ra laïi khaùc quaù nhieàu, hoaëc chaáp taùnh toái taêm --- maëc daàu theå taùnh toái taêm khoâng hieån hieän, hoaëc chaáp coù taùnh, hoaëc chaáp Töï Taïi Thieân vaân vaân. Nhö theá caùc loaïi, ñeàu khoâng caàn ñeán lyù. Vì sao khoâng caàn ñeán lyù? Nghóa laø vaïn phaùp töø xöa ñeán nay, töï loaïi ñeàu do nhaân duyeân luoân luoân sanh dieät bieán hoùa, khoâng phaûi coù rieâng chuû teå saùng taïo khieán cho ñöôïc sanh. Neáu nhö chaáp nhaän vaïn höõu do taïo vaät môùi ñöôïc sanh khôûi, yù ngöôi theá naøo: Chuû taïo vaät kia döïa vaøo nhöõng gì ñeå taïo? Neáu khoâng döïa vaøo nhöõng gì thì chuû taïo vaät kia khoâng coù ñaàu moái, neáu theá trôû thaønh chuû nghóa ngaõ; neáu döïa vaøo nhöõng gì ñeå taïo thì chuû taïo vaät kia khoâng coøn laø chuû, thì laøm sao coù theå taïo trôøi ñaát vaïn vaät? Hôn nöõa laïi döïa vaøo nhöõng gì thì thaønh traûi qua voâ cuøng taän.

Hôn nöõa caùc phaùp vaïn höõu ñaây ñeàu gioáng nhau, vì sao? Gioáng nhau laø vì chuû taïo vaät kia laø choã taïo ra. Neáu coá ñònh chaáp chuû taïo vaät kia khoâng döïa vaøo nhóng gì ñeå taïo, ñaây cuõng khoâng phaûi chuû taïo vaät kia laø choã taïo vaät. Cho neân choã chaáp tröôùc naøy ñeàu khoâng phaûi ñaïo lyù vaäy.

Ñaïo lyù laø gì? Nghóa laø taát caû phaùp neáu sanh neáu dieät ñeàu voâ thæ voâ chung? Thaân töôùng saéc thoâ, maëc daàu coù sanh coù töû bieán hoùa rôi xuoáng coù theå thaáy, ñuùng ra nhaân quaû khoùa laïi xoay voøng töông tuïc, tröôùc sanh töø voâ thæ, sau sanh ñeán voâ chung; nhö nöôùc vôùi löûa khaéc nhau, tröôùc sau sanh dieät, tuy hieän bieán khaùc, khoâng thöôøng cuõng khoâng ñoaïn; taâm thöùc sanh dieät, laïi cuõng choã saùt na soáng ñoäng thay ñoåi bieán hoùa khoâng döùt. Nhö theá phaûi bieát thaân taâm theá giôùi ñoäng taùc bieán hoùa, nieäm nieäm soáng cheát, soáng soáng cheát cheát, cheát cheát soáng soáng, theå nghieäm ngay luùc ñoù töùc laø voâ thæ voâ chung, khoâng döïa vaøo nhöõng gì ñeå taïo maø thaønh voâ chung, neân goïi laø voâ thæ. Do taát caû höõu tình taùm thöùc vaø taâm sôû, töø voâ thæ ñeán nay sanh dieät bieán hoùa thay ñoåi nhö möa luõ nhö doøng nöôùc chaûy xieát. Trong thöùc thöù taùm voán coù hai loaïi chuûng töû höõu laäu vaø voâ laäu, chuûng töû voâ laäu cuûa caùc phaùp thanh tònh, vì meâ hoaëc neân khoâng coù theå hieän khôûi; chuûng töû höõu laäu, töø voâ thæ thöôøng xuyeân khoâng giaùn ñoaïn khi hieän khôûi thaønh phaùp taïp nhieãm, neân goïi laø chuùng sanh. Chuùng sanh phaøm phu khoâng roõ söï lyù, ñieân ñaûo voïng töôûng, chaáp ngaõ chaáp phaùp cho laø coù thaät theå. Choã chaáp ngaõ ñaây, nhaän coù chuû teå, höõu tình, maïng soáng ñeàu coù thaät theå coù theå ñaït ñöôïc, goïi laø chaáp nhaân ngaõ. Choã chaáp phaùp ñaây laø chaáp phaùp cuûa vaïn höõu vuõ truï cuõng coù thaät theå, thaät ñöùc, thaät nghieäp, vaân vaân, goïi laø ngaõ phaùp chaáp. Coù ñaây nhaát ñònh laø coù, nghóa laø coù

taùnh thaät theå. Taát caû höõu tình töø voâ thæ ñeán nay, do meâ hoaëc neân nhaát ñònh chaáp ngaõ chaáp phaùp coù taùnh thaät theå. Neân goïi laø töø voâ thæ ñeán nay chaáp ngaõ chaáp phaùp cho laø coù thaät.

Xoay chuyeån söï lyù cho laø khoâng ñaây, laø nguyeân nhaân hieån baøy meâ chaáp vaø choã ñeå meâ chaáp vaäy. Ngaõ cuûa nhaân phaùp xöa nay khoâng coù, traùi laïi chaáp cho laø coù. Caên cöù nôi söï thaät kia vaø hai khoâng kia choã hieån baøy lyù vieân thaønh thaät, hai trí choã chöùng ñaéc xöa nay laø coù, traùi laïi khoâng chöùng bieát, xoay chuyeån cho laø khoâng. Kieåm tra noù choã chaáp ngaõ chaáp phaùp cho laø coù ñaây, do meâ söï vaø lyù vaäy. Maëc daàu noù traùi laïi xoay chuyeån söï vaø lyù cho laø khoâng, do chaáp ngaõ vaø chaáp phaùp vaäy. Ngaõ vaø phaùp hoaøn toaøn khoâng, do voïng töôûng ñieân ñaûo chaáp cho laø coù, chaáp tröôùc bieán khaép vaäy. Nay quaùn duy thöùc, noù hoaøn toaøn laø hö voïng, laø neân boû noù ñi. Söï nghóa laø söï thaät, nöông nôi giaû ñeå coù noù; lyù nghóa laø vieân thaønh, hai khoâng choã hieån baøy. Nay quaùn duy thöùc, noù hoaøn toaøn chaân thaät, laø coá nhieân toàn taïi. Khoâng thoâng ñaït söï lyù nhö giaû nhö thaät, töùc laø chaáp ngaõ phaùp; do chaáp ngaõ phaùp cho laø coù, töùc laø xoay chuyeån söï lyù cho khoâng, ñaây xaùc ñònh laø lyù vaäy.

Neân Trung Quaùn ñaây, noùi boû laø quaùn khoâng, ñeå ñoái trò phaù chaáp; coøn laïi ñaây laø quaùn coù, ñeå ñoái trò boû chaáp khoâng.

Tröôùc noùi roõ coù beänh ngaõ chaáp phaùp chaáp, môùi xoay chuyeån beänh chaáp khoâng cuûa söï lyù. Beänh ñaõ phaùt sanh, duøng thuoác neáu khoâng trò khoâng ñöôïc. Nay taùch ra ñeå quaùn, thuoác taùch ra ñeå trò beänh. Boû ñaây laø tröø boû, nhö thuoác tröø beänh.

Coù theå tröø boû ñaây laø do chöùa nhoùm quaùn khoâng, neân goïi laø tröø boû quaùn khoâng. Choã tröø boû ñaây laø do coù ngaõ phaùp, beänh chaáp coù ñaây neân duøng khoâng ñeå phaù, neân goïi laø ñoái trò phaù chaáp coù. Chaáp coù ñaây töùc laø hö voïng tính toaùn bieán khaép, do xöa nay chaáp khoâng, tröø hö voïng chaáp khoâng ñaây, neân goïi laø boû hö. Coøn laïi ñaây laø löu laïi nhöõng gì coøn laïi, nhö ngöôøi beänh boû ñi nhöõng beänh coøn laïi. Duøng khoâng ñeå ñaû phaù chaáp coù cuûa chuùng sanh, nguyeân nhaân khoâng roõ caùi coù cuûa söï lyù, lieàn chaáp cho laø khoâng, xoay chuyeån khoâng söï lyù. Bieát löu laïi nhöõng gì coøn laïi ñaây laø do tu quaùn coù, neân goïi laø quaùn höõu. Quaùn höõu ñaây ñoái trò xoay chuyeån beänh khoâng cuûa khoâng caû söï vaø lyù vaäy. Ñaõ thaønh beänh khoâng, neân tích cöïc quaùn coù maø ñoái trò boû khoâng, neân goïi laø ñoái trò boû chaáp khoâng. Khoâng chöùa nhoùm bò phaù coù, laø khoâng bieán keá; tu coù ñoái trò khoâng, laø coøn laïi nöông töïa vieân thaønh thaät. Ñaây ñaøm luaän moät thöù ñaõ qua. Coù theå thaät maø luaän, ñaû phaù coù töùc laø quaùn khoâng, hö voïng moät khi boû ñi, ngay laäp töùc lieàn hieån baøy söï thaät chaân lyù. Trôû thaønh quaùn trung ñaïo. Laïi nöõa coøn laïi coù ñaây, töùc laø hieån baøy ngaõ phaùp voán khoâng; boû khoâng cuõng xaùc minh söï lyù voán coù, choïn quaùn trung ñaïo.

Nay quaùn khoâng vaø coù maø boû coù vaø khoâng, khoâng vaø coù neáu khoâng, cuõng khoâng coù caùi khoâng vaø caùi coù.

Hai caùch quaùn ñaây, hieån baøy caùch quaùn cuûa phaùp taùnh trung ñaïo. Choã goïi laø coù ñaây, phaøm phu voïng chaáp coù cuûa ngaõ vaø phaùp. Choã goïi laø khoâng ñaây, phaøm phu xoay chuyeån khoâng cuûa khoâng söï lyù. Nay duøng dieäu quaùn khoâng vaø coù ñaây, quaûn lyù coù vaø khoâng kia keát laïi. Beänh chaáp ngaõ phaùp kia neáu tröø boû thì quaùn khoâng ñaây cuõng khoâng; neáu xoay chuyeån chaáp khoâng khoâng söï lyù moät khi dieät thì quaûn lyù khoâng ñaây coù quaùn cuõng döùt. Vì sao theá? Ngaõ cuøng phaùp voán khoâng söï lyù, vì meâ söï lyù voïng chaáp cho laø coù, thì taêng tröôûng ích lôïi söï chaáp tröôùc. Nöông nôi vieân thaønh thaät söï lyù xöa nay laø nhö theá, laø ngaõ phaùp traùi laïi bò chöôùng ngaïi xoay chuyeån trôû thaønh khoâng, laø chaáp tröôùc bò toån thöông tieâu dieät. Phaùp voán laø nhö theá, laøm theá naøo bò lao söùc taêng giaûm trôû thaønh nghieâng veà beân taø? Laø tröø khöû beänh ñaây khieán khoâng taêng khoâng giaûm, laïi xöa nay, chaùnh trí chöùng nghieäm neân tu trung quaùn, vì theá môùi noùi boû hö coøn laïi thaät laø vaäy

Do coù khoâng kia, hình chaát caàn phaûi quaùn thaønh; thaønh thöïc coù thaønh thöïc khoâng, coù khoâng cuûa caùi gì?

Ñoái coù chaáp khoâng, tu khoâng quaùn coù. Duøng quaùn ngaõ phaùp voán khoâng, boû xoay chuyeån chaáp khoâng cuûa khoâng söï lyù; duøng quaùn dieäu coù cuûa söï lyù, boû voïng chaáp giaû coù cuûa ngaõ phaùp. Laïi nöõa, ñoái vôùi chaáp khoâng, chaáp coù kia, thaønh thöû quaùn coù quaùn khoâng; neáu khoâng chaáp coù, chaáp khoâng, cuõng khoâng quaùn khoâng, quaùn coù, neân goïi laø töông ñaõi quaùn thaønh vaäy (thaønh quaùn töông ñoái). Laïi nöõa quaùn saâu theâm, taát caû phaùp neáu töø xöa ñeán nay, thaønh thaät laø coù, khoâng nhöõng khoâng coù nghóa, töùc laø coù teân ñaây cuõng laø khoâng; dieät tröø coù cuûa cakhoâng, laïi nöõa laø khoâng cuûa caùi gì? Neáu thaønh thöïc laø khoâng ñaây, khoâng nhöõng khoâng coù nghóa cuûa khoâng naøy, töùc laø teân cuûa khoâng naøy cuõng khoâng coù theå ñaït ñöôïc; caùi khoâng naày dieät tröø caùi coù cuûa caùi khoâng, laïi laø coù cuûa caùi gì? Caùi coù ñaày ñuû treân söï lyù roõ raøng cuûa thaùnh trí, ñoái vôùi phaøm phu caùi khoâng treân voïng tình; caùi khoâng treân voïng tình cuûa phaøm phu, chính laø ñoái vôùi thaùnh trí caùi coù treân söïï lyù. Caùi khoâng ngaõ phaùp cuûa thaùnh trí, chính laø ñoái vôùi caùi coù ngaõ phaùp cuûa phaøm phu voïng tình; caùi coù ngaõ phaùp cuûa phaøm phu voïng tình, chính laø caùi khoâng ñoái vôùi thaùnh trí. Neân khoâng ñaây laø khoâng gì? Choã chaáp ngaõ phaùp cuûa phaøm tình, caùi khoâng tri kieán cuûa thaùnh trí vaäy. Coù caùi gì? Phaøm tình choã xoay chuyeån söï lyù,

Thaùnh trí thaáy bieát coù caùi khoâng vaäy.

Neân muoán chöùng vaøo phaùp taùnh neân caùch ly ngoân ngöõ, ñeàu caàn phaûi nöông nôi phöông tieän ñaây maø böôùc vaøo, khoâng phaûi quyeát ñònh laø coù hay khoâng. Chöùng phaåm vò quaùn chaân, khoâng phaûi coù khoâng phaûi khoâng, phaùp taùnh khoâng phaân bieät caùch ly lôøi noùi.

Taùnh caùch ly lôøi noùi ñaây, khoâng coù phaân bieät treân theå cuûa phaùp taùnh, phaùp töôùng chaân thaät, xöa nay vaãn laø nhö theá. Beänh khoâng vaø coù neáu laø thaät thì quaùn khoâng vaø quaùn coù cuõng boû ñi. Laø töùc coù töùc khoâng, töùc khoâng töùc coù, cuõng laø khoâng phaûi coù khoâng phaûi khoâng, khoâng phaûi khoâng, khoâng phaûi coù. Nhö theá khoâng coù caùi khoâng, gaáp ñoâi chieáu soi gaáp ñoâi vaéng laëng, môùi coù theå chöùng vaøo caùc phaùp töï taùnh chaân nhö caùch ly noùi naêng, ñeán ñöôïc töï giaùc. Maëc daàu beänh chöa döùt, nhöng thuoác phaûi uoáng, cho neân tu taäp Phaät phaùp, muoán chöùng phaùp taùnh phaûi caùch ly lôøi noùi, tröôùc noù chöa chöùng vaøo, phaûi nöông nôi boû hö coøn laïi thaät, ñaïi phöông tieän phaùp moân cuûa coù khoâng vaø khoâng coù, môùi coù theå chöùng vaøo thaät töôùng trung ñaïo tröôùc maét vaäy. Ñaõ thuoäc phöông tieän, nguyeân vì coù beänh neân môùi uoáng thuoác, khoâng beänh khoâng xin thuoác. Trò keû coù beänh ñoái vôùi coù vaø khoâng, quaùn khoâng vaø coù ñaây, vaán ñeà coù vaø khoâng nhaát ñònh phaûi coù, vaán ñeà khoâng vaø coù cöông quyeát phaûi khoâng, neân goïi laø khoâng phaûi coù vaø khoâng phaûi khoâng, ñeàu laø quyeát ñònh caû. Ñaây noùi coù, nöông nôi coù vieân dieäu, ñaây noùi khoâng, ngaõ phaùp voán khoâng vaäy.

Phaåm vò quaùn chöùng chaân ñaây, nghóa laø khi chöùng vaøo phaåm vò quaùn chaân nhö hieän haønh, töùc laø khoâng phaûi khoâng vaø cuõng khoâng phaûi coù; töùc laø khoâng phaûi ñoái vôùi coù phaù chaáp khoâng, cuõng khoâng phaûi ñoái vôùi khoâng phaù chaáp coù. Taïi sao theá? Treân phaùp khoâng coù phaân bieät; do taùnh cuûa caùc phaùp xöa nay laø nhö theá. Boà Taùt chöùng phaåm vò chaân quaùn, khoâng chæ taát caû ngoân luaän xem nhö con quaï, töùc laø tö töôûng cuûa hoï phaân bieät cuõng trôû thaønh con hö, neân goïi laø taùnh lìa ngoân ngöû. Tuy nhieân vì hoï ngoä cho neân sau ñoù trí môùi ñöôïc

phaùt khôûi, nhöng noùi coù vaø khoâng, ñoái vôùi phaøm phu phaù choã chaáp coù vaø khoâng, ñaây goïi laø giaùc tha vaäy.

Noùi caàn quaùn khoâng môùi chöùng chôn ñaây, nghóa laø caàn quaùn bieán keá sôû chaáp khoâng kia laøm phaùp moân, ñeå nhaäp nôi chaân taùnh; chaân theå khoâng phaûi khoâng. Töø ñaây trôû xuoáng thöù hai giaûi thích khoù khaên trôû ngaïi vaäy. Ñaàu tieân caùi khoâng daïy raát khoù, raát khoù noùi raèng: Kinh Baùt Nhaõ ñeàu noùi quaùn taát caû khoâng môùi chöùng chaân nhö, taïi sao choã naøy cuõng quaùn caùi coù? Ñaùp raèng: Kinh noùi quaùn khoâng ñaây, nghóa laø quaùn phaøm phu treân bieán keá chaáp, chaáp coù ngaõ chaáp coù phaùp, nöông nôi khoâng boû caùi ta, môùi coù theå chöùng ñöôïc chaân. Ñaây laø duøng quaùn khoâng laøm phaùp moân chöùng vaøo chaân thaät, khoâng phaûi goïi laø caùi khoâng cuûa bieán keá ñaây, töùc laø duøng chaân taùnh thaät töôùng kia vaø taát caû nöông nôi coù maø khoâng phaûi coù cuûa vieân dieäu. Chaân theå khoâng phaûi khoâng, töùc laø taùnh vieân thaønh thaät, laø dieäu höõu cuûa phaûi khoâng vaø cuûa phaûi coù, töùc laø taùnh y tha khôûi. Hai chaân thaät ñaây, theå cuûa noù khoâng phaûi khoâng, khoâng phaûi coù nhö ngaõ phaùp cuûa bieán keá sôû chaáp, caùi khoâng, khoâng ôû hai beân.

Duy thöùc ñaây noùi ñaõ che ñaäy choã chaáp, neáu chaáp thaät coù caùc thöùc coù theå duy trì, ñaõ laø choã chaáp, cuõng neân tröø boû.

Thöù hai giaûi thích coù khoù vaäy. Coù khoù raèng: Ñaõ nhö theá, neân nhaát ñònh thaät coù phaùp cuûa duy thöùc. Khoâng nhö theá, quaùn caùi khoâng, caùi coù cuûa duy thöùc, phaù chaáp caùi coù caùi khoâng kia. Neáu nhaát ñònh nôi caùi khoâng ñaây, coù trong phöông phaùp quaùn, chaáp tröôùc thaät coù caùc t

bieán keá sôû chaáp. Ñaõ laø chaáp phaùp, raát neân tröø boû, chöùng vaøo töï taùnh cuûa caùc phaùp caùch ly lôøi noùi.

Nhaâm 4, Keát thaønh.

Phaùp moân toät ñænh ban ñaàu ñaây, choã quaùn cuûa duy thöùc, phaåm vò tu chöùng tö löông.

Töø ñaây trôû xuoáng phaàn toång keát thöù tö. Naêm lôùp Trung Quaùn ñaây, quaùn ôû ñaàu, neân goïi laø phaùp moân ban ñaàu, phaùp moâm thöù nhaát.

Muïc thöù nhaát phaùp moân naøy choã quaùn duy thöùc ñaïo lyù roäng lôùn vieân maõn, neân goïi laø nôi taát caû phaåm vò tö löông tu chöùng. Taát caû phaåm vò, töø phaùt taâm ban ñaàu cho ñeán thaønh Phaät ñeàu coù caáp baäc vaäy. Nghóa laø phaån vò môùi phaùt taâm ban ñaàu, coá söùc phaùt taâm cho thích hôïp tu quaùn coù vaø khoâng, boû hö coøn laïi thaät; cho ñeán phaåm vò ñaúng giaùc cuõng tu phaùp quaùn naøy laø boû hö coøn laïi thaät. Cho ñeán phaåm vò ñaïi giaùc, chaùnh trí hieän tieàn, cuõng tieáp tuïc nöông töïa nôi phaùp quaùn naày, chöùng taùnh chaân nhö baát ñoäng caùch ly noùi naêng,

Taân 2, Boû böøa baõi löu laïi nguyeân chaát,

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

Muïc thöù hai, boû böøa baõi löu laïi nguyeân chaát laø thöùc. maëc daàu quaùn söï quaùn lyù ñeàu khoâng ly khai thöùc, tuy nhieân trong noäi thöùc ñaây coù caûnh coù taâm, taâm khôûi taát nhieân gaù vaøo caûnh ñeå sanh. Nhöng thöùc noùi chöõ duy maø khoâng noùi duy caûnh.

1/- Lôùp quaùn thöù nhaát, nhö ñoái vôùi keû thuø toång taán coâng. Boán caùch quaùn döôùi ñaây, tinh teá tìm caàu ñaû phaù. Böøa baõi ñaây nghóa laø caûnh, nguyeân chaát ñaây chæ cho taâm, nghóa laø xaû boû caûnh böøa baõi maø löu laïi nguyeân chaát cuûa taâm thöùc, cuõng töùc laø ñoái vôùi beänh chaáp phaùp ôû treân tröôùc heát quaùn boû vaäy. Maëc daàu quaùn söï lyù ôû döôùi, thöù nhaát roõ raøng laø ñònh nghóa vaäy. Tröôùc quaùn söï cuøng lyù khoâng caùch ly coù thöùc, thöùc ñaây choã bieán coù caûnh coù taâm, töùc laø choã bieán töôùng vaø kieán, taâm khôûi taát nhieân gaù noäi caûnh ñeå sanh. Taâm khôûi ñaây, töùc laø phaùt sanh kieán phaàn naêng quaùn, kieán phaàn phaùt khôûi ñaây, taát nhieân bieán mang töôùng phaàn trong noäi thöùc cuøng khôûi, kieán phaàn lieàn gaù nôi töôùng phaàn ñeå sanh. Hoûi: Thöùc theå bieán hai phaàn gioáng kieán vaø töôùng, töùc laø thöùc theå coù caûnh, coù taâm, töùc laø ñaõ coù theå nöông töïa nôi taâm maø sao laïi noùi duy thöùc, sao khoâng nöông nôi caûnh maø noùi duy caûnh? Ñoàng laø thöùc töø theå bieán hieän? Ñaùp: Taâm caûnh maëc daàu ñeàu do thöùc choã thay ñoåi bieán hieän, noäi caûnh maëc daàu coù theå noùi duy, maëc daàu nghóa cuûa caûnh ñaây, ngoaïi caûnh coù böøa baõi, khoâng theå noùi duy caûnh. Taâm ñaây khoâng coù loãi, neân noùi duy thöùc. Töùc laø chæ töø nôi taâm thöùc maø noùi duy, khoâng töø treân caûnh maø noùi duy ngoân.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Thaønh Duy Thöùc noùi: [ Thöùc chæ coù beân trong, caûnh cuõng thoâng beân ngoaøi, beân ngoaøi vì sôï böøa baõi, neân chæ noùi duy thöùc. Laïi nöõa caùc ngu phu meâ chaáp nôi caûnh, khôûi nghieäp phieàn naõo sanh töû traàm luaân, khoâng ñöôïc giaûi thoaùt neân quaùn taâm caàn caàu lìa khoûi; buoàn thöông keû phaøm phu kia neân noùi lôøi duy thöùc, nay töï quaùn taâm ñeå giaûi thoaùt sanh töû. Khoâng phaûi goïi caûnh beân trong gioáng nhö beân ngoaøi ñeàu laø khoâng}. Do caûnh coù böøa baõi, boû maø khoâng boû laø duy; taâm theå ñaõ nguyeân chaát, löu laïi noùi duy thöùc.

Döôùi ñaây, daãn giaùo lyù ñeå xaùc minh: Ñaàu tieân, daãn luaän ñeå xaùc minh duy thöùc löu laïi nguyeân chaát,

2/- Daãn kinh ñeå xaùc minh caùch ly boû caûnh böøa baõi. Thöù nhaát daãn Thaønh Duy Thöùc Luaän ñeå xaùc minh vaäy. Thöùc chæ beân trong coù caûnh vaø caûng ñoù cuõng thoâng ra beân ngoaøi ñaây, nghóa laø taâm thì coù beân trong thöùc; caûnh cuûa noù laø moät

phaùp, thoâng nôi taát caû caûnh beân ngoaøi duø nhoû hay lôùn cuõng naèm trong bieán keá chaáp thaät ngaõ thaät phaùp, sôï noù böøa baõi beân ngoaøi neân boû noù. Taâm khoâng coù caùi böøa baõi naøy, laøm sao noùi coù haïi? Laïi nöõa caùc thöù böøa baõi duøng döôùi ñaây, hieån baøy chæ ñoái vôùi ngöôøi beänh. Nghóa laø caùc ngu phu, do khoâng hoaøn toaøn thaáu ñaït noäi caûnh cuõng do thöùc choã thay ñoåi chuyeån bieán, lieàn khôûi chaáp tröôùc cho laø coù ngaõ, coù phaùp. Laïi nöõa, do phaùt khôûi tham saân vaân vaân phieàn naõo vaø taïo caùc thieän aùc nghieäp, nhaân coù phieàn naõo vaø nghieäp, neân bò sanh töû luaân hoài, thoï caùc quaû baùo, khoâng coù kyø haïn coù theå giaûi thoaùt. Choã ngu phu duøng gaây nghieäp sanh töû ñaây: Moät maët chaáp caûnh vöõng chaéc vaäy, moät maët cuõng khoâng bieát quaùn noäi ôû nôi taâm, khoâng thoâng suoát taâm caûnh ñeàu do thöùc bieán, moâng caàu môû ra caùch ly ñeå haønh, neân thaønh ñaïi hoïa, sanh töû muø mòt. Nay noùi duy thöùc, töùc laø taâm ñaïi bi thöông xoùt chuùng kia, khieán quaùn noäi taâm, khoâng chaáp ngoaïi caûnh, nhö giaû nhö hoùa, giaûi thoaùt sanh töû. Kyø thaät khoâng phaûi noùi caûnh noäi cuõng nhö ngaõ phaùp chaáp ôû ngoaïi caûnh khoâng, ôû ñaây chæ noùi caûnh coù böøa baõi neân tröø boû, chöông chuû giaûi thích ñaõ thaønh vaäy. Noùi taâm theå ñaây, nghóa laø chæ cho taâm vaø taâm sôû choã kieán phaàn vaø töï chöùng phaàn vaäy.

Haäu Nghieâm Kinh noùi raèng: [ Taâm yù thöùc choã duyeân, ñeàu khoâng phaûi caùch ly töï taùnh, neân toâi noùi taát caû, chæ coù thöùc, ngoaøi ra khoâng coù naøo khaùc]. Hoa Nghieâm vaân vaân cuõng noùi: [ Tam giôùi duy taâm]. Di Giaùo Kinh noùi: [ Cho neân caùc oâng phaûi kheùo ngaên caám caùi taâm, ngaên caám nôi moät choã, khoâng vieäc gì khoâng laøm ñöôïc] vaân vaân, phaùp moân ñaây ñeàu toùm thaâu taát caû. Döôùi ñaây daãn kinh ñeå xaùc minh nghóa xaû böøa baõi. Haäu Nghieâm Kinh ñaây, giaûi thích lôøi Theá Toân coù noùi: chính laø Maät

Nghieâm Kinh, choã noùi caâu vaên so cuøng gioáng nhau. Taâm YÙ Thöùc ñaây coù noùi moät theå; noùi noù ba teân, nöông nôi thuø thaéng maø noùi: Taâm laø thöù taùm, YÙ laø thöù baûy, Thöùc goïi laø saùu Thöùc tröôùc. Choã duyeân ñaây, laø choã lieãu bieät tö duy quaùn saùt caûnh vaäy. Nghóa laø taùm Thöùc ñaây choã duyeân caûnh, ñeàu khoâng caùch ly taùnh töï theå cuûa taùm Thöùc. Neân toâi noùi ñaây laø chæ cho Thích Toân noùi. Taát caû laø chæ cho Taâm YÙ Thöùc choã duyeân caûnh töôùng vaäy. Chæ coù thöùc ngoaøi ra khoâng coù thöù naøo thay theá, nghóa laø Taâm YÙ Thöùc laø choã duyeân, ñaõ laø Tam YÙ Thöùc, neân toâi noùi taát caû phaùp nöông töôùng phaàn chæ coù thöùc ( Löu laïi nguyeân chaát) maø khoâng coøn laïi ( boû böøa baõi) vaäy. Hoa Nghieâm vaân vaân noùi tam giôùi duy taâm, daãn Hoa Nghieâm caùc kinh xaùc minh luaän raèng: [ treân coù tam giôùi, döôùi caùc phaùp, chæ laø moät taâm taïo ra]. Laïi noùi raèng: [ Neáu ngöôøi muoán bieát roõ, ba ñôøi taát caû Phaät, neân quaùn taùnh phaùp giôùi, taát caû chæ taâm taïo]. Caûnh cuûa tam giôùi, theá gian, caûnh ñaây töùc laø choã hieän cuûa taâm, khoâng ly khai taâm theå, neân goïi laø Duy Taâm.

Di Giaùo Kinh noùi ñeán söï ñeàu coù laøm, vaân vaân, Theá Toân xaùc minh caùc phaùp theá gian hoaëc söï cuøng lyù ñeàu khoâng ly khai taâm. Neân daïy caùc tyø kheo neân kheùo ngaên caám caùi taâm, taâm neáu ñöôïc ngaên caám nôi moät choã thì taát caû söï ñeàu laøm thaønh coâng. Ngaïn Ngöõ noùi: [ söï vieäc lo sôï khoâng coù taâm ngöôøi ]. Laïi noùi raèng: [ Coù chí ñaây söï vaø caûnh ñeàu thaønh]. Noùi söï ñaây, nghóa laø chæ cho caûnh, coù taâm ngöôøi ñaây laø chæ cho ngöôøi coù nhaát taâm vaäy. Phaùp moân ñaây ñeàu toùm thaâu, nghóa laø phaøm phu cuøng caùc baäc thaùnh nhaân lôøi daïy cuûa Phaät hoøa hôïp nhau, ñeàu ôû ñaây boû böøa baõi coøn laïi nguyeân chaát, trong phaùp moân duy thöùc ñeàu toùm thaâu caû vaäy.

Taân 3, Toùm thaâu ngoïn quy veà goác.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

3/- Toùm thaâu nhoïn quy veà goác töùc laø thöùc. Noäi taâm choã naém laáy, caûnh giôùi roõ raøng, phía trong khaû naêng naém laáy laø noäi taâm, taùc duïng cuõng nhö vaäy. Kieán phaàn, töôùng phaàn nöông nôi thöùc maø coù ñaày ñuû, caùch ly nguoàn goác töï theå cuûa thöùc, ngoïn ngaønh cuûa caùc phaùp taát nhieân trôû neân khoâng.

Tröôùc quaùn boû böøa baõi ñaây, chæ boû choã bieán keá trong hai phaàn phaàn töôùng vaø phaàn caûnh, khoâng boû kieán phaàn, duøng kieán phaàn quaùn noäi thöùc. Ñaây laø quaùn toùm thaâu ngoïn ngaønh vaäy, ngoïn ngaønh nghóa laø töôùng vaø kieán hai phaàn. Quy veà goác ñaây, goác nghóa laø phaàn töï theå cuûa taâm vaø taâm sôû. Nghóa laø töôùng vaø kieán hai phaàn nöông nôi thöùc theå maø coù, neáu caùch ly thöùc theå thì khoâng coù. Trong ñaây noùi duy thöùc laø rieâng chæ töï theå, khoâng chæ töôùng vaø kieán, neân noùi toùm thaâu ngoïn ngaønh quy veà goác.

Noäi taâm duøng döôùi ñaây, ban ñaàu nghóa laø ra ñònh. Roõ raøng noäi taâm choã naém laáy caûnh giôùi, ôû beân trong cuõng nhö vaäy coù theå naém laáy taâm taùc duïng. Noùi taâm ôû beân trong ñaây laø trong thöùc vaäy. Hieän khôûi kieán phaàn cuûa taâm, cuõng taát nhieân bieán töôùng phaàn cuûa caûnh giôùi ñeå naém laáy, töôùng phaàn töông tôï thöùc nhöng giaû, neân goïi laø roõ raøng nhö thöùc. Beân trong coù theå naém laáy taâm ñaây, kieán phaàn cuõng vaäy, töùc laø gaù nôi töôùng phaàn thì coù theå kieán phaàn naém laáy caûnh giôùi cuõng gioáng nhau roõ raøng, nhö con traâu hai söøng ñoàng thôøi cuøng hieän. Rieâng bieät nôi caûnh, nghóa laø taùc duïng: coù theå

khôûi taùc duïng, nhö kieán phaàn kia roõ raøng choã naém laáy caûnh, neân noùi cuõng nhö vaäy. Kieán töôùng hai phaàn ñeàu nöông töïa nôi thöùc ñeå coù maët. Thöùc ñaây nghóa laø thöùc theå, kieán töôùng laø ngoïn ngaønh, nghóa laø kieán phaàn naêng thuû cuøng töôùng phaàn sôû thuû, ñoàng nöông töïa nôi taùm thöùc vaø caùc taâm sôû ôû choã phaàn goác cuûa töï theå, hieän khôûi ngoïn ngaønh töôùng kieán hai phaàn. Neáu caùch ly ngoàn goác cuûa töï theå, töôùng kieán ngoïn ngaønh laøm sao theå coù ñöôïc? Nhö nöông töïa goác reå cuûa caây maø coù hai nhaùnh töôùng vaø kieán, ñaõ caùch ly goác reå thì nhaùnh laù laøm sao yeân, neân noùi raèng neáu caùch ly nguoàn goác töï theå cuûa thöùc, nhaùnh laù cuûa taát caû phaùp taát nhieân khoâng coù maët.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Tam Thaäp Tuïng noùi: [ Do giaû noùi ngaõ phaùp, coù ñuû caùc thöù töôùng thay ñoåi, ngaõ phaùp ñoù nöông nôi thöùc chuyeån bieán, naêng bieán ñaây chæ coù ba]. Thaønh Duy Thöùc Luaän noùi: [ Bieán goïi laø thöùc theå thay ñoåi tôï nhö hai phaàn kieán vaø töôùng, kieán vaø töôùng ñeàu nöông nôi töï theå ñeå phaùt khôûi.] Kinh Giaûi Thaâm Maät noùi: [ Caùc thöùc choã duyeân, duy thöùc choã hieän ].

Daãn giaùo lyù ñeå xaùc minh. Ñaàu tieân daãn Duy Thöùc Tuïng noùi do giaû noùi ngaõ phaùp ñaây, nghóa laø nöông nôi thöùc theå töôùng kieán töông tôï sanh, giaû gaù thaáy töôùng noùi teân ngaõ phaùp, khoâng phaûi coù thaät theå. Coù ñuû caùc thöù töôùng thay ñoåi ñaây, goïi laø nöông nôi töôùng vaø kieán, giaû noùi coù ñuû caùc thöù ngaõ töôùng thay ñoåi phaùt sanh, laïi coù ñuû caùc thöù phaùp töôùng thay ñoåi phaùt sanh. Kia nöông nôi thöùc ñeå bieán ñaây, kia nghóa laø töôùng vaø kieán hai phaàn, ñeàu nöông nôi thöùc theå ñeå bieán hieän, neáu caùch ly thöùc theå nhaát ñònh laø khoâng coù hai phaàn. Naêng bieán ñaây chæ coù ba, hieån baøy thöùc naêng bieán vaäy. Chæ coù ba ñaây, nghóa laø thöùc naêng bieán, löôïc coù ba thöù: (1) Moät laø Thöùc Dò Thuïc; (2) Hai laø Thöùc Tö Löông; (3) Thöùc Lieãu Bieät Caûnh. Thaønh Duy Thöùc trôû xuoáng, giaûi thích nghóa chöõ bieán. Choã goïi laø bieán ñaây, thay ñoåi nghóa töông tôï. Ñaõ khoâng phaûi laø boån (goác reå) neân goïi thay ñoåi, laïi khoâng khaùc boån neân goïi laø töông tôï. Coøn laïi vaên coù theå bieát.

Giaûi Thaâm Maät noùi döôùi ñaây, Daãn Kinh xaùc minh. Caùc thöùc choã duyeân ñaây, caùc thöùc thoâng chæ taùm taâm thöùc vaø caùc taâm sôû. Caùc taâm vaø taâm phaùp ñeàu coù töï chöùng vaø töôùng phaàn cuøng khieán phaàn, kieán phaàn duyeân töôùng phaàn, neân trong ñaây noùi raèng choã duyeân ñaây laø chæ cho kieán phaàn vaø töôùng phaàn. Choã duyeân töôùng phaàn, khieán phaàn ñaây, chính duy thöùc laø choã hieän vaäy. Toùm thaâu töôùng vaø kieán cuûa ngoïn ngaønh quy veà boån thöùc, choã noùi caùc quaùn lyù vaø söï chaân vaø tuïc, ñeàu toùm thaâu vaøo phaùp moân naøy.

3/- Chöông chuû giaûi thích ñaõ thaønh töïu vaäy. Quaùn lyù söï, chaân tuïc ñaây, lyù töùc laø chæ cho vieân thaønh thaät taùnh cuûa thöùc, söï nghóa laø nöông nôi y tha khôûi duyeân sanh caùc phaùp. Quaùn lyù söï ñaây, neân quaùn ngoïn ngaønh cuûa söï, toùm thaâu quy veà goác cuûa lyù vaäy. Quaùn chaân tuïc ñaây, laïi cuõng nhö theá.

Taân 4, AÅn yeáu keùm hieån baøy thuø thaéng.

Nhaâ

4/- AÅn yeáu keùm hieån baøy thöùc thuø thaéng. Taâm vaø taâm sôû ñeàu coù theå bieán hieän, chæ noùi duy taâm, khoâng phaûi choã cuûa duy taâm, theå cuûa taâm vöông thì thuø thaéng, coøn taâm sôû thì yeáu keùm phaûi nöông nôi taâm vöông thuø thaéng ñeå sanh khôûi, phaàn aån yeáu keùm khoâng coù chöông muïc, chæ hieån baøy phaùp thuø thaéng.

Trong caùch quaùn ôû tröôùc, ngoïn ngaønh chính laø töôùng kieán hai phaàn, goác reå töùc laø töï theå cuûa taâm vaø taâm sôû phaùp. Ñaây noùi yeáu keùm, nghóa laø phaùp taâm sôû, thaéng ñaây laø thuø thaéng töùc laø chæ cho taâm vöông. Nay aån naáp yeáu keùm cuûa phaùp taâm sôû, maø hieån baøy thuø thaéng cuûa phaùp taâm vöông nhö theá. Taâm vaø taâm sôû döôùi ñaây tröôùc heát, ñaàu tieân laø ñònh nghóa. Choã goïi aån naáp yeáu keùm ñaây hieån baøy thuø thaéng cuûa duy thöùc quaùn, duy thöùc quaùn trong phaïm vi bao goàm taâm vaø taâm sôû, neân goïi duy taâm taâm sôû. Taïi sao theá? Vì ñaày ñuû naêng bieán, hoøa hôïp ñeå khôûi, vì ñoàng töông öng ñeå laøm trôï duyeân trong vieäc sanh khôûi. Tuy nhieân trong caùch quaùn ñaây phaûi noùi ñeán duy thöùc, noùi ñeán thöùc, nhöng muïc tieâu laø taùm thöùc taâm vöông, khoâng phaûi muïc tieâu laø taâm sôû. Choã duøng ñaây nhö theá naøo? Theå cuûa taâm vöông thì thuø thaéng hôn taâm sôû, theå cuûa taâm sôû thì yeáu keùm hôn taâm vöông, yeáu keùm nöông nôi thuø thaéng, neân aån naáp yeáu keùm ñeå hieån baøy thuø thaéng vaäy. Noùi vöông ñaây laø duï vaäy, hieån baøy nghóa töï taïi, vì Vua cuûa ngöôøi Trung Quoác coù theå töï taïi, taùm thöùc taâm vöông nôi taát caû phaùp cuõng töï taïi bieán hieän. Taâm sôû tuy bieán nhöng khoâng töï taïi, choã taát nhieân nöông nôi taâm vöông ñeå hieän khôûi taùc duïng, cuõng nhö thaàn töû tuøy thuoäc taâm vöông ñeå thi haønh.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

(1), Neân Töø Toân noùi: [ Cho pheùp taâm gioáng nhö hai hieän töôïng, nhö theá gioáng nhö tham vaân vaân, hoaëc gioáng nhö nôi tín vaân vaân, khoâng rieâng phaùp nhieãm keå caû phaùp thieän]. Tuy töïï theå cuûa taâm khaû naêng bieán hieän gioáng nhö hai hieän töôïng kieán töôùng, maø tham vaø tín vaân vaân theå cuõng ñeàu naêng bieán gioáng nhö töï kieán vaø töôùng cuøng nhau aûnh hieän, ñeàu do taâm thuø thaéng taïo neân, do ñoù noùi taâm gioáng nhö kieán töôùng. Taâm sôû vì yeáu keùm neân aån naáp maø khoâng noùi ñeán, khoâng phaûi khoâng coù khaû naêng aûnh hieän. Voâ Caáu Xöùng noùi raèng: [Taâm dô baån neân coù tình dô baån, taâm thanh tònh neân coù tình thanh tònh] vaân vaân, ñeàu toùm thaâu trong phaùp moân naøy.

(2), Daãn giaùo lyù giaûi thích ñeå thaønh töïu ñaây. Ñaàu tieân daãn Ñaïi Thöøa Trang Nghieâm Kinh Luaän. Töø Toân ñaây, laø chæ cho Di Laëc Theá Toân vaäy. Cho pheùp taâm gioáng nhö hai hieän töôïng ñaây, hai hieän töôïng goïi laø töôùng vaø kieán hai phaàn, nghóa laø cho pheùp taâm theå bieán gioáng nhö töôùng vaø kieán cuøng hieän khôûi, töôùng vaø kieán hieän khôûi ñaây, taïi treân voïng chaáp coù ngaõ coù phaùp, nôi treân töï theå cuûa taâm quyeát ñònh khoâng coù ngaõ phaùp. Choã coù cuûa noù ñaây, laø coù töông tôï, khoâng phaûi coù thaät taïi. Theá thì gioáng nhö tham vaân vaân thuoäc taâm sôû phieàn naõo, taát caû ñaây laø chæ cho taâm sôû gioáng nhö taâm, cuõng sanh gioáng nhö taâm. Hoaëc noùi: Tham cuõng coù töï theå, gioáng nhö hai thöù töôùng vaø kieán cuõng coù töï theå ñeå phaùt sanh. Tín vaân vaân ñaây, nghóa laø thuoäc taâm sôû thieän, cuõng sanh khôûi nhö tham. Ñaõ gioáng nhau nöông nôi taâm phaùt khôûi töông tôï, thì khoâng tham caùc phaùp nhieãm, gioáng nhö taâm phaùt khôûi; cuõng khoâng sai bieät tín vaân vaân thuoäc phaùp thieän, gioáng nhö taâm phaùt khôûi.

Maëc daàu töï theå cuûa taâm cho ñeán khoâng phaûi, khoâng coù theå töông tôï nhö giaûi thích vaäy. Nghóa laø taâm tuy coù theå hieän töông tôï kieán vaø töôùng hai phaàn, tham vaø tín vaân vaân töï theå taâm sôû cuûa chuùng noù cuõng coù theå hieän kieán vaø töôùng hai phaàn töông tôï, neáu nhö theá, vì sao tuïng noùi taâm töông tôï nhö tham vaø tín vaân vaân khi hieän khôûi, maø khoâng sai bieät tham vaø tín? Do taâm thuø thaéng, neân noùi taâm hieän töông tôï töôùng vaø kieán hai phaàn. Vì taâm sôû yeáu keùm, neân ñeå aån naáp maø khoâng noùi ñeán, khoâng phaûi laø taâm sôû khoâng theå bieán hai phaàn töông tôï ñeå hieän khôûi vaäy. Laïi keá ñeán, do taâm thuø thaéng, neân taâm sôû aån naáp ñeå hieän khôûi hai phaàn töôùng vaø kieán; noùi tham vaø tín vaân vaân, cuõng töông tôï nhö taâm hieän khôûi vaäy. Voâ Caáu Xöùng noùi, keá ñeán daãn kinh xaùc minh. Tieáng Phaïn Duy Ma Caät, coå xöa dòch Tònh Danh, ñôøi Ñöôøng dòch Voâ Caáu Xöùng. Voâ Caáu Xöùng choã noùi, goïi laø Voâ Caáu Xöùng Kinh, töùc laø Duy Ma Caät Kinh. Taâm dô saïch neân höõu tình dô saïch ñaây, taâm töùc laø taâm vöông, höõu tình dô baån ñaây laø taâm phieàn naõo hieän haønh, höõu tình thanh tònh ñaây laø taâm thanh tònh hieän haønh. Taâm vöông dô baån ñaây laø taâm tham vaân vaân töông öng, taâm vöông thanh tònh ñaây tín vaân vaân töông öng; taâm cuøng tham vaân vaân töông öng, neân höõu tình dô baån. Taâm cuøng tín vaân vaân töông öng neân höõu tình thanh tònh. Ñaúng tröôùc, ñaúng laø naém laáy ñoàng vôùi nghóa kinh naày, phaøm ñaày ñuû nghóa nhö theá, ñeàu toùm thaâu ngoïn ngaønh quy veà goác duy thöùc, ñaây laø quaùn phaùp moân toùm thaâu.

Taân 5, Boû töôùng chöùng taùnh.

Nhaâm 1, Ñònh nghóa.

5/- Boû töôùng chöùng thöùc taùnh. Thöùc noùi choã tieâu bieåu coù ñaày ñuû lyù söï: Söï laø töôùng duïng, boû maø khoâng laáy; lyù laø taùnh theå, neân caàu laøm chöùng.

Chöùng taùnh ñaây, taùnh nghóa laø duy thöùc chaân nhö thaät taùnh, cuõng goïi laø vieân thaønh chaân thaät lyù taùnh. Chöùng ñaây laø lyù taùnh, do caên baûn khoâng phaân bieät trí troøn saùng taùnh giaùc chieáu soi chaân lyù phaùp taùnh, gioáng nhö khoâng ñoäng neân khoâng phaân bieät ñöôïc. Boû töôùng ñaây, töôùng nghóa laø töôùng y tha khôûi phaùp nhaân duyeân sanh, choã goïi laø töï theå cuûa taùm thöùc, saùu ngoâi vò taâm sôû, choã bieán töôùng kieán, phaân ngoâi vò sai bieät, ñeàu laø töôùng toùm thaâu. Noùi boû ñaây, cuøng tröôùc ñaàu tieân quaùn boû hö khoâng gioáng nhau; hö ôû ñaây nghóa laø ngaõ phaùp hai chaáp, boû nghóa laø tröø dieät; trong ñaây boû töôùng, nghóa laø khi chöùng ngoâi vò chaân thaät, nöông nôi thöùc y tha khôûi taùnh, caùc phaùp töôùng caàn coù ñaây, ñeàu khieán boû maát ñi khoâng phaân bieät, neân goïi laø boû duy thöùc töôùng chöùng duy thöùc taùnh, boû y tha töôùng chöùng vieân thaønh taùnh. Töôùng cuûa duy thöùc y tha ñaây, khi ôû nôi chöùng vieân thaønh duy thöùc taùnh, khoâng hieän phaân bieät ñoái ñaõi; sau khi chöùng vaøo lieàn phaùt khôûi trí haäu ñaéc vaãn hieän töôùng vaø kieán hai phaàn cuûa y tha thanh tònh; noùi khoâng coù phaùp laø boû chaáp ngaõ phaùp.

Thöùc noùi choïn döôùi ñaây, ñaàu tieân laø xaùc ñònh nghóa vaäy. Choã goïi thöùc noùi, tieâu bieåu coù söï vaø lyù. Söï thì y tha duyeân sanh, coù töôùng coù duïng; ñaõ coù töôùng duïng thì coù phaân bieät, coù phaân bieät lieàn coù ñoái ñaõi taïp loaïn, neân boû maø khoâng laáy. Lyù ñaây laø thaät taùnh cuûa caùc phaùp, thöôøng truï khoâng bieán, cuõng khoâng phaân bieät, neân caàn ñöôïc chöùng ngoä. Taát caû phaùp taùnh tuy caùch ly lôøi noùi, neáu khoâng boû laäp nhieãm

töùc taát caû töôùng taâm phaân bieät, chung cuoäc cuõng khoâng theå chöùng chaân lyù nhö theá, neân tu boû töôùng chöùng taùnh cuûa dieäu quaùn duy thöùc.

Nhaâm 2, Daãn chöùng.

Thaéng Man Kinh noùi raèng: [ Töï taùnh cuûa taâm thanh tònh]. Nhieáp Luaän Tuïng noùi raèng: [ Nôi giaây thöøng khôûi töôûng laø con raén, khi thaáy bieát giaây thöøng roài thì hoaøn toaøn voâ nghóa, khi chöùng thaáy phaàn töï taùnh kia, bieát trí gioáng nhö con raén roái loaïn].

Nhaâm 2, Daãn chöùng vaäy.

Ñaàu tieân daãn Thaéng Man Kinh töï taùnh cuûa taâm thanh tònh ñaây, duøng nghóa duy thöùc noùi raèng, töùc laø töï taùnh thanh tònh cuûa taâm. Taâm ñaây töùc laø taùm thöùc taâm vöông, taùm thöùc taâm ñaây baûn taùnh töùc laø lyù chaân nhö. Duøng taâm chuùng sanh ñeå laáy chaân nhö laøm taùnh, neân goïi laø taâm chaân nhö. [ Nhieãm maø khoâng nhieãm, khoâng theå nghó baøn ], töùc laø hieån baøy chuùng sanh tuy nhieãm, theå taùnh chaân nhö vaãn töïï taïi thanh tònh.

Nhieáp Luaän Tuïng noùi raèng, daãn Nhieáp Ñaïi Thöøa Luaän ñeå xaùc minh. Ñeâm traêng quaùn thaáy giaây thöøng thì phaùt khôûi töôûng laø con raéng, duï nhö ngöôøi phaøm phu khoâng coù löïc trí hueä, khoâng thoâng ñaït duy thöùc gioáng nhö thay ñoåi hai phaàn töôùng vaø kieán, phaùt khôûi ngaõ phaùp hai chaáp, neân goïi laø nôi giaây thöøng khôûi töôûng laø con raén. Thaáy ñöôïc giaây thöøng hoaøn toaøn voâ nghóa ñaây, ñeán phaân minh ñöôïc vò trí, thaáy chaân thaät laø giaây thöøng, thì voïng töôûng con raén khi tænh ngoä thì khoâng

coù hoaøn toaøn. duï nhö thoâng ñaït duy thöùc choã bieán, laø thoâng ñaït khoâng coù ngaõ phaùp vaäy. Khi chöùng kieán giaây thöøng kia bieát gioáng nhö con raén thì trí trôû neân bò loaïn, ñaây laø duï cho nghóa boû töôùng chöùng taùnh vaäy. Bæ ñaây nghóa laø giaây thöøng, phaàn ñaây laø thaønh phaàn, thaønh phaàn giaây thöøng kia laø sôïi ñay, khoâng phaûi naøo khaùc. Neáu chöùng bieát giaây thöøng kia laø thaønh phaàn sôïi ñay taïo thaønh, thì trí giaùc bieát giaây thöøng cuõng nhö trí giaùc bieát con raén, ñeàu khoâng phaûi chaân thaät, trí phaân bieät ñaây neân goïi laø trí loaïn.

Trong ñaây choã noùi, giaùc ngoä khi leân giaây thöøng thì cuõng nhö giaùc ngoä boû nôi con raén, duï quaùn y tha khôûi cuõng nhö giaùc ngoä boû choã chaáp tröôùc. Thaáy thaønh phaàn cuûa giaây thöøng lieàn giaùc ngoä bôû nôi giaây thöøng, duï nhö thaáy vieân thaønh lieàn giaùc ngoä boû y tha. YÙ ñaây töùc laø hieån baøy choã boû hai giaùc ngoä ngaõ phaùp, ñeàu laø y tha khôûi. Ñoaïn ñaây vì nhieãm choã chaáp con raén thaät, giaây thöøng thaät cuûa ngaõ phaùp, laïi khoâng ngaên che tình caûm. Khoâng phaûi nôi y tha ñaây ñeå noùi tröø boû ñuùng ra ñeàu tröø boû laãn nhau caû bieán keá vaø y tha. Con raén do voïng khoûi, theå vaø duïng ñeàu khoâng; giaây thöøng do sôïi ñay cung caáp maø sanh, duïng khoâng phaûi khoâng giaû. Sôïi ñay duï cho chaân lyù, giaây thöøng duï cho y tha, bieát theå vaø duïng cuûa giaây thöøng vaø sôïi ñay, con raén laø tình töï dieät, vì tình con raén dieät, con raéc khoâng ngaên che tình, goïi laø boû choã chaáp. Khoâng phaûi nhö y tha phaûi nhôø Thaùnh Ñaïo ñoaïn tröø, neân laàn laàn vaøo chaân, thoâng ñaït con raén laø khoâng maø ngoä ñöôïc phaàn giaây thöøng. Chöùng ngoâi vò quaùn chaân, chieáu soi chaân lyù maø loä ra tuïc vaø söï, lyù söï ñaõ loä ra, Ngaõ phaùp laïi ñình chæ. Ñaây töùc laø moät lôùp choã quaùn theå vaäy.

Chöông chuû giaûi thích ñaõ thaønh töïu. Trong ñaây choã noùi ôû phía döôùi ñaây, duøng duï ñeå ñöôïc thaønh töïu. Con raén duï choã chaáp cuûa bieán keá, giaây thöøng duï y tha khôûi taùnh, caùc thaønh phaàn cuûa giaây thöøng duï cho vieân thaønh thaät. Hoaøn toaøn y tha thì khoâng bieán keá, neáu chöùng vieân thaønh thì toái taêm y tha. YÙ ñaây töùc laø hieån baøy choã boû hai giaùc ñeàu thuoäc y tha khôûi. Hai giaùc ñaây, thöù nhaát laø duyeân con raén, thöù hai laø hai taâm cuûa giaây thöøng, hai taâm duyeân khôûi ñaây ñeàu laø y tha. Giaùc ngoä con raén töùc laø duï cho bieán keá sôû chaáp, theá naøo y tha khôûi? Nghóa laø y tha khôûi kia choã chaáp thaät ngaõ, thaät phaùp, laø khoâng choã coù bieán keá sôû chaáp, y tha khôûi coù theå chaáp thaät ngaõ thaät phaùp thì khoâng coù chaùnh kieán, nhöng ñaõ laø y tha, neân goïi ñeàu laø y tha khôûi. Vì ñoaïn tröø nhieãm oâ, cho neân khoâng khaéc phuïc ñöôïc ngaên che tình caûm, neáu ñoaïn tröø nhieãm oâ khoâng chaùnh kieán vaø sau khi phaùp töông öng vôùi y tha, thì choã chaáp thaät ngaõ thaät phaùp cuõng theo ñoù tieâu tröø. Phaûi phaân bieät ñaây, treân bieán keá chaáp choã chaáp thaät ngaõ chaáp thaät phaùp, xöa nay ñeàu khoâng, duï con raén treân giaây thöøng. Choã chaáp thaät phaùp chính laø phaùp giaû cuûa caùc duyeân hoøa hôïp, hoaøn toaøn duyeân sanh laïi chaáp cho laø coù thaät, chính trôû thaønh chaáp phaùp. Neáu coù theå bieát roõ caùc phaùp do duyeân sanh, thì bieát caùc phaùp khoâng coù chaân thaät, nhö thaáy sôïi ñay thì boû giaây thöøng ñaây, neân goïi khoâng ngaên che tình caûm.

Khoâng phaûi nôi y tha dung hôïp vôùi boû neân ñeàu tröø boû laãn nhau, tröôùc maëc daàu coù noùi cuõng boû y tha, treân boû y tha keå caû bieán keá chaáp phaùp cho laø thaät; neáu bieát caùc phaùp theo thöùc ñeå sanh, ñeàu laø hö giaû meâ voïng, thì khoâng caàn phaûi boû. Con raén do voïng khôûi neân theå vaø duïng ñeàu khoâng, nghóa laø treân phaøm tình, bieán keá chaáp ngaõ phaùp ñaây, khoâng coù theå

chaát vaø cuõng khoâng coù coâng duïng. Giaây thöøng do sôïi ñay cung caáp maø sanh, khoâng phaûi laø khoâng giaû vaø cuõng khoâng phaûi laø coù coâng duïng ñaây, nghóa laø choã chaáp ngaõ thaät, nhöng khoâng coù thaät theå vaø cuõng khoâng coù coâng duïng, phaùp duyeân sanh cuûa ngaõ tuy laø giaû, nhöng coù coâng duïng, nhö giaây thöøng tuy laø coù giaû, tuy nhieân coù coâng duïng cuûa giaû. Nhö laø ngaên che hieåu bieát sôïi ñay thí duï ngaên che giaùc ngoä chaân lyù vieân thaønh, giaây thöøng duï cho y tha theo duyeân sanh, ngoä duyeân sanh, cuõng nhö bieát giaû töôùng theå vaø duïng cuûa giaây thöøng ñeàu nöông sôïi ñay maø coù, giaây thöøng höôùng leân khoâng phaûi coù, con raén giaùc ngoä töï nhieân dieät; duï phaøm phu chaáp ngaõ phaùp hö voïng ñeàu khoâng coù thaät theå, neân boû hö coøn laïi thaät, theå cuûa noù cuõng nhö theá. Chaùnh trí hieän tieàn thì tình caûm con raén cuõng bò dieät, chöùng caùc phaùp khoâng phaân bieät ly khai ngoân ngöõ, goïi laø boû choã chaáp.

Khoâng phaûi nhö y tha phaûi coù Thaùnh ñaïo môùi ñoaïn tröø, khi ñaït ñeán khoâng coù con raén thì ngoä ñöôïc giaây thöøng, goïi laø nôi ngoâi vò Töù Gia Haïnh maø tu Töù Taàm Tö Quaùn daãn phaùt töù Nhö Thaät Trí, tieáp tuïc tu Vaên Tö Tu laàn vaøo ngoâi vò chaân thaät, töùc laø thoâng ñaït bieán bieán keá phaùp laø khoâng maø ngoä choã coù phaùp vieân thaønh thaät, tu theâm moät ngoâi vò töù gia haïnh theá ñeä nhaát. Vaøo ñòa vò chaân quaùn, vaø ñòa vò chaân kieán ñaïo, ñaây töùc laø sô ñòa, do trí caên baûn chieáu saùng caùc phaùp lyù theå chaân nhö, neân goïi laø chieáu saùng chaân lyù. Laïi phaùt khôûi y tha thanh tònh, roài sau ñoù ñaëng trí hueä, lieàn quaùn söï vieäc cuûa theá gian, neân goïi laø aûnh tuïc söï ( AÛûnh söï vieäc cuûa theá tuïc). Do aûnh cuûa lyù neân phaùp cuûa ngaõ chaáp lieàn chaám döùt, do aûnh cuûa söï neân con ngöôøi ngaõ chaáp lieàn chaám döùt, yù ñaây cuõng laø boû hö coøn laïi thaät. Ñaây töùc laø moät lôùp quaùn theå thöù nhaát vaäy.

Baét ñaàu naêm lôùp Duy Thöùc Quaùn, moät chöông choã quaùn Duy Thöù Caûnh. Tuy nhieân naêm lôùp ñaây boû caùi coøn laïi, xaû boû caùi löu laïi, toùm thaâu caùi quy veà, aån naáp caùi hieån baøy, boû caùi chöùng ngoä, che ñaäy roäng heïp cuûa tieâu bieåu, hoå töông nhau nhöng khoâng phaûi gioáng nhau. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

Naêm lôùp quaùn nhö theá, tieâu bieåu thì ôû phía sau hôïp nôi ôû phía tröôùc, coøn ngaên che thì ôû phía tröôùc hôïp nôi ôû phía sau.

Maäu 2, Môû ra theå naêng quaùn,

Kyû 1, Chính môû ra theå.

Duy thöùc naêng löïc quaùn chieáu, duøng hueä phaân bieät caûnh, maø thöïc hieän töï theå. Nhieáp Ñaïi Thöøa, quyeån thöù saùu noùi raèng: [ Vì sao nghóa vaøo duy thöùc taùnh? Do duyeân toång hôïp phaùp môû ra chæ quaùn trí theá gian]. Voâ Taùnh giaûi thích raèng: [ Do Tam Ma Töù Ña khoâng coù trí ñieân ñaûo].

Chính môû ra theå ñaây, nghóa laø quaùn naêng löïc quaùn duy thöùc, duøng hueä taâm sôû cuûa trong naêm bieät caûnh taâm sôû laøm theå, trong nhaân cuûa hueä ñaây thuoäc yù thöùc töông öng. Toùm thaâu Ñaïi Thöøa trôû xuoáng laø daãn chöùng vaäy. Hoûi: Do nghóa gì maø chöùng vaøo thaät taùnh cuûa duy thöùc? Ñaùp: Do duyeân taát caû phaùp, maø trí hueä chæ quaùn xuaát theá c

iuùp chöùng phaùp toång hôïp cuûa duy thöùc taùnh, neân noùi raèng, taát caû phaùp laø cuûa taùnh bình ñaúng chaân nhö vaäy. Tam Ma Töù Ña, ñaây goïi ñaúng daãn, ñaúng töùc laø ñònh, daãn nghóa laø daãn sanh, do ñònh daãn sanh, neân goïi laø ñaúng daãn. Trí khoâng ñieân ñaûo ñaây, töùc laø chaùnh trí xuaát theá. Nghóa laø chaùnh trí xuaát theá ñaây, töùc laø do trong ñònh daãn phaùt vaäy.

Kyû 2, Phaân bieät giaûi thích khaùc.

Canh 1, Toång hôïp phaân bieät.

Hoaëc coù giaûi thích noùi raèng: Toâng thöôøng duøng chæ quaùn laøm töï taùnh. Ñaây cuõng khoâng töï nhieân, neáu choïn töông öng, boán uaån laøm theå, neáu goàm quyeán thuoäc, töùc laø thoâng caû naêm uaån.

Toång hôïp phaân bieät ñaây, môû ra caùc sö coå xöa giaûi thích coù khaùc, nghóa laø naêng quaùn duy thöùc, khoâng nhöõng duøng hueä laøm theå, cuõng duøng chæ laøm theå, hueä cuûa chæ cuøng quaùn cuõng töông öng, cuõng thoï töôûng haønh thöùc boán uaån ñeàu töông öng, cuõng neân duøng boán uaån laøm theå. Neáu trôû laïi laàn nöõa roõ raøng laø quyeán thuoäc cuûa phaùp thì töông öng, cuõng thoâng qua saéc uaån. Nhö khi ñoái dieän ñeå quaùn, caên laø choã nöông töïa, nhö theá thì taát caû phaùp ñeàu coù theå töông öng.

Nay laïi nöông nôi teân, duøng hueä ñeå quaùn theå. Voâ Taùnh laïi noùi raèng: [Duy thöùc hieän duøng trí ñeå quaùn]. Laïi noùi raèng: [ Nhôø Tam Ma Töù Ña trí khoâng ñieân ñaûo]. Chæ ñeà cöû trong ñònh choã trí phaùt khôûi duøng laøm quaùn theå, taïo caùc taàm tö thuø thaéng duy thöùc quaùn taát nhieân phaûi ôû trong ñònh, khoâng noùi naêng töùc laø duøng chæ ñeå quaùn theå.

Chính duøng teân ñeå giaûi thích theå, nghóa laø töï theå cuûa duy thöùc quaùn, duøng hueä ñeå quaùn theå.

Duy thöùc hieän duøng trí ñeå quaùn ñaây, laø quaùn thaät taùnh cuûa duy thöùc, töùc laø duøng chaùnh trí hieän quaùn ñeå laøm theå. Nhöng xin ñeà cöû trí choã phaùt khôûi trong ñònh duøng laøm theå cuûa quaùn chieáu ñaây, nghóa laø khoâng phaûi do ñònh vaø hueä ñeàu laøm theå cuûa quaùn chieáu, choã noùi theå cuûa quaùn chieáu chính laø chæ cho trí cuûa choã phaùt khôûi trong ñònh ñeå laøm theå. Duøng töù gia haïnh ñeå tu caùc taàm tö khi ñöôïc thuø thaéng môùi quaùn chieáu, taát nhieân phaûi ôû trong ñònh, khoâng phaûi duøng chæ ñeå laøm theå cho quaùn chieáu.

Nhieáp Luaän laïi noùi raèng: [ Do töù taàm tö, töù nhö thaät trí, nhö theá neáu ñeàu gioáng nhau thì khoâng theå ñöôïc. Duøng nhö thaät trí cuûa caùc Boà Taùt ñi vaøo duy thöùc, caàn tu gia haïnh, töùc laø yù ngoân cuûa nôi vaên töông tôï, nghóa töông tôï tìm caàu vaên vaø teân ñeàu laø yù ngoân], cho ñeán noùi roäng ra. Du Giaø, ñoái vôùi caùc phaùp, trí taàm tö nhö thaät, ñeàu duøng hueä laøm theå. Taàm tö thuoäc veà höõu laäu, trí nhö thaät thuoäc veà voâ laäu, Nhieáp Ñaïi Thöøa noùi raèng: [ Vaøo töôùng choã hieåu bieát, nghóa laø ña vaên chöùa nhoùm choã nöông töïa, khoâng phaûi thöùc a laïi da laø choã chöùa nhoùm]: Vaên ñaây tuy ñeà cöû chuûng töû voâ laäu taïi nôi vò trí taêng tröôûng, goïi laø vaên huaân, xöng laø khoâng phaûi thöùc taïng. Khoâng phaûi caùc naêng quaùn ñeàu laø voâ laäu, khoâng nhö theá, töù taàm tö khoâng phaûi trí gia haønh.

Daãn caùc luaän ñeå xaùc minh boán caùch quaùn ñeàu duøng hueä laøm theå. Danh, söï, töï taùnh, sai bieät, boán taàm tö quaùn, vaø boán

quaùn choã daãn boán trí nhö thaät, choã caûnh ñeå quaùn cuûa trí ñaây cuûa quaùn ñaây, ñeàu coù teân thaät ñeàu gioáng nhau thì khoâng theå ñöôïc. Taïi sao theá? Vì duy thöùc luoân luoân bieán hieän. Laïi nöõa danh, söï, töï taùnh, sai bieät ñaây, hoaøn toaøn nhaát trí quyeát ñònh thì khoâng theå ñöôïc, taïi sao theá? Danh cuûa duy thöùc laø teân, vì khoâng phaûi söï vaät vaân vaân. Do boán caùch quaùn ñaây daãn phaùt boán trí vaøo duy thöùc chaân thaät, khi ôû ngoâi vò taïi ñaây, caàn tinh taán duõng maõnh tu caùc gia haïnh. Taïi sao phaûi tu taäp? Nghóa laø taïi ñaây treân caâu vaên giaùo lyù vaø yù nghóa laø nôi tìm caàu, caâu vaên thì giaûi thích kyõ caøng caùc phaùp cuûa thaùnh giaùo, coøn nghóa thì choã giaûi thích kyõ caøng ñaïo lyù chaân thaät, hai vaán ñeà treân ñaây ñeàu laø duy thöùc choã bieán hieän, laø gioáng nhö danh, töùc laø gioáng nhö teân. Ñaàu tieân ngöôøi tu quaùn, töùc laø duøng vaên töông tôï, nghóa töông tôï cuûa phaùp töôùng nôi Ñaïi Thöøa laøm phöông tieän ñeå quaùn, maø caàu chöùng vaøo taùnh cuûa chaân duy thöùc. Chöõ vaên chæ laø yù noùi, vaên laø chæ cho thaùnh giaùo, teân laø chæ cho nghóa lyù, coøn chöõ yù töùc laø chæ cho yù thöùc. Teân , yù, ngoân ñaây löôïc coù ba nghóa: (1) Tyû duï nghóa, nghóa laø moät teân goïi coù khaû naêng hieån baøy moät nghóa, cuõng nhö yù thöùc coù khaû naêng quaùn caûnh giôùi. (2) Ngoân laø lôøi noùi nöông töïa nôi yù ñeå phaùt khôûi nghóa lyù, taát caû teân, söï, ngoân, thuyeát (lôøi noùi), ñeàu nöông töïa nôi yù thöùc ñeå phaùt khôûi, theo quaû maø laäp teân goïi laø yù ngoân. Tìm caàu ñaây laø nghóa quaùn saùt. Do boán taàm tö tìm caàu quaùn saùt caùc teân, caâu vaên, uaån xöù (Choã oâ nhieãm), töï theå, sai bieät, taát caû ñeàu laø giaû laäp (töôûng töôïng ñaët teân). Nhö theá boán taàm tö quaùn vaân vaân, ñeàu duøng hueä laøm theå. Caùc Du Giaø ñeàu noùi, cuõng laïi nhö theá. Taàm Tö chæ laø thuoäc veà höõu laäu, trí nhö thaät thoâng caû voâ laäu, phaân bieät duy thöùc quaùn thuoäc veà caû höõu laäu vaø voâ laäu. Höõu laäu ñaây, laäu töùc laø phieàn naõo. Boán taàm tö quaùn thì thuoäc veà höõu laäu, chöa

vaøo ngoâi vò chaân quaùn, tröôùc heát caàn tu boán gia haïnh, neân thuoäc höõu laâu. Boán trí nhö thaät thoâng qua caû voâ laäu, nghóa laø thoâng qua bao goàm höõu laäu vaø voâ laäu vaây. Sau khi chöùng ngoâi vò chaân quaùn thoâng qua voâ laäu, ñaït ñeán nhaãn ñòa tröôùc cuûa thaäp ñòa, thoâng qua höõu laäu cuûa theá ñeä nhaát vaäy.

Nhieáp Ñaïi Thöøa Luaän noùi raèng: Vaøo choã bieát töôùng ñaây, töôùng ñaây nghóa laø caûnh, nghóa laø tu duy thöùc quaùn thuø thaéng, chöùng choã bieát caûnh. Vaøo choã quaùn ñaây, do coâng naêng nhö theá naøo? Nghóa laø do nghe nhieàu roài chöùa nhoùm. Taïi sao nghe nhieàu chöùa nhoùm? Nghóa laø tu duy thöùc quaùn theâm haïnh Boà Taùt, Phaät vaø Boà Taùt quaù khöù, nghe tònh phaùp giôùi

löu truyeàn chaùnh phaùp, tröôùc chöùa nhoùm haït gioáng thieän höõu laäu laøm nhaân taêng tröôûng, keá ñeán thì daãn phaùt caên baûn chuûng töû voâ laäu thay ñoåi phaùt trieån taêng tröôûng. Chuûng töû voâ laäu choã nöông töïa khoù laø ôû choã thöùc taïng, maëc daàu khoâng phaûi choã thöùc taïng toùm thaâu. Khi Boà Taùt ôû ngoâi vò naøy, chuûng töû voâ laäu teân laø vaên huaân, neân khoâng phaûi taïng thöùc choã toùm thaâu. Hueä hieän haønh ñaây cuõng laø höõu laäu, khoâng phaûi goïi naêng quaùn laø voâ laäu. Vaên döôùi, chöông chuû ñaõ giaûi thích xong. Nghóa laø Nhieáp Luaän noùi ñaõ chöùa nhoùm tieáng nghe, khoâng phaûi taïng thöùc toùm thaâu, xin ñôn cöû, chuûng töû voâ laäu thì ôû nôi tö löông vaø taêng tröôûng ôû ngoâi vò gia haïnh, ñaây khoâng phaûi taïng thöùc toùm thaâu. Tuy nhieân khoâng phaûi hueä höõu laäu khoâng ñöôïc laøm naêng quaùn. Khoâng nhö theá, töù taàm tö khoâng phaûi laø trí gia haïnh, giaûi thích ngöôïc laïi vaäy. Neáu noùi naêng quaùn khoâng thoâng qua höõu laäu, chæ thoâng qua voâ laäu ñaây, thì trí ôû ngoâi vò töù taàm tö quaùn, maø khoâng phaûi ôû nôi töù gia haïnh toùm thaâu. Trí taàm tö ôû nôi noaõn, ñaûnh vò, trí nhö thaät ôû nôi nhaãn, vò, trí theá ñeä nhaát. Nhö ôû ñoà bieåu döôùi ñaây

Canh 2, Hieån baøy rieâng bieät.

Maëc duø luoân luoân noùi, neáu hieån baøy rieâng bieät ñaây, löôïc coù hai vò trí: moät laø nhaân, hai laø quaû. Nhaân thì thoâng qua ba hueä, chæ coù höõu laäu, duøng hueä cuûa vaên, tö, tu, choã taïo thaønh

ñeå laøm theå cuûa quaùn. Chæ coù taùnh choïn löïa roõ raøng coù lôïi, khoâng phaûi ñöôïc sanh ñieàu thieän. Neân Nhieáp Luaän noùi: [ YÙ noùi phaùp töông tôï nghóa töông tôï cuûa caùc phaùp töôùng Ñaïi Thöøa choã sanh khôûi nôi choán lyù giaûi, thaät haønh, kieán ñaïo, tu ñaïo ñeàu thuø thaéng] vaân vaân. Thaønh Duy Thöùc noùi raèng: [ Trong duy thöùc ñaây, ôû ngoâi vò tö löông, laéng nghe thuaän theo, suy nghó, môùi coù khaû naêng lyù giaûi thaâm tín, taïi ngoâi vò gia haïnh phaùt khôûi taàm tö vaân vaân, daãn phaùt chaân kieán ñaïo].

Nay ñuùc keát ôû tröôùc. Muïc tieâu sai bieät ôû choã moät nhaân moät quaû, hieån baøy vò trí sai bieät vaäy. Nghóa laø trong nhaân coù theå duøng hueä ñeå quaùn cuûa duy thöùc, laø tröôùc thaäp ñòa, hueä quaùn gia haïnh höõu laäu cuûa thaäp haïnh, vaø chuûng töû voâ laäu choã chöùa nhoùm cuûa gia haïnh. Treân thaäp ñòa, hueä quaùn nhaân voâ laäu, nhaân voâ laäu ñaây cuøng phaùp quaû Phaät, ñeàu goïi laø quaû.

Nhaân thoâng qua döôùi ñaây, xaùc minh vò trí cuûa nhaân coù theå quaùn duy thöùc. Tröôùc heát, chính roõ raøng, Nhieáp Luaän xaùc minh ôû döôùi vaäy. Vò trí cuûa nhaân duøng hueä quaùn cuûa duy thöùc, thoâng qua vaên, tö, tu, tam hueä laøm theå, bieåu thò thuoäc veà höõu laäu. Taïi sao theá? Tröôùc thaäp ñòa Boà Taùt tuy coù theå chinh phuïc yù thöùc thöù saùu khoâng töông öng phieàn naõo, nhöng treân thöùc thöù baûy, thöïc teá bò chaáp tröôùc ngaõ phaùp vì theá khoâng theå chinh phuïc; cho neân trong ngoâi vò gia haïnh treân thöùc thöù saùu tuy coù ba Hueä chinh phuïc chaáp ngaõ phaùp, nhöng thöïc teá, thöùc thöù baûy töôngöng phieàn naõo, neân khoâng theå chinh phuïc, theá neân coù höõu laäu. Vì sao do Vaên choã thaønh hueä maø duøng quaùn theå? Do nöông töïa kinh luaän giaùo ñieån, neân nhôø Vaên choã sanh ra trí, neân coù teân laø Vaên sôû thaønh hueä (Nhôø nghe laø choã sanh

ra hueä). Taïi sao Tö laø choã thaønh hueä? Sau khi do vaên, ly khai vaên töï, nghóa laø ly khai chöõ nghóa taâm ñöôïc tònh lieàn suy nghó choã ñaëng trí hueä. Taïi sao Tu choã thaønh hueä? Töùc laø nöông nôi vaên, tö maø khôûi tu hueä, nghóa laø nghe giôùi ñònh vaø luïc ñoä caùc giaùo nghóa, nhöng duøng hueä quaùn laøm daãn ñaïo ñi tröôùc, tònh trì tu taäp, ñöôïc lyù an taâm sanh ñaïi trí hueä, neân goïi laø tu choã thaønh hueä. Trong tam giôùi, duïc giôùi nôi höõu tình ôû taâm thöôøng bò phaân taùn, neân tu taäp ñònh ñeå quaùn saùt nhö lyù. Hueä nghóa laø choïn löïa, nghóa laø roõ raøng toät ñænh hieån baøy toät ñænh quaùn saùt saéc beùn, laïi coù theå phaân bieät thieän aùc, quyeát ñònh ñoaïn tröø khoâng coøn. Ba thöù hueä ñaây, tu phaûi thöïc teá, phaûi kinh nghieäm ñeã ñöôïc thaønh thuïc, khoâng phaûi sanh ñeå ñöôïc baùo ñaùp, neân goïi laø khoâng phaûi sanh ñöôïc thieän.

Neân Nhieáp Luaän döôùi ñaây, daãn Nhieáp Luaän ñeå xaùc minh vaäy. YÙ noùi phaùp töông tôï nghóa töông tôï, nhö tröôùc ñaõ giaûi thích. Nghóa laø do yù thöùc bieán vaên töông tôï, giaùo nghóa vaø lyù giaûi cuõng töông tôï taát caû. Phaùp töôùng cuûa Ñaïi Thöøa vaên vaø nghóa töông sanh. Neân yù noùi ôû ñaây, töùc laø naêng quaùn ôû nhaân, nöông töïa nôi vaên phaùp vaø caùc duyeân, sanh khôûi choã giaûi baøy, haønh trì, kieán ñaïo, tu ñaïo thuø thaéng. Thaønh Duy Thöùc Luaän, phaàn thöù hai laø daãn chöùng vaäy. Trong ngoâi vi tö löông nghe phaùp vaø tin hieåu, cuøng ngoâi vò gia haïnh taàm tö, thaät trí, töùc laø tröôùc Luaän toùm thaâu choã thaät haønh vaø giaûi thích thuø thaéng. Noùi chaân kieán ñaây, nghóa laø chaân kieán ñaïo ñoái vôùi töôùng kieán ñaïo maø noùi ñeán vaäy.

Quaû ñaây thuoäc voâ laäu, tu choã thaønh hueä ñeå laøm quaùn theå, thoâng qua chính trí, haäu ñaéc trí laøm töï theå. Nhieáp Ñaïi Thöøa noùi raèng: [ Nhö lyù thoâng ñaït, trò taát caû chöôùng, ly khai taát caû chöôùng.] Thaáy, tu, ñaïo voâ hoïc, thöù lôùp nhö theá. Chöùng chaân lyù duy thöùc, ñoù laø theå chaùnh trí, chöùng tuïc söï duy thöùc ñoù laø trí haäu ñaéc, ña vaên thì hieån baøy nghóa, khoâng caàn giaùo nghóa ñeå thaønh töïu.

Phaân bieät quaû vò hueä cuûa duy thöùc quaùn. Quaû nghóa laø quaû cuûa thaäp ñòa, chöùng vaøo sô ñòa ñeán thaäp ñòa vaø hueä cuûa Phaät ñòa ñeàu laø söï keát quaû cuûa hueä. Treân thaäp ñòa, Boà Taùt taâm höõu laäu khi phaùt khôûi thì khoâng coù hueä quaùn, khi hueä quaùn hieän tieàn thì khoâng coøn höõu laäu nöõa, neân goïi laø quaû cuûa voâ laäu. Taïi trong ba hueä, chæ tu hueä toùm thaâu, vaên vaø tö hai hueä cuõng chia ñaày ñuû, tu röïc rôõ thuø thaéng, neân goïi laø tu choã thaønh hueä ñeå laøm theå cho quaùn chieáu. Thoâng thöôøng duøng chaùnh trí haäu ñaéc laøm töï theå ñeå quaùn chieáu, trong nhaân

voâ laäu cuøng quaû voâ laäu chia ñieàu hieån baøy yù nghóa cuûa quaû, ñaây thoâng thöôøng duøng hai trí ( Hai trí, vaên vaø tö) laøm töï theå vaäy. Chaùnh trí ñaây, töùc laø caên baûn trí, cuõng goïi laø chaùnh theå chöùng chaân nhö trí. Chaân nhö laø chaùnh theå cuûa taát caû phaùp, chöùng chaùnh theå ñaây, neân goïi laø trí chaùnh theå. Haäu ñaéc trí ñaây, sau khi thaân chöùng kieán ñaïo, choã phaùt khôûi trí cuûa quaùn chieáu bieán khaép höõu töôùng voâ töôùng. Neân chaùnh trí duyeân ñeán vieân thaønh thaät taùnh, haäu ñaéc trí duyeân ñeán y tha khôûi. Nhieáp Luaän döôùi ñaây, daãn chöùng vaäy. Nhö lyù thoâng ñaït ñaây, hieån baøy lónh vöïc kieán ñaïo, taïi ñaây treân lónh vöïc trí voâ laäu phaùt khôûi, thoâng ñaït ñeán caùc phaùp taùnh chaân thaät. Ñoái trò taát caû chöôùng ñaây, hieån baøy lónh vöïc tu ñaïo, lónh vöïc hueä quaùn ñaây phaù tröø taát caû chöôùng meâ söï meâ lyù. Ly khai taát caû chöôùng ñaây, hieån baøy vò trí voâ hoïc, ñoaïn tröø vónh vieãn caùc chöôùng, tuøy yù xoay vaàn chuyeån hoùa töï taïi daãn ñaïo höõu tình. Neân noùi, thaáy, tu vaø ñaïo voâ hoïc, töùc laø tu theo thöù lôùp ñaây vaäy. Chöùng trí cuûa chaùnh theå chaân lyù duy thöùc, chaân lyù duy thöùc laø chæ cho chaân nhö, chöùng chaân nhö duy thöùc cuõng laø chæ cho chaân nhö, chöùng chaân nhö laø chæ cho trí cuûa chaùnh theå. Thöùc ñaây cuøng trí, theå cuûa chuùng noù khoâng ly khai töôùng, nhö hueä cuûa caûnh sai bieät nöông nôi taâm vöông ñeå hieän khôûi, vò trí nhaân cuûa chuùng sanh, ruùt goïn thöùc giuùp cho teân thöùc thuø thaéng; vò trí quaû cuûa thaùnh ñaïo, ruùt goïn trí laø teân trí thuø thaéng. Ñuùng ra, tuy laø trí chaùnh theå cuõng coù 21 taâm töông öng --- naêm bieán haønh, boán bieät caûnh, 11 thieän, vaø moät taâm vöông. Hueä cuûa trong quaû, thoâng qua duyeân chaân vaø tuïc, neân goïi laø thoâng qua duøng chaùnh trí cuøng haäu ñaéc trí laøm töï theå. Nghóa laø nghe nhieàu hieån baøy nghóa, khoâng daãn giaùo nghóa ñeå thaønh thuïc, chæ nghe nhieàu theo ñoù ruùt goïn vaäy.

Bính 2, Phaân bieät choã sai bieät chæ coù duy thöùc.

Ñinh 1, Nguyeân lieäu ñôn giaûn.

Phaàn ñaõ noùi treân, maëc daàu laïi phaân bieät quaùn naêng vaø sôû, toång hôïp nghóa cuûa hoïc thuyeát, toång hôïp noùi duy thöùc, thoâng qua quaùn naêng vaø sôû. Noùi duy thöùc quaùn, chæ coù naêng khoâng phaûi sôû, thoâng qua höõu laäu vaø voâ laäu, thoâng qua phaân phaân taùn vaø an ñònh. Duøng, vaên, tö, tu, gia haïnh, caên baûn, haäu ñaéc ba trí ñeå laøm töï theå. ( Ba trí, vaên, tö, tu, laø trí thöù nhaát, gia haïnh, caên baûn laø trí thöù hai, haäu ñaéc laø trí thöù ba). Neáu noùi duy thöùc tam ma ñòa,( Tam ma ñòa, Samadhi laø ñaïi ñònh kieân coá) thoâng qua höõu laäu vaø voâ laäu, chæ coù ñònh môùi khoâng bò phaân taùn, chæ coù tu hueä môùi khoâng bò vaên, tö, chæ coù chaùnh trí, haäu ñaéc trí khoâng caàn gia haïnh. Ñaây khoâng caàn phaûi noùi nghóa, khoâng nhö theá, tam ma ñòa vaân vaân cuõng thoâng vaên tö, ñaây laø Thaäp Ñòa Luaän noùi. Ñeán döôùi ñaây ñöông nhieân seõ bieát.

Phaàn ñaõ noùi treân muïc tieâu giaûi thích hai theå caûnh. Phaàn döôùi phaân bieät duy thöùc, nay ñaàu tieân, nguyeân lieäu ñôn giaûn. Toång hôïp roäng heïp maø noùi, duy thöùc thì thoâng qua naêng quaùn duy thöùc cuøng sôû quaùn duy thöùc. Neáu noùi duy thöùc quaùn thì chæ naêng quaùn duy thöùc, khoâng thoâng qua sôû quaùn duy thöùc, neân goïi laø chæ coù naêng khoâng phaûi coù sôû. Nhöng naêng quaùn duy thöùc, laïi thoâng qua höõu laäu, voâ laäu vaø phaân taùn cuøng an ñònh, goàm duøng vaên, tö, tu, ba hueä, vaø gia haïnh, caên baûn, haäu ñaéc ba trí laøm theå. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Neáu noùi duy thöùc tam ma ñòa ñaây, chính laø ñònh cuûa duy thöùc duøng ñeå xaùc minh vaäy. Tam ma, coå dòch laø tam muoäi, caûm hoaù vaäy. Ñaây goïi laø ñaúng trì, nghóa laø taâm taïi caûnh chia caùc suy nghó, khoâng yeân laëng, khoâng quaây laïi. Ñòa, töùc laø nghóa trì. Nghóa laø duy thöùc ñaây neáu noùi duy thöùc ñònh, thì thoâng qua caû höõu laäu, voâ laäu; laäu ñaây chæ cho voâ laäu gioáng nhö tu ñònh vaäy. Tuy nhieân ñeàu laø ñònh khoâng bò taùn loaïn, ñaây laø duy thöùc quaùn cuûa tam ma ñòa vaäy. Noù taïi ba hueä, chính laø tu hueä, maø vaên, tö, cuõng khoâng phaûi hoaøn toaøn laø khoâng, trong ñònh coù khaû naêng nghe phaùp. Noù taïi ba trí, thì hoaøn toaøn ñaày ñuû. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

Neáu noùi chính laø chöùng duy thöùc ñaây, ñeán xaùc minh ngoâi vò chaân kieán ñaïo.Ngoâi vò theá ñeä nhaát daãn phaùt caên baûn trí, ñích thaân chöùng chaân nhö --- duy thöù taùnh ---, goïi chính laø chöùng duy thöù taùnh. Phaùt khôûi haäu ñaéc trí, goïi chính laø chöùng duy thöùc töôùng. Chính laø chöùng ngoâi vò ñaây, chæ voâ laäu, chæ thieàn ñònh, chæ tu hueä, chæ hai trí, khoâng phaûi gia haïnh, khoâng phaûi vaên, tö, khoâng phaûi phaân taùn, khoâng phaûi höõu laäu vaäy.

Phaàn ñaõ noùi treân boán lôùp, chính ruùt goïn thuyeát ngoâi vò tu quaùn, khoâng phaûi ñaøm luaän chính phaùp ruùt goïn nghóa. Neáu ruùt goïn nghóa tö lieäu giaûn löôïc, thì môû ra hôïp laïi roäng heïp, laïi nöõa khoâng gioáng nhau, sôï phöùc taïp, khoâng meät nhoïc. ÔÛ döôùi khoâng nhö theá, hieån baøy nghóa ruùt goïn cuõng thoâng qua vaên, tö, vaân vaân, neáu khoâng cho pheùp boû kinh luaän.

Ñinh 2, Naêm thöù.

Tuy nhieân toång hôïp caùc giaùo nghóa choã ñaõ noùi ra töôøng taän aûnh höôûng khaép caû, taát caû duy thöùc chaúng qua coù naêm thöù: (1) Caûnh cuûa duy thöùc: Kinh A Tyø Ñaït Ma noùi raèng: [ Ngaï quyû, Baøng sanh ( Baøng sanh töùc laø suùc sanh), con ngöôøi, caùc coûi trôøi vaø caùc loaïi khaùc tuøy theo choã noù töông öùng, vì caùc söï vieäc cuûa taâm neân coù khaùc, cho pheùp nghóa khoâng phaûi chaân thaät ]. Caùc vaên nhö theá, chæ noùi choã quaùn caûnh cuûa duy thöùc ñaây, ñeàu laø caûnh cuûa duy thöùc. (2) Giaùo nghóa cuûa duy thöùc: [Do töï taâm chaáp tröôùc] caùc baøi tuïng noùi: Hoa Nghieâm, Thaâm Maät, taát caû ñeàu noùi giaùo nghóa cuûa duy thöùc. (3) Lyù cuûa duy thöùc:

Tam Thaäp Tuïng noùi: [ Laø caùc thöùc thay ñoåi bieán hoùa, phaân bieät choã phaân bieät, do ñaây vaø kia ñeàu khoâng, neân noùi taát caû ñeàu laø duy thöùc]. Nhö theá thaønh laäp ñaïo lyù duy thöùc, ñeàu laø lyù cuûa duy thöùc. (4) Haïnh cuûa duy thöùc: Caùc tuïng noùi [ Boà Taùt ôû nôi ngoâi vò ñònh], boán thöù taàm tö, trí nhö thaât vaân vaân, ñeàu laø haïnh cuûa duy thöùc. (5) Quaû cuûa duy thöùc; Phaät Ñòa Kinh noùi: [ Ñaïi vieân caûnh trí, caùc coõi, caùc caûnh, caùc thöùc ñeàu ôû trong hieän hieän höõu]. Laïi nöõa Nhö Lai Coâng Ñöùc Trang Nghieâm Kinh noùi: [ Nhö Lai khoâng coù thöùc dô baån, laø coõi tònh voâ laäu, giaûi thoaùt taát caû chöôùng, trí vieân caûnh töông öng]. Duy thöùc cuõng noùi: [ Ñaây töùc laø coõi voâ laäu, khoâng theå nghó baøn, thieän, thöôøng, an laïc, giaûi thoaùt thaân ñaïi maâu ni danh phaùp].( Maâu Ni, laø tòch maëc, nghóa laø vaéng laëng). Nhö theá caùc thuyeát duy thöùc noùi ñaéc quaû, ñeàu laø quaû cuûa duy thöùc. Trong ñaây choã noùi naêm thöù duy thöùc, toång hôïp toùm thaâu taát caû duy thöùc ñeàu khoâng coøn.

Keá ñeán, naêm thöù ñaây laø naêm phaùp cuûa, nöông caûnh, giaùo nghóa, chaân lyù, thaät haønh, keát quaû, xaùc minh duy thöùc. Nhö Lai töôøng taän bieán khaép, moät thôøi ñaïi noùi giaùo lyù, choã thuyeát minh duy thöùc, nay duøng naêm thöù toùm löôïc toùm thaâu khoâng coøn ôû ngoaøi.

1/- Caûnh duy thöùc ñaây: töø nôi caûnh ñeå xaùc minh duy thöùc, neân goïi laø caûnh duy thöùc. Daãn Kinh xaùc minh raèng: [ Ngaï quyû, baøng sanh, con ngöôøi, coõi trôøi, vaø caùc loaïi khaùc tuøy theo choã noù töông öng, vì caùc söï vieäc cuûa taâm neân coù khaùc, cho pheùp nghóa khoâng phaûi chaân thaät]. Caâu ñaàu cuûa baøi tuïng ñaây, noùi roõ boán loaïi chuùng sanh khoâng gioáng nhau: goïi laø ngaï quyû, goïi laø baøng sanh, goïi laø con ngöôøi, coõi trôøi. Hai caâu keá, noùi roõ

caùc caùi thaáy khoâng gioáng nhau vaäy. Nghóa laø boán loaïi chuùng sanh ñaây, caùc loaïi moãi loaïi tuøy theo noù, ñoàng ôû moät xöù, choã thaáy coù khaùc nhau, xöù vaø söï vieäc tuy gioáng nhau, maø khaû naêng thaáy cuûa kieán phaàn nôi taâm coù khaùc, choã duyeân caûnh thaønh ra coù khaùc. Caùc söï ñaây, ñeàu gioáng nhau moät vieäc. Taâm khaùc ñaây, choã thaáy khoâng gioáng nhau vaäy. Thí duï ngöôøi thaáy bieån laø nöôùc, ngaï quyû thaáy bieån laø maùu muû maø khoâng theå uoáng, caùc loaøi caù thaáy bieån laø cung ñieän nhaø ôû, baøng sanh thaáy bieån laø hö khoâng, töï taïi maø ôû, coõi trôøi thaáy bieån laø löu ly. Ñaây tuy ñoàng moät söï, maø choã thaáy thaønh boán caûnh ñaây nhö theá naøo? Vì duy thöùc bieán, neân nghóa cuûa caûnh khoâng phaûi chaân thaät.

2/- Giaùo nghóa duy thöùc ñaây: Nghóa laø nghieân cöùu duy thöùc, choã nöông töïa caên cöù nôi kinh luaän vaên cuù, nhö Hoa Nghieâm, Thaâm Maät, Du Giaø Kinh Luaän vaân vaân, ñeàu laø giaùo nghóa cuûa duy thöùc.

3/- Lyù duy thöùc: Quaùn duy thöùc nôi ñaïo lyù bieán khaép, ñeàu laø lyù duy thöùc. Tam thaäp tuïng trôû xuoáng, daãn chöùng vaäy. Laø caùc thöùc ñaây, thoâng qua chæ taùm thöùc vaø phaùp taâm sôû. Thay ñoåi chuyeån bieán ñaây, nghóa laø taâm vaø taâm sôû thay ñoåi chuyeån bieán. Phaân bieät choã phaân bieät ñaây, phaân bieät töùc laø kieán phaàn, choã phaân bieät töùc laø töôùng phaàn, yù noùi raèng, caùc thöùc thay ñoåi gioáng nhö hai phaàn. Do ñaây, töùc laø chæ cho hai phaàn kieán vaø töôùng cuûa thöùc do thöùc thay ñoåi chuyeãn bieán. Kia ñeàu khoâng ñaây, kia töùc laø nöông nôi phai phaàn ngaõ vaø phaùp cuûa choã chaáp tröôùc, nghóa laø hai phaàn ñaõ do thöùc chuyeãn bieán, chaáp laøm ngaõ phaùp laïi ñeàu laø khoâng. Taâm vaø caûnh cuûa caùc phaùp, ñeàu laø duy thöùc.

4/- Haønh cuûa duy thöùc ñaây: Haønh nghóa laø tu haønh, ñoái trò höõu laäu, chöùa nhoùm voâ laäu. Ba giôùi, ñònh, hueä, vaø boán taàm tö, boán trí nhö thaät, saùu ñoä vaïn haïnh, vaø choã ñoái trò, ñeàu laø haïnh cuûa choã toùm thaâu. Ñaây cuõng laø duy thöùc, neân goïi duy thöùc haïnh. Boà Taùt taïi trong ngoâi vò ñònh caùc baøi tuïng ñaây, Boà Taùt Di Laëc môû ra choã taïo Phaân Bieät Du Giaø Luaän. Trong Luaän ñaây chöa dòch, Nhieáp Luaän daãn ñeán chöa dòch. Neân ñaây cuõng daãn boán thöù taàm tö vaø boán thöù trí nhö thaät, toû töôøng trong phaåm Du Giaø Chaân Thaät Nghóa. Nhö theá ñeàu laø haïnh cuûa duy thöùc toùm thaâu.

5/- Quaû cuûa duy thöùc ñaây: Quaû ñaây laø quaû Phaät Ñòa, quaû ñaây neáu thoâng qua thì giaûi thích kyõ caøng tam thöøa thaùnh quaû, neáu rieâng bieät thì hieån baøy coâng ñöùc khoâng chung cuûa Phaät. Phaät Ñòa Kinh noùi: Trí ñaïi vieân caûnh ñeàu ôû trong hieän taïi nôi caùc caûnh choã coù thöùc, trí ñaïi vieân caûnh laø moät trí trong boán trí cuûa quaû Phaät môùi coù. (Boán trí laø Ñaïi vieân caûnh trí, Bình ñaúng taùnh trí, Dieäu quan saùt trí, Thaønh sôû taùc trí). Ñaïi vieân caûnh ñaây laø duï vaäy, nghóa laø trí cuûa Phaät, vieân caûnh lôùn toái ña, laø thuoäc veà caûnh theå saùng trong, coù theå aûnh hieän bieán khaép caùc choã, caùc caûnh, caùc thöùc, neân goïi laø ñeàu hieän ôû trong. Thöùc khoâng dô baån, cuõng goïi laø Thöùc Am Ma La. Khoâng dô baån ñaây, nghóa laø ñaõ ly khai taát caû chöôùng ngaïi chaáp tröôùc. Thöùc ñaây choã Nhö Lai môùi coù, neân goïi laø Nhö Lai Thöùc khoâng dô baån. Laø thanh tònh voâ laäu giôùi ñaây, giôùi laø nghóa Taïng, nghóa laø Nhö Lai Taïng voâ laäu thanh tònh cuûa coâng ñöùc Taïng, cuõng goïi laø Nhö Lai Taïng. Neáu thöùc khoâng dô baån thì ñaïi vieân caûnh trí töông öng khi hieän khôûi, töùc laø khaû naêng giaûi thoaùt taát caû phaùp chöôùng ngaïi. Duy thöùc cuõng noùi döôùi ñaây, daãn

chöùng Duy Thöùc Taïng. Ñaây töùc laø coõi voâ laäu, ñaây cuõng laø chæ cho hai thöù thay ñoåi choã nöông töïa tröôùc. Hai thöù thay ñoåi choã nöông töïa ñaây, thay ñoåi phieàn naõo nöông töïa boà ñeà, thay ñoåi sanh töû nöông töïa nieát baøn. Nghóa laø tu duy thöùc quaùn choã thay ñoåi ñaëng hai quaû, lieàn goïi laø Nhö Lai Voâ Laäu Coâng Ñöùc Taïng. Cuõng goïi laø khoâng theã nghó baøn, xa lìa töôùng chung, chöùng taùnh ly khai noùi naêng. Cuõng goïi laø thieän ñaây, nghóa laø thieän thanh tònh voâ laäu. Cuõng goïi laø thöôøng ñaây, thöôøng coù ba nghóa: (1) Moät laø Phaùp Taùnh Thöôøng, nghóa laø hai khoâng, choã hieån baøy chaân töôùng. (2) Töông Tuïc Thöôøng, nghóa laø thay ñoåi taùm thöùc thaønh boán trí, vì khoâng giaùn ñoaïn. Kinh noùi: [Töông tuïc saâu daøy nhö theá, taän cuøng vaãn chöa ñeán ranh giôùi, khoâng theå nghó baøn] laø vaäy. (3) Thöôøng Voâ Taän. Nhö Lai choã hieän öùng hoùa caùc thaân, ñaïi vieân maõn, taän cuøng vaãn chöa ñeán ranh giôùi, tuøy theo loaïi öùng hoùa vaäy. An Laïc ñaây, giaûi thoaùt hai loaïi baét eùp sanh töû, ñaëng ñaïi an döôõng; xaû boû choã tri kieán ngaên ngaïi troùi buoäc, ñaëng an laïc saùng suoát hoaøn myõ. Thaân giaûi thoaùt ñaây, thaân giaûi thoaùt sanh töû choã thaønh ñöôïc coâng ñöùc, thaân ñaây ba thöøa ñeàu coù chung. Ñaïi Maâu Ni laø teân phaùp cuûa Phaät ñaây. Laø hieån baøy thaân quaû cuûa Phaät, khoâng gioáng Nhò Thöøa. Ñaây laø chæ cho treân quaû Phaät choã thaønh töïu thaân voâ laäu coâng ñöùc taïng, khoâng phaûi chæ thaân phaùp taùnh. Maâu Ni, ñaây goïi tòch maëc, ñöùc hieäu cuûa Thích Ca Theá Toân vaäy. Ñaïi Maâu Ni ñaây, ñaïi vaéng laëng vaäy. Ñaïi vaéng laëng laø choã thaønh phaùp thaân, neân goïi laø teân phaùp Ñaïi Maâu Ni. Nhö theá kinh luaän choã noùi quaû, laø do duy thöùc quaùn chöùng ñöôïc, neân goïi laø quaû duy thöùc. Trong ñaây choã noùi ôû döôùi, chöông chuû keát thaønh.

Ñinh 3, Saùu cöûa.

Tuy nhieân trong caùc giaùo nghóa, chính nghóa laø tuøy cô, nôi caûnh cuûa duy thöùc ñuû caùc thöù noùi khaùc: hoaëc nöông töïa nôi choã chaáp tröôùc duøng phaân bieät duy thöùc, Kinh Laêng Nghieâm noùi raèng: [ Do töï taâm chaáp tröôùc, taâm hieän caûnh töông tôï beân ngoaøi, duøng caûnh khoâng phaûi coù kia, thì neân noùi duy taâm]. Nhöng nöông töïa taâm chaáp tröôùc hö voïng hieän haønh. Hoaëc nöông töïa höõu laäu ñeå soi saùng duy thöùc, Kinh Hoa Nghieâm noùi: [ Tam giôùi duy taâm ], chính laø nôi theá gian noùi duy thöùc. Hoaëc nöông nôi choã chaáp tröôùc vaø tuøy theo höõu vi duøng phaân bieät duy thöùc, Tam Thaäp Tuïng noùi: [ Do giaû noùi ngaõ phaùp, coù ñuû caùc thöù töôùng chuyeån, noùnöông nôi thöùc ñeå bieán hieän ]. Nöông nôi thöùc töø theå phaùt khôûi kieán töôùng hai phaàn chaáp tröôùc phaùt sanh, theá gian vaø thaùnh giaùo noùi ñeán ngaõ phaùp cuõng theá. Hoaëc nöông nôi höõu tình duøng phaân bieät duy thöùc, Voâ Caáu Kinh noùi raèng: [ Taâm thanh tònh neân höõu tình thanh tònh, taâm taïp nhieãm neân höõu tình taïp nhieãm]. Hoaëc nöông nôi taát caûcoùvaø khoâng cuûa caùc phaùp duøng phaân bieät duy thöùc; Giaûi Thaâm Maät noùi: [ Caùc phaùp choã duyeân, duy thöùc choã hieän]. Hoaëc tuøy theo chæ söï duøng phaân bieät duy thöùc, A Tyø Ñaït Ma Kheá Kinh Tuïng noùi raèng: [ Ngaï quyû, baøng sanh, loaøi ngöôøi, caùc coõi trôøi, ñeàu tuøy theo loaïi choã thích öùng]. Tuøy theo chæ moät vieäc maø phaân bieät duy thöùc. Nhö theá caùc baäc voâ löôïng phaùp moân giaùo nghóa, ñeà cöû saùu phaùp moân ñaây, loaïi toùm thaâu caùc giaùo nghóa. Nghóa vaø lyù ñeàu hoaøn toaøn, chæ giaùo nghóa thöù naêm, toång hôïp taát caû hoïc thuyeát taïo thaønh duy thöùc.

Saùu phaùp moân ñaây, muïc tieâu ban ñaàu, nghóa laø caùc kinh luaän choã noùi duy thöùc, tuy khoâng ngoaøi naêm thöù ôû tröôùc, maëc daàu trong caùc giaùo nghóa, hoaëc ruùt goïn nghóa cuûa hoïc

thuyeát, hoaëc ruùt goïn ñieåm coát yeáu cuûa hoïc thueát, nôi caûnh cuûa duy thöùc, laïi coù hoïc thuyeát khaùc. Hoaëc nöông töïa choã chaép tröôùc duøng phaân bieät duy thöùc ñaây, thöù nhaát phaùp moân bieán keá vaäy. Kinh Laêng Nghieâm noùi, daãn kinh chöùng minh. Voán khoâng caûnh ngoaøi, do voïng chaáp caûnh töông tôï beân ngoaøi bieán thaønh caûnh töông tôï ñeå phaùt khôûi. Caûnh kia thaät khoâng coù, caûnh kia do voïng chaáp neân khoâng coù thaät. Coøn laïi vaên coù theå giaûi thích. Hoaëc nöông töïa höõu laäu ñeå chöùng minh duy thöùc, ñaây laø phaùp moân höõu laäu thöù hai. Kinh Hoa Nghieâm noùi, tam giôùi duy taâm, chính laø chöùng minh vò trí chuùng sanh, phaïm vi nhoû heïp, neân goïi laø chính theá gian noùi duy thöùc. Neân nghóa cuûa vaïn phaùp duy thöùc, roäng taïi tam giôùi duy taâm, Noùi phaùp höõu laäu voâ laäu ñeàu laø thöùc hieän. Coå Ñöùc noùi raèng: Tam giôùi duy taâm laø taùnh toâng, vaïn phaùp duy thöùc laø töôùng toâng ñaây, laø noùi sai laàm vaäy. Hoaëc nöông nôi choã chaáp tröôùc vaø theo höõu vi duøng phaân bieät duy thöùc ñaây, höõu vi laø phaùp moân thöù ba vaäy. Choã chaáp ñaây, treân bieán keá chaáp cho coù ngaõ thaät phaùp thaät. Höõu vi ñaây laø thuoäc veà y tha khôûi taùnh. Vaên Tam Thaäp Tuïng nhö tröôùc ñaõ giaûi thích. Nöông nôi töï theå cuûa thöùc phaùt khôûi kieán vaø töôùng hai phaàn ñaây, nghóa laø do thöùc theå thay ñoåi gioáng nhö hai phaàn. Hai chaáp sanh ñaây, do kieán töôùng hai phaàn laïi chaáp ngaõ phaùp. Vì ñaây laø nghóa cuûa theá gian voïng tình giaû noùicoù ngaõ vaø phaùp. Hoaëc nöông nôi höõu tình duøng phaân bieät duy thöùc, ñaây phaùp moân huõu tình thöù tö vaäy. Daãn kinh, nhö tröôùc coù theå bieát. Hoaëc nöông nôi taát caû höõu tình voâ tình duøng caùc phaùp phaân bieät duy thöùc, ñaây laø phaùp moân höõu tình voâ tình thöù naêm vaäy. Caùc thöùc choã duyeân ñaây, cuõng nhö noùi caùc thöùc choã hoaøn toaøn ñeå quaùn. Duy thöùc choã hieän ñaây, hieän coù hai nghóa: (1) Hieån hieän ñaây, toùm thaâu taát caû taän cuøng phaùp höõu vi.

p sanh dieät bieán hoùa. Phaùp cuûa thöùc ñaây choã hieån hieän, neân goïi laø duy thöùc sôû hieän. (2) Hieån hieän ñaây, toùm thaâu taát caû taän cuøng phaùp voâ vi. Phaùp voâ vi ñaây, laø phaùp khoâng taïo taùc sanh dieät bieán hoùa, phaùp cuûa thöùc laø choã hieån hieän, neân goïi laø duy thöùc sôû hieän. Hoaëc chæ nôi söï vieäc duøng ñeå phaân bieät duy thöùc, ñaây laø phaùp moân chæ nôi söï vieäc thöù saùu. Daãn kinh, nhö tröôùc neân bieát.

Nhö theá caùc baäc phaùp moân voâ löôïng giaùo nghóa, baäc ñaây laø loaïi vaäy, nghóa laø caùc loaïi phaùp moân giaùo nghóa voâ löôïng nhö theá. Ñeà cöû saùu loaïi phaùp moân ñaây toùm thaâu caùc giaùo nghóa. Lyù vaø nghóa taän cuøng ñaây, nghóa laø trong saùu phaùp moân, chöùng minh taän cuøng cuûa lyù cuøng hieån baøy taän cuøng cuûa ngghóa, neân vì giaùo nghóa Thaâm Maät cuûa thöù naêm. Vì sao theá? Toång hôïp taát caû hoïc thuyeát ñeàu laø duy thöùc.

Ñinh 4, Chæ ñuùc keát.

Hoaëc buoäc laïi laøm ba: Nghóa laø caûnh, haïnh, quaû. Nhö taâm laøm saùng toû, phaân bieät môû roäng ñaày ñuû. Chæ coù ñuùc keát maø thoâi. Ñuùc keát thaønh naêm thöù roõ raøng ôû tröôùc nhö laø, caûnh, giaùo, lyù, haïnh, quaû, ñeàu laø duy thöùc, nay quy laïi laøm ba, goïi laø caûnh, goïi laø haïnh, goïi laø quaû. Chæ thaáy ôû saùch khaùc. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

AÁt 2, Phaân bieät teân phaùp moân.

Bính1, Chaùnh phaân bieät teân

Ñinh 1, Giaûi thích thöùc.

Thöù hai phaân bieät teân ñaây, tieáng phaïn goïi laø Tì Nhaõ Ñeå, ñaây dòch laø Thöùc. Töï töôùng cuûa thöùc goïi laø thöùc töông öông, thöùc choã bieán, thöùc phaàn vò, thöùc thaät taùnh: Söï lyù naêm phaùp ñeàu khoâng ly khai thöùc, neân goïi laø duy thöùc. Khoâng nhö theá, chaân nhö khoâng phaûi duy thöùc. Cuõng khoâng phaûi chæ nhaát taâm laïi ngoaøi ra khoâng phaûi vaät. Coøn laïi toùm thaâu quy veà thöùc, toång hôïp thaønh laäp teân thöùc, khoâng phaûi toùm thaâu quy veà chaân, khoâng goïi laø nhö vaäy.

Tieáng Phaïn noùi raèng, Tì Nhaõ Ñeå ñaây, môû ra phaïn aâm. Ñaây dòch laø thöùc, hieån baøy nghóa cuûa Trung Hoa vaäy. YÙ nghóa cuûa Tì Nhaõ Ñeå, cuøng nghóa Baùt Nhaõ AÂm raát gaàn nhau, neân trí cuøng thöùc nghóa cuõng gaàn nhau. Thöùc ñaây laø nghóa lieãu bieät, ñaây laø toång hôïp giaûi thích vaäy. Lieãu nghóa laø tri giaùc, bieät nghóa laø caûnh rieâng bieät, töùc laø phaân bieät tri giaùc caûnh giôùi rieâng bieät khoâng gioáng nhau, teân goïi laø thöùc, nhö con maét tri giaùc nôi saéc, cho ñeán tri giaùc loaïi caên thaân khí giôùi thì cuõng nhö theá.

Töï töôùng cuûa thöùc ñaây, laø taùm thöùc taâm vöông. Thöùc töông öng ñaây, saùu vò trí taâm sôû. Thöùc choã bieán ñaây, choã bieán kieán vaø töôùng hai phaàn. Phaàn vò cuûa thöùc ñaây, saéc vaø taâm sai bieät, 24 thöù phaàn vò phaùp giaû. Thaät taùnh cuûa thöùc ñaây, hai khoâng choã hieån baøy tröôùc maét boán chaân lyù. Naêm phaùp söï vaø lyù ñaây, trong naêm vò trí cuûa phaùp, boán vò trí tröôùc thuoäc veà söï, vò trí thöù naêm thì thuoäc veà lyù, neân goïi laø naêm phaùp söï lyù. Naêm phaùp vò trí ñaây, toång hôïp toùm thaâu höõu vi voâ vi cuûa theá gian vaø xuaát theá gian, taát caû phaùp taän cuøng cuûa höõu laäu vaø voâ laäu, gioáng nhau khoâng caùch ly thöùc, thöùc laø choã bieán, thöùc laø choã hieän, teân goïi laø duy thöùc.

Khoâng nhö theá, chaân nhö caàn khoâng phaûi duy thöùc, giaûi thích raát khoù vaäy. Nghóa laø neáu khoâng cho pheùp moät lôøi noùi cuûa thöùc laø toùm thaâu söï lyù caùc phaùp, thì chaân nhö caàn khoâng phaûi duy thöùc choã hieån hieän; quaû nhö theá, traùi ngöôïc laãn nhau giaùo lyù, cuõng khoâng phaûi nhaát taâm laïi cuõng khoâng coøn laïi vaät chaát ñaây, cuõng khoâng phaûi noùi chæ nhaát taâm, laïi khoâng sai bieät phaùp. Neáu noùi nhaát taâm bao goàm taän cuøng caùc phaùp, thì cuøng nhaát thaàn töông tôï thaàn giaùo, cuõng cuøng [ Vuõ truï duy taâm luaän ] cuûa Taây Döông vaân vaân gioáng nhau. Hoï baûo raèng vuõ truï töùc duøng [Chæ nhaát Thaàn] laøm goác, vuõ truï vaïn höõu ñeàu do [chæ nhaát thaàn] ñaây sanh ra, ñaây cuõng chính laø loaïi giaùo nghóa nhaát thaàn. Nhaát thaàn giaùo ñaây, nhö ngöôøi AÁn Ñoä chaáp Ñaïi Phaïm Thieân laø chuû taïo vaät vaân vaân. Nghóa laø roõ raøng Ñaïi Phaïm Thieân, thì hoaøn toaøn bieát vuõ truï laø nhaát thaàn, khoâng roõ Ñaïi Phaïm Thieân, thì voïng thaáy vaïn höõu sai bieät. Trong Phaät phaùp goïi hoï roõ raøng laø Nhaát Nhaân Luaän, cuõng goïi laø Nhaân Baát Bình Ñaúng. Giaùo lyù Ñaïi Thöøa Tieåu Thöøa ñeàu bò phaù boû.

Choã goïi taát caû höõu tình, töø voâ thæ ñeán nay ñeàu coù taùm thöùc, saùu ngoâi vò taâm sôû, söï lyù caùc phaùp, khoâng phaûi laø chæ coù nhaát taâm, laïi khoâng coøn moät phaùp naøo vaäy. Neáu nhö theá, taïi sao goïi laø thöùc? Vì toùm thaâu quy veà thöùc. Chaân nhö töùc laø taùnh chaân thaät cuûa taát caû phaùp, taïi sao chæ goïi coù chöõ nhö? Chaân nhö hieån baøy caûnh, caàn yeáu khieán höõu tình xaû boû taâm quaùn caûnh ñeå caàu giaûi thoaùt, neân goïi duy thöùc, khoâng goïi chaân nhö vaäy.

Ñinh 2, Giaûi thích chöõ duy.

Phaïm ngöõ noùi raèng, Ma Töù Laït Ña, ñaây dòch laø Duy. Duy coù ba nghóa: (1) Nghóa Giaûn Trì. Giaûn laø tröø khöû bieán keá sôû chaáp sanh hai phaùp laø ngaõ vaø phaùp, baûo trì laø choïn y tha vaø vieân thaønh cuûa thöùc töôùng vaø thöùc taùnh. Thaønh Duy Thöùc noùi raèng: [ Chöõ duy noùi laø ngaên che caùch ly ngaõ phaùp cuûa thöùc, khoâng phaûi khoâng caùch ly taâm thöùc vaø taâm sôû vaân vaân]. (2) Nghóa Quyeát Ñònh, Cöïu Trung Bieân Tuïng noùi raèng: [ Trong quyeát ñònh ñaây coù caùi khoâng, nôi kia cuõng coù ñaây vaäy]. Nghóa laø trong söï vieäc cuûa theá tuïc quyeát ñònh coù chaân lyù, trong chaân lyù quyeát ñònh coù söï vieäc cuûa theá tuïc. Trong tieâu bieåu cuûa thöùc, coù hai quyeát ñònh ñaây, hieån baøy khoâng choïn caû hai. (3) Hieån baøy nghóa thuø thaéng, Cuï Ba luaän sö giaûi thích 20 duy thöùc raèng: [ Ñaây noùi duy thöùc, chæ ñeà cöû chuû thuø thaéng, lyù bao goàm taâm sôû, nhö noùi ñeán Vua, maø khoâng coù Thaàn baûo veä khoâng coù Taù trôï giuùp]. Nay ñaây phaàn nhieàu laáy nhöõng choïn loïc baûo trì ñeå giaûi chöõ Duy.

Chöõ Duy coù ba nghóa ñaây, toång hôïp môû ra coù ba nghóa:

1/- Nghóa Giaûn Trì, (a) Chöõ giaûn nghóa laø choïn loïc tröø khöû, laø nghóa khoâng thöøa nhaän. Bieán keá sôû chaáp, phaûi choïn löïa tröø boû choã sanh hai chaáp ngaõ vaø phaùp, töùc laø hai chaáp nhaân ngaõ vaø phaùp ngaõ vaäy. Chöõ Duy laø nghóa choïn löïa, chöõ giaûn laø nghóa tröø boû chaáp tröôùc vaäy. (b) Chöõ Trì nghóa laø baûo trì naám laáy, laø nghóa nhaát ñònh. Y tha vaø vieân thaønh thöùc laø taùnh cuûa thöùc töôùng ñaây, caùc phaùp y tha duyeân sanh laø töôùng cuûa thöùc, khoâng ñaây laø choã hieån baøy taùnh vieân thaønh thaät laø taùnh cuûa thöùc; hoïc thuyeát chöõ Duy chæ moät lôøi noùi, baûo trì naám laáy nghóa naày vaäy. Thaønh Duy Thöùc noùi döôùi ñaây laø daãn luaän ñeå giaûi thích hoaøn thaønh vaäy. Vì che ñaäy caùch ly ngaõ phaùp cuûa thöùc ñaây, vì che ñaäy boû ñi bieán keá sôû chaáp treân, ly khai cho ngoaøi thöùc rieâng coù thaät ngaõ thaät phaùp. Khoâng phaûi caùch ly taâm thöùc vaø caùc taâm sôû ñaây, chæ caùch ly taåy tröø ngaõ phaùp cuûa thöùc, choïn löïa ngaên che khoâng cho phaùt trieån ñeå ñöôïc thanh tònh. Caùi coøn laïi taâm vaø taâm sôû cuûa thöùc thì neân baûo trì vaø naám laáy vaäy.

2/- Nghóa Quyeát Ñònh. Daãn Cöïu Trung Bieân Tuïng [ Trong quyeát ñònh ñaây coù caùi khoâng, nôi caùi khoâng ñoù cuõng coù caùi coù ñaây], Taân Luaän Thích noùi raèng [ Chæ coù caùi khoâng ]. Nay daãn baøi tuïng ñaây, ñaëc bieät hieån baøy chöõ [duy ] töùc laø nghóa chöõ [ ñònh ]. Trong ñaây, nghóa laø nöông töïa nôi duyeân khôûi kia cuûa trong söï vieäc theá tuïc, quyeát ñònh coù caùi khoâng vaø khoâng ñaây nghóa laø hai chaân lyù, trong phaùp duyeân sanh quyeát ñònh coù hai caùi khoâng chaân lyù naøy, laø vì chaân khoâng lìa tuïc. Keá ñeán caâu thöù hai, chöõ Kia goïi laø hai khoâng, chöõ Ñaây goïi laø duyeân sanh, tuïc khoâng caùch ly chaân, neân goïi taïi kia cuõng coù ñaây. Trong thöùc tieâu bieåu ñaây, noùi thöùc moät lôøi, coù ngaên che coù tieâu bieåu, ngaên che nghóa laø choïn loïc tröø khöû, tieâu bieåu nghóa laø baûo trì

naém laáy. Chaân vaø tuïc hai söï vieäc khoâng caùch ly laãn nhau, cuõng thöôøng quyeát ñònh, neân goïi hai quyeát ñònh ñaây vaäy. Ñaõ laø chaân khoâng caùch ly tuïc, tuïc khoâng caùch ly chaân, thì khoâng theå naém laáy kieán chaáp chaân vaø tuïc vaø choã naém laáy chaân lyù söï vieäc cuûa tuïc ñeá, neân noùi hieån baøy khoâng naùm laáy hai thöù vaäy

3/- Hieån baøy nghóa thuø thaéng. Xin ñeà cöû chuû thuø thaéng ñaây, thuyeát duy thöùc noùi caên baûn bao goàm taâm sôû vaø taâm vöông laøm chuû, coù coâng naêng thuø thaéng, ôû trong phaïm vi roäng, laø coá nhieân rieâng cöû thöùc laøm chuû. Caên cöù nôi lyù maø luaän, cuõng bao goàm taâm sôû. Daãn duï coù theå giaûi.

Trong ba nghóa, naém laáy nghóa thöù nhaát. Töùc goïi laø Duy Thöùc. Taïi sao trong giaûi thích ôû tröôùc, taïi sao chöõ thöùc ôû sau chöõ duy? Theå ñöùùng tröôùc duïng ñöùng sau, tröôùc noùi laø chuû, maø sau thuyeát minh laø tôù vaäy. Laïy nöõa chöû Duy cuõng coù theå goïi laø Löôïng, löôïng ñaây laø nghóa phaïm vi, Thöùc ñaây cuõng laø nghóa phaïm vi, neân goïi laø thöùc löôïng nghóa.

Bính 2, Giaûi thích trôû ngaïi khoù khaên.

Ñinh 1, Chính giaûi thích trôû ngaïi.

Maäu 1, Giaûi thích duy taâm khoù khaên.

Thöùc ñaây laø taâm vaäy, do taâm taäp hôïp phaùt khôûi tranh hoïa coù saùc thaùi caên baûn laøm chuû, neân Kinh goïi laø Duy Taâm. Phaân bieät caên baûn hoaøn toaøn thoâng ñaït, neân Luaän xöng laø Duy Thöùc. Hoaëc nghóa kinh thoâng qua nhaân quaû, toång hôïp noùi laø Duy Taâm; Luaän noùi chöõ Duy ôû taïi Nhaân, neân xöng laø Duy Thöùc. Thöùc laø nghóa hieåu bieát qua phaân bieät hoaøn toaøn, ôû laõnh vöïc nhaân, thöùc taùc duïng raát maïnh, noùi ñeán thöùc laø noùi ñeán chöõ

Duy; nghóa cuûa noù khoâng hai. 20 boä luaän noùi raèng: Taâm, YÙ, Thöùc ñeàu hoaøn toaøn sai bieät cuûa moãi teân. Chöõ thöùc töùc laø chöõ Duy, baûo trì nghieäp thích hôïp vaäy. Hoaëc ngoaïi ñaïo Thuaän Theá vaø Thanh Bieän ñeàu thaønh laäp Caûnh Duy. Laø choïn loïc nôi kia maø noùi chöõ Duy cuûa Thöùc, Caên cöù nôi chuû khoâng maát.

Hoa Nghieâm caùc kinh ña soá ñeàu noùi duy taâm, ngaøy nay noùi duy thöùc, thì laøm sao khoâng traùi giaùo lyù ñöôïc? Choã goïi taâm ñaây, laø nghóa taäp hôïp phaùt khôûi, nghóa laø khaû naêng taäp hôïp caùc phaùp vaøo trong chuûng töû; laïi coù khaû naêng khaùt khôûi caùc phaùp hieän haønh, choïn ñaây laø nghóa, nhö thaày veû tranh hoïa. Choã coøn laïi taâm sôû, duï nhö hoïa ñoà, sö theo moâ hình theâm caùc saéc thaùi. Nöông nôi caên baûn taäp hôïp ñeå phaùt khôûi ñaây, neân kinh noùi Duy Taâm. Thöùc ñaây, nghóa hoaøn toaøn khaùc bieät, khieán cho trôû neân thuø thaéng toät cuøng, neân luaän ñaây noùi Duy Thöùc. Caùc choã noùi thuø thaéng, lyù thì khoâng traùi nhau. Hoaëc nghóa kinh thoâng qua nhaân quaû, toång hôïp noùi duy taâm ñaây, môû ra giaûi thích ñaëc bieät vaäy. Coù theå noùi thaät, thöùc cuõng thoâng qua nhaân quaû. Luaän noùi döôùi ñaây, giaûi thích hai nghóa khoâng khaùc bieät, thöùc taïi chuùng sanh ôû vò trí nhaân cöôøng traùng thuø thaéng, neân noùi duy thöùc. 20 boä Luaän noùi raèng, boán ñieàu cuûa taâm, yù, thöùc, lieãu, goïi laø tuy coù sai bieät, nghóa thaät thoâng qua vaäy.

Thuaän Theá Ngoaïi Ñaïo laø moät phaùi trong hoïc thuaät AÁn Ñoä, chuû nghóa nhö nay cho laø Duy Vaät Luaän. Hoï chaáp söï toàn taïi cuûa vaïn höõu laø do vaät chaát cöïc vi hoøa hôïp taïo thaønh, chaát cöïc coù khaùc thì choã taïo thaønh cuõng khaùc bieät. Taâm lyù taùc duïng, hieän töôïng tinh thaàn khoâng qua vaät chaát môùi coù cô theå, tieáp nhaän söï kích thích cuûa ngoaïi giôùi, hieän khôûi thaàn kinh nguyeân töû taùc duïng phaûn öùng maø thoâi. Taâm lyù hoïc cuûa phaùi haønh vi caän

theá, hoïc thuyeát chaáp tröôùc cuûa phaùi naøy laø chia ñeàu. Luaän Sö Thanh Bieän nöông töïa nghóa cuûa Kinh Baùt Nhaõ, thaønh laäp taát caû phaùp ñeàu laø taùnh caûnh chaân nhö, coøn laïi laø giaû coù. Nay choïn loïc nghóa ñaây, neân noùi laø duy thöùc. Nöông nôi chuû khoâng maát ñaây, taùm thöùc taâm vöông bieán hieän caùc phaùp, neân goïi laø chuû. Caûnh nöông nôi chuû maø coù, noùi nöông nôi chuû khoâng maát,

Maäu 2, Giaûi thích duy trí raát khoù.

Vì khieán boû thöùc maø nöông nôi trí, neân theo hoïc thuyeát noùi duy thöùc. Neáu trong khi quaùn, trí thì coù khaû naêng söùc maïnh coøn thöùc thì yeáu keùm, neáu choïn laáy caûnh, thì khoâng theå caùch ly taâm; nay choïn choã quaùn chieáu thì khoâng neân goïi duy thöùc. Laïi nöõa khoâng caùch ly nöông töïa chuû, thì neân xöng laø duy thöùc. Quyeát ñoaïn tröø theo khaû naêng, neân coù theå nöông nôi trí. Laïi nöõa theo söï vui möøng laøm muïc ñích, traûi qua chæ goïi laø Baùt Nhaõ. Theo yeân tónh laøm hieäu, muïc tieâu cuûa Luaän Tì Nhaõ Ñeå bao goàm chöõ Duy.

Giaûi thích chöõ Duy cuûa Trí thaät khoù vaäy. Trong Kinh Nieát Baøn noùi coù boán phaùp nöông töïa: (1) Nöông töïa phaùp khoâng nöông töïa ngöôøi, (2) Nöông töïa nôi nghóa khoâng nöông töïa nôi lôøi noùi, (3) Nöông töïa nôi thoâng suoát nghóa khoâng nöông töïa nôi khoâng thoâng suoát nghóa, (4) Nöông töïa nôi trí khoâng nöông töïa nôi thöùc. Vì sao luaän noùi duy thöùc? Nghóa laø môû ra loãi cuûa thöùc. Thöùc thuoäc höõu laäu taïp nhieãm, voïng thöùc bieán hieän khieán xaû boû nôi ñaây maø naém laáy trí nôi ñaây, ñaây laø noùi hoïc thuyeát duy thöùc. Neáu khaû naêng trong khi quaùn, trí thì coù söùc maïnh taêng leân coøn thöùc thì laïi yeáu keùp thaáp xuoáng, nghóa laø chính naêng

löïc quaùn chieáu coù theå noùi hai chöõ duy trí. Trong nhaân cuûa naêng löïc quaùn chieáu, ba hueä vaên, tö, tu caàn gia haïnh, vaø trong quaû caên baûn, hai trí haäu ñaéc thì thuø thaéng maïnh leân, coøn thöùc duïng thì yeáu keùm. Cho ñeán trong choã quaùn chieáu, thöùc thì coù khaû naêng bieán hieän caûnh, caûnh khoâng ly khai thöùc, neân goïi laø duy thöùc. Neáu cöông quyeát ñoaïn tröø naêng löïc maø noùi, cuõng coù theå nöông töïa nôi trí. Laïi nöõa, theo söï vui möøng laøm muïc ñính döôùi ñaây, ñöôïc söï giaûi thích nghóa kinh Baùt Nhaõ. Theo söï vui möøng caàu Thaùnh Giaû giaûi thoaùt taâm caûnh treân, neân noùi Baùt Nhaõ; theo söï yeân tónh neân caùch ly sanh töû cuûa taâm caûnh chuùng sanh noùi treân, neân goïi laø duy thöùc. Nay theo söï vui möøng maø noùi, lyù khoâng traùi ngöôïc nhau.

Ñinh 2, Toång hôïp ñöôïc giaûi thích.

Toùm thaâu phaùp quy veà khoâng laøm chuû, neân noùi taát caû phaùp ñeàu laø chaân nhö vaäy. Toùm thaâu phaùp quy veà chuû cuûa höõu vi, neân noùi caùc phaùp ñeàu laø duy thöùc. Toùm thaâu phaùp quy veà chuû ñeå choïn loïc, neân noùi laø taát caû ñeàu Baùt Nhaõ.

Duøng ba phaùp moân ñaây toång hôïp ñöôïc taát caû caùc phaùp. Chuû ñaây laø toâng chuû, coøn neáu toùm thaâu taát caû phaùp laø baïn löõ, maø toâng chuû quy veà khoâng laøm chuû, neân taát caû phaùp ñeàu laø chaân nhö vaäy. Voâ vi ñaây, khoâng phaûi phaùp cuûa sanh dieät bieán khaùc. Choïn nghóa ñaây, xin ñeà cöû moät phaùp toùm thaâu taän cuøng caùc phaùp phaùp giôùi, ñaây cuõng thoâng qua söï giaûi thích cuûa Kinh Tònh Danh taát caû ñeàu laøm trôû ngaïi khoù khaên. Neáu toùm thaâu taát caû phaùp laøm baïn löõ, maø toâng chuû quy veà höõu vi laøm chuû, neân taát caû phaùp ñeàu duy thöùc. Huõu vi ñaây laø phaùp duyeân sanh thöùc bieán vaäy. Neáu toùm thaâu caùc

phaùp laøm baïn löõ, maø toâng chuû quy veà choïn löïa laøm chuû, neân taát caû phaùp ñeàu baùt nhaõ. Baùt nhaõ goïi laø trí, trí duøng choïn löïa caùc phaùp ñeàu khoâng ñeå laøm taùnh, töùc laø taát caû ñeàu khoâng laøm toâng chuû, coù theå toùm thaâu ba toâng chuû sai bieät khoù khaên kia, choã toùm thaâu taát caû phaùp thì gioáng nhau vaäy.

Bính 3, Toång hôïp keát thaønh.

Ñaây goïi laø phaân bieät teân thöù hai vaäy.

AÁt 3, Caùch ly hôïp ñöôïc giaûi thích phaùp moân.

Bính 1, Giaûi thích nghóa phaùp moân.

Caùch ly hôïp ñöôïc giaûi thích ñaây, sai bieät vaây. Hôïp ñaây laø gioáng nhau vaäy. Nghóa laø caùc kinh luaän moãi moãi noùi teân coù khaùc bieät caùch quaùn chieáu, nay hôïp laïi ñeå giaûi thích, chæ laø nghóa sai bieät cuûa duy thöùc, khoâng phaûi theå coù khaùc vaäy.

Muïc tieâu ñaây. Phöông taây giaûi thích teân coù saùu thöù phöông phaùp, goïi laø Luïc Ly Hôïp Thích, cuõng laø moät thöù vaên Phaùp vaên Phaïm. Caùch ly ñaây laø sai bieät, nhö khieán hai teân ñöùng rieâng. Hieäp ñaây laø gioáng nhau vaäy, nhö keát hôïp teân ñaây cuøng teân kia. Nay duøng nghóa gì ñeå caùch ly vaø keát hôïp? Duøng caùc kinh luaän moãi moãi noùi caùc nghóa sai bieät, nhö moät Thöøa, caùc thaät töôùng teân ñaây caùch ly khaùc nhau, nay hôïp nhau laïi giaûi thích, ñeå chöùng minh ñeàu laø duy thöùc quaùn cuûa nghóa sai bieät, ñeå chuùng noù gaëp nhau thoâng suoát, theå thì khoâng coù khaùc nhau.

Bính 2, Chính ñöôïc giaûi thích.

Ñinh1, Moät teân ñöôï

Maäu 1, Ñeà cöû moät loaïi.

Moät teân coù 31 loaïi.

Ñaây ñeà cöû moät loaïi thöù nhaát. Moät teân ñaây laø teân rieâng vaäy. Cuøng moät teân hôïp nhau giaûi thích, löôïc ñeà cöû 31 loaïi.

Maäu 2, Giaûi thích teân naêng sôû quaùn.

Kyû 1, Giaûi thích chính.

Caùc Kinh trong Hoa Nghieâm noùi che ñaäy caûnh, caùch ly thöùc, goïi laø Duy Taâm. Bieän Trung Bieân Luaän noùi che ñaäy loái chaáp moät beân, goïi laø Trung Ñaïo. Trong Kinh Baùt Nhaõ xaùc minh choïn loïc taùnh, goïi laø Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña. Trong Kinh Phaùp Hoa xaùc minh nghieân cöùu caûnh vaät vaän chuyeån, goïi laø Nhaát Thöøa,

1/- [ Duy Taâm ]: Hoa Nghieâm caùc kinh noùi, goïi laø Duy Taâm, vì : che ñaäy caûnh caùch ly thöùc. Che ñaäy caûnh ñaây, laø choïn loïc boû nghóa. Caùch ly thöùc ñaây laø caùch ly sai bieät chaáp thaät ngaõ thaät phaùp. Duøng che ñaäy caùch ly thöùc ñaây laø vì coù caûnh sai bieät, neân goïi laø Duy Taâm.

2/- [ Trung Ñaïo ]: Bieän Trung Bieân Luaän noùi Trung Ñaïo laø loái nghóa bình ñaúng chaân chaùnh khoâng thieân leäch, laø ñaïi loä baèng phaúng meânh moâng, goïi laø Trung ñaïo. Thí duï duy thöùc quaùn caûnh khoâng bieát coù, quaùn noäi taïi taâm caùch ly voïng chaáp. Voïng chaáp caùch ly thöùc rieâng coù ngaõ phaùp, hoaëc thöôøng hoaëc ñoaïn, hoaëc moät hoaëc khaùc, hoaëc coù hoaëc khoâng, goïi laø loái chaáp moät beân. Vì che ñaäy loái chaáp naøy, hieån baøy duy thöùc quaùn, goïi laø Trung Ñaïo.

3/- [ Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña ] : Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ noùi teân Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña, Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña ñaây laø tieáng Phaïn, dòch laø Trí hueä ñaùo bæ ngaïn, nghóa laø trí hueä daãn ñeán bôø beân kia. Hueä duøng choï loïc laøm taùnh, xaùc minh chieáu soi caùc caûnh laøm duïng. Do trí hueä ñaây choïn loïc caùc phaùp theå taùnh chaân thaät, ñaït ñeán taát caû phaùp ñeàu khoâng theå ñaït ñöôïc, neân taát caû ñeàu khoâng, goïi laø Ñaïi Baùt Nhaõ. Duøng taùnh khoâng, caùc phaùp duyeân sanh söï vieäc ñeàu thaønh phaân bieät. Hueä quaùn cuûa duy thöùc laïi cuõng nhö theá, bieán keá chaáp baûn taùnh laø khoâng vaäy.

4/- [ Nhaát Thöøa ]: Trong Kinh Phaùp Hoa noùi teân Nhaát Thöøa, Kinh noùi raèng: [ Duy nhaát laø phaùp Ñaïi Thöøa, noùi khoâng hai cuõng laø khoâng]. Ñaây hieån baøy cöùu caùnh cuûa Phaät Ñaø teá ñoä chuùng sanh trong theá gian, neân goïi laø Nhaát Thöøa.

Kyû 2, Ñöôïc thoâng qua.

Boán teân ñaây thoâng qua caûnh quaùn cuûa naêng quaùn vaø sôû quaùn caû chaân vaø tuïc. Chaùnh trí chæ thuoäc veà chaân, theâm gia haïnh, sau ñoù ñaït ñöôïc caû hai thoâng qua chaân vaø tuïc. Neáu noùi chöùng ñaéc ñaây, laø chöùng haäu ñaéc trí nôi tuïc ñeá. Phaùp Hoa coù noùi: Chæ nöông nôi quaû trí, nhöng noùi ba xe ôû ngoaøi cöûa, trong nhaø môû ra ñaây goïi laø haït baûo chaâu trong cheùo aùo, gheá ñaåu vuoâng beân caïnh caùi baøn daøi vaø caùnh cöûa, khoâng cuøng moät coå xe. Lyù thì cuõng khoâng nhö theá, Thanh Vaên, Duyeân Giaùc, Boà Taùt Baát Thoái thöøa laø coå xen baùu ñaây, ñeán thaúng ñaïo traøng, neân thoâng qua laõnh vöïc nhaân. Trong Kinh Thaéng Man coù saùu phaùp, ñaõ laø Ñaïi Thöøa neân noùi thoâng qua gia haïnh. Ñeán trong chöông thöøa, phaûi ñaày ñuû hieån baøy vaø chæ thò.

Trong duy taâm ñaây, ñaïo Baùt Nhaõ laø moät thöøa trong boán thöøa, taïi ñaây trong duy thöùc quaùn sao goïi laø ñöôïc thoâng? Nghóa laø boán thöøa ñeàu thoâng qua naêng vaø sôû trong duy thöùc quaùn, laïi thoâng qua quaùn caûnh chaân vaø tuïc. Baùt Nhaõ duøng chöõ nghóa laøm sôû quaùn, coøn laïi laø naêng quaùn. Naêng quaùn taïi nôi caûnh, laïi thoâng qua nhö theá naøo? Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:

Phaùp Hoa coù noùi döôùi ñaây, phaân bieät rieâng nhaát thöøa. Coù noùi, môû ra giaûi thích khaùc: Nghóa laø nhaát thöøa ñaây, chæ noùi treân quaû trí cuûa Phaät, khoâng thoâng qua laõnh vöïc nhaân. Kinh

noùi ba xe nôi ngoaøi cöûa; khi môû ra nhaø löûa khoâng duøng xe thöøa nöõa, hoaëc haït baûo chaâu trong cheùo aùo, hoaëc gheá ñaåu vuoâng beân caïnh caùi baøn daøi vaø caùnh cöûa, hoaëc gia ñình môû ra nhaø löûa. Duï ñaây nhaân vò tu haønh, ngoaøi cöûa ba xe laø ñaõ ñöôïc ñaéc quaû. Saùu ñöôøng luaân hoài laø duï nhaø löûa, thoaùt ra khoûi ba coõi duï nhö ngoaøi cöûa. Vaên môû ra Phaùp Hoa, coù theå tìm theâm ñeå nghieân cöùu rieâng bieät. Lyù döôùi ñaây cuõng khoâng nhö theá, caàn phaûi phaân bieät vaäy. Boà Taùt Baát Thoái, hoaëc goïi truï thöù baûy, hoaëc laø sô ñòa. Xe baùo ñaây, duï nhö nhaát thöøa. Ñaïo Traøng ñaây laø traøng Boà Ñeà. Ngöôøi hieàn thaùnh ba thöøa, trong nhaân ñòa ñaõ nöông coå xe naày, lyù thoâng qua laõnh vöïc nhaân. Saùu phaùp cuûa Thaéng Man ñaây: (1) Chaùnh phaùp truï, (2) Chaùnh phaùp dieät, (3) Ba La Ñeà Moäc Xoa, (4) Tyø Ni (5) Xuaát Gia (6) Giôùi Cuï Tuùc. Saùu haït gioáng phaùp ñaây, maëc daàu phaùp böôùc ñaàu, nhö theá cuõng ñeàu cho laø Ñaïi Thöøa, neân thoâng qua laõnh vöïc nhaân vò gia haïnh vaäy.

Maäu 3, Giaûi thích teân choã quaùn.

Trong Kinh Thaéng Man, hö voïng bò ngaên che nhöng coøn laïi teân nhaát chaân ñeá. Hieån baøy phaùp caên baûn, cuõng goïi laø moät laàn nöông töïa. Do khoâng laøm chöùng, laïi laø taùnh khoâng, cuõng goïi laø khoâng. Chöông khaùc môû ra raøng buoäc, hieån baøy toùm thaâu coâng ñöùc cuûa Phaät, Phaät töø trong môû ra, goïi laø Nhö Lai Taïng. Xaùc minh theå taùnh cuûa phaùp chaân thaät khoâng bò nhieãm oâ, goïi laø Töï Taùnh Thanh Tònh Taâm. Coâng ñöùc cuûa töï theå, cuõng goïi laø Phaùp Thaân. Kinh Voâ Caáu Xöng noùi, ngaên che lyù coù sai bieät, goïi laø Phaùp Moân Khoâng Hai. Trong Kinh Ñaïi Hueä tieâu bieåu khoâng phaùt khôûi cuøng taän, cuõng goïi laø Khoâng Sanh Khoâng Dieät. Trong Kinh Nieát Baøn, chöông Nhaân Phaùp Thaân, ña soá goïi laø Phaät Taùnh. Trong Kinh Laêng Nghieâm tieâu bieåu lyù thuyeát

caùch ly noùi naêng, goïi laø Baát Tö Nghì. Trong Du Giaø hieån baøy khoâng theå thöïc hieän, goïi laø khoâng theå an laäp. Nhieáp Ñaïi Thöøa hieån baøy haïng thöôøng bieán khaép ñaây, goïi laø Vieân Thaønh Thaät. Ñoái vôùi haïng Phaùp Luaân xaùc minh khoâng phaûi voïng töôûng ñieân ñaûo, teân goïi laø Chaân Nhö. 30 loaïi teân ñaây, chæ choã lyù quaùn, chính laø caûnh chaân trí. Sôï vaên neáu môû roäng seõ phöùc taäp, neân ñeà cöû choã löôïc nhö theá, khoâng phaûi thay ñoåi caùi khoâng vaäy.

1/- Thaät Ñeá ñaây, chæ moät nghóa taùnh chaân nhö chaân thaät, ngaên che caùi coøn laïi cuûa söï vieäc giaû hôïp hö voïng chaáp tröôùc. Moät nöông töïa ñaây, nöông töïa nghóa laø nöông töïa döøng laïi, ñaây laø choã nöông töïa döøng laïi cuûa caùc phaùp, töùc laø hieån baøy caên baûn cuûa caùc phaùp vaäy. Khoâng ñaây, duøng khoâng laøm phaùp moân, chöùng vaøo phaùp taùnh; taùnh ñaâycuõng laø khoâng, teân goïi laø Taùnh Khoâng. Khoâng ñaây töùc laø Baát Khoâng, laø nghóa Chaân Nhö vaäy. Nhö Lai Taïng ñaây, nghóa laø chaân nhö chöa ra khoûi troùi buoäc, töùc laø thaân cuûa Nhö Lai Tònh Phaùp Giôùi. Tuy nhieân trong taïi chuùng sanh coøn bò troùi buoäc sanh töû, phieàn naõo hieän haønh, khoâng coù trí hieån hieän, neân goïi laø Nhö Lai Taïng. Phaàn laõnh vöïc chuùng sanh, cuõng goïi laø Nhö Lai Taïng, hieån baøy toùm thaâucoâng ñöùc cuûa Phaät, laø nghóa haøm chöùa, Phaät töø trong ñoù xuaát hieän, laø nghóa thai taïng. Ñeàu laø ruùt goïn nhaân vò chuùng sanh maø noùi. Laïi nöõa chöõ thích, ñaây goïi laø coù caùi khoâng, khoâng caùi khoâng: phieàn naõo taïp nhieãm goïi laø khoâng nhö lai taïng, phieàn naõo taïp nhieãm laø caàn phaùp khoâng, che phuû chöôùng ngaïi khoâng hieån baøy, neân goïi Khoâng Taïng.

2/- Khoâng caùi khoâng cuûa Nhö Lai Taïng, ñaây coù hai thöù: (1) Taùnh Chaân Nhö, (2) Trong thöùc thöù taùm voán khoâng chuûng töû

voâ laäu. Töï taâm taùnh thanh tònh ñaây, nghóa laø taùnh thanh tònh cuûa taâm, nhö tröôùc ñaõ giaûi thích. Phaùp thaân ñaây, nghóa laø treân quaû Phaät coâng ñöùc voâ laäu, töïï theå cuûa coâng ñöùc ñaây, töùc laø phaùp thaân chaân nhö. Coâng ñöùc töùc laø töï theå, hoaëc töï theå cuûa coâng ñöùc, töùc laø thoâng qua ba thaân. Duøng naêm teân ôû treân, môû ra xem laïi Kinh Thaéng Man.

Phaùp moân khoâng hai ñaây, nghóa laø chaân nhö vaø lyù taùnh khoâng hai khoâng sai bieät vaäy. Môû ra Voâ Caáu Xöng Kinh, khoâng sanh khoâng dieät ñaây, tieâu bieåu khoâng phaùt khôûi khoâng taän cuøng: nghóa laø taát caû phaùp voâ thæ voâ chung, khoâng phaûi töø khoâng maø coù, neân goïi laø baát sanh, töùc laø hieån baøy khoâng phaùt khôûi; khoâng phaûi boãng nhieân maø coù trôû laïi maø khoâng, neân goïi laø baát dieät, töùc laø tieâu bieåu voâ taän, môû ra Kinh Ñaïi Hueä. Kinh Ñaïi Hueä ñaây töùc laø Kinh Laêng Nghieâm, choã thænh hoûi cuûa Boà Taùt Ñaïi Hueä, neân thaønh laäp teân naøy. Phaät Taùnh ñaây löôïc coù ba thöù: (1) Lyù Phaät Taùnh laø chaân nhö voâ vi. Nôi laõnh vöïc phaøm phu, lyù chöa hieån hieän, neân goïi laø Phaät Taùnh. Ñaây thoâng qua huõu tình vaø taïi voâ tình, cuõng caên cöù nôi nghóa ñaây maø noùi huõu tình vaø voâ tình ñeàu coù theå thaønh Phaät. (2) Söï Phaät Taùnh, taát caû höõu tình trong thöùc thöù taùm chuûng töû voâ laäu, goïi laø Phaät Taùnh. Laø duøng nghóa ñaây neân noùi caùc höõu tình coù Phaät Taùnh vaø khoâng coù Phaät Taùnh. (3) AÅn Maät Phaät Taùnh, phieàn naõo chöôùng vaø sôû tri chöôùng aån maät maø noùi laø Phaät Taùnh, duøng chöôùng ngaïi taùnh khoâng, töùc laø Phaät Taùnh. Do vì nghóa naøy maø noùi Phieàn Naõo Töùc Boà Ñeà, taát caû phaùp höõulaäu ñeàu laø Phaät Taùnh, nhö Kinh Nieát Baøn noùi roäng. Baát tö nghóa ñaây, nghóa laø khoâng theå nghò luaän tö töôûng. Taát caû phaùp taùnh, choã tö töôûng khoâng baét kòp, luaïân noùi choã khoâng giaûi thích kyõ caøng, neân goïi laø khoâng theå nghó baøn. Tuy

nhieân luaän noùi khoâng phaûi khieán ngöôøi khoâng boû tö töôûng vaäy.

Khoâng phaûi an laäp ñaây, an laäp cuõng goïi laø thi haønh an laäp, töùc nghóa laø khoâng tö töôûng, thì khoâng theå thi haønh kieán laäp, goïi laø khoâng phaûi an laäp. Vieân thaønh thaät taùnh, caùc phaùp bình ñaúng thöôøng haèng bieán khaép, thaønh töïu, chaân thaät, goïi laø vieân thaønh thaät. Môû ra haïng Nhieáp Ñaïi Thöøa Luaän. Chaân nhö ñaây, khoâng hö voïng goïi laø chaân, khoâng ñieân ñaûo goïi laø nhö, môû ra luaän ñoái phaùp. --- möôøi ba loaïi ñaây, teân nhö theá naøo ñöôïc thoâng? Nghóa laø möôøi ba teân, taïi trong duy thöùc quaùn, ñeàu laø sôû quaùn maø khoâng phaûi laø naêng quaùn. Laïi laø chaân trí choã ñeå duyeân chính laø chaân caûnh.

Maäu 4, Lieät keâ coøn laïi keát thaønh.

Nghóa laø phaùp giôùi, phaùp taùnh, khoâng taùnh hö voïng, khoâng taùnh bieán khaùc, taùnh bình ñaúng, taùnh lìa sanh, phaùp ñònh, phaùp truï, phaùp vò, ranh giôùi chaân thaät, giôùi hö khoâng, voâ ngaõ, thaéng nghóa, giôùi khoâng theå nghó baøn vaân vaân, 14 teân, nhö Ñaïi Nieát Baøn giaûi thích roäng. Hôïp laïi ôû tröôùc goàm 31 ñôn danh.

Möôøi boán teân ñaây, môû ra Kinh Ñaïi Nieát Baøn, cuõng ñeàu choã ñeå quaùn, caûnh giôùi chaân trí. Hôïp laïi 4 ôû tröôùc vaø 13, coäng theâm 31 teân, sôï phöùc taïp neân ñeà cöû sô löôïc.

Ñinh 2, Hai teân ñöôïc giaûi thích.

Hai teân coù boán: Trong Du Giaø thi thieát Thi haønh thieát laäp), khoâng phaûi thi thieát, caïn saâu coù khaùc, goïi laø an laäp, khoâng

phaûi an laäp ñeá. Töùc laø Kinh Thaéng Man coù noùi boán thaùnh ñeá, khoâng noùi boán thaùnh ñeá. Trong Kinh Nieát Baøn cuõng goïi thaéng nghóa vaø theá tuïc hai ñeá. Trong Hieån Döông Luaän khaû naêng giaûi thích kyõ caøng, choã giaûi thích kyõ caøng, teân danh nghóa, söï hai phaùp. Ba teân ñaây thoâng qua quaùn naêng vaø sôû, cuõng thoâng qua chaân vaø tuïc, thoâng qua ñaàu tieân, trung ñaïo vaø haäu ñaéc trí. Nhieáp Ñaïi Thöøa vaân vaân, hieån baøy choã chaáp khoâng, goïi laø sanh phaùp hai voâ ngaõ. Cuõng thoâng qua quaùn naêng vaø sôû, chæ chaân, khoâng phaûi tuïc, thoâng qua ñaàu tieân, trung ñaïo, trí haäu ñaéc.

1/- Du Giaø hai teân goïi laø an laäp khoâng phaûi an laäp: Coù theå phaùp thi thieát, laø duyeân sanh vaø söï hoøa hôïp, nghóa lyù hieån baøy caïn, goïi laø an laäp ñeá, khoâng phaûi an laäp ñeá, ngöôïc laïi ñaây neân bieát. Ñaây cuõng goïi laø höõu taùc voâ taùc hai thöù thaùnh ñeá, höõu taùc goïi laø coù theå an laäp, voâ taùc goïi laø khoâng coù theå an laäp. Vì sao goïi laø thaùnh ñeá? Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo, thaùnh trí cuûa choã chöùng ñaéc, goïi laø Töù Thaùnh Ñeá.

2/- Trong Kinh Nieát Baøn noùi Thaéng nghóa ñeá vaø Theá tuïc ñeá: Nghóa laø choã chöùng ñaéc cuûa trí hueä toái thaéng, goïi laø ñeá cuûa nghóa thuø thaéng vaø ñeá cuûa theá tuïc: Nghóa choã chöùng ñaéc cuûa trí hueä thuø thaéng, goïi laø thaéng nghóa ñeá. Söï vieäc cuûa theá tuïc ñeàu laø giaû vì theá hieån hieän bieán hoùa, neân goïi laø theá tuïc ñeá.

3/- Khaû naêng giaûi thích kyõ caøng, choã giaûi thích kyõ caøng: Teân goïi laø vaên cuûa giaùo nghóa, thì coù khaû naêng giaûi thích kyõ caøng. Coøn söï vieäc goïi laø nghóa lyù, laø choã giaûi thích kyõ caøng. Duøng treân ba thöù hai teân, trong duy thöù quaùn, thoâng qua quaùn

naêng vaø sôû, trong duy thöùc caûnh thoâng qua chaân vaø tuïc caûnh, trong duy thöùc trí, thoâng qua ba trí.

4/- Nhieáp Luaän hieån baøy khoâng coù choã chaáp thaät ngaõ thaät phaùp, goïi laø hai voâ ngaõ. Hai voâ ngaõ ñaây, thoâng qua naêng vaø sôû cuûa duy thöùc quaùn, ñaõ khoâng ngaõ phaùp, neân chæ coù chaân, khoâng coù tuïc, maëc daàu thoâng qua ba trí.

Ñinh 3, Ba teân ñöôïc giaûi thích.

Ba teân coù boán: Giaûi Thaâm Maät vaân vaân, hieån baøy taát caû phaùp höõu voâ vi söï lyù chuûng loaïi sai bieät, goïi laø ba taùnh. Hieån baøy ba taùnh ñaày ñuû khoâng bieán keá sôû chaáp, cuõng goïi laø ba voâ taùnh. Hai caûnh ñaây chæ coù ôû sôû quaùn, cuõng thoâng ba trí, chaân tuïc hai caûnh. Neáu noùi ba taùnh vaân vaân quaùn ñaây, chæ coù naêng quaùn, khoâng phaûi sôû quaùn, thoâng qua ba trí vaø chaân tuïc. Trong Du Giaø vaân vaân, xaùc minh caùch ly quan heä phöông tieän, cuõng goïi laø ba phaùp moân giaûi thoaùt. Tieâu bieåu daáu aán lyù thaâm saâu, goïi laø tam voâ sanh nhaãn. Chæ naêng quaùn khoâng phaûi sôû quaùn, chæ caên baûn vaø haäu ñaéc hai trí thoâng qua chaân vaø tuïc.

Ba teân ñöôïc giaûi thích, löôïc coù boán thöù, neân goïi laø ba teân coù boán. (1) Xaùc minh ba teân thaâm maät, coù hai thöù: (a) Ba taùnh: goïi laø bieán keá sôû chaáp töï taùnh, goïi laø y tha khôûi töï taùnh, goïi laø vieân thaønh thaät töï taùnh. (b) Hieån baøy taát caû phaùp khoâng sai bieät ñaây, bieán keá chaáp taùnh voán khoâng vaäy. Hieån baøy taát caû coù söï sai bieät ñaây, laø do y tha giaû coù vaäy. Hieån baøy taát caû coù lyù sai bieät ñaây, laø do vieân thaønh thaät taùnh vaäy. (2) Ba ñaây neáu caùch ly bieán keá sôû chaáp, thì ba voâ taù

hoâng töï taùnh, goïi töôùng cuûa taùnh khoâng töï taùnh, goïi laø taùnh thaéng nghóa khoâng töï taùnh. Hai ñaây chæ coù sôû quaùn: Ñöïôïc thoâng qua duy thöùc quaùn vaäy. Trong naêng vaø sôû quaùn chæ choã khoâng phaûi naêng, cuõng thoâng qua ba trí, hai caûnh. Neáu noùi quaùn ba taùnh ñaây, taïi trong duy thöù quaùn thì chæ coù naêng maø khoâng coù sôû. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Du Giaø ba teân coù hai thöù: (1) Tam giaûi thoaùt moân: Goïi laø Khoâng, goïi laø voâ töôùng, goïi laø voâ nguyeän. Ba phaùp moân naøy caùch ly quan heä phöông tieän, laïi coù theå duøng trí ñeå quaùn chieáu soi giaûi thoaùt söï trieàn phöôïc, goïi laø giaûi thoaùt. (2) Tam voâ sanh nhaãn: Nhaãn nghóa laø khaû naêng nhaãn, töùc laø nghóa aán chöùng. (a) Baûn taùnh khoâng sanh nhaãn, aán chöùng boû bieán keá ngaõ phaùp hai chaáp. (b)Töï nhieân khoâng sanh nhaãn, aán chöùng thoâng ñaït giaû coù phaùp duyeân sanh ñeàu khoâng. (3) Thaéng nghóa khoâng sanh nhaãn, aán chöùng phaùp taùnh vieân thaønh thaät. Hai thöù ba teân ñaây, taïi trong duy thöùc, chæ thuoäc naêng quaùn khoâng phaûi sôû quaùn, chæ caên baûn vaø haäu ñaéc hai trí, khoâng thoâng qua gia haïnh, taïi duy thöùc caûnh thoâng qua chaân vaø tuïc. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Ñinh 4, Boán teân ñöôïc giaûi thích.

Boán teân coù boán: Trong Boà Taùt Ñòa xaùc minh nghóa toång hôïp gom goùp, goïi laø töù uaån ñaø la: Caùc haønh voâ thöôøng, höõu laäu ñeàu khoå, caùc phaùp voâ ngaõ, nieát baøn tòch tònh. Ñaïi Trí Ñoä Luaän hieån baøy doøng phaùi sai bieät, goïi laø töù taát ñaøn: (1) Theá giôùi taát ñaøn, (2) Ñeä nhaát nghóa ñeá taát ñaøn, (3) Ñoái trò taát ñaøn, (4) Moãi moãi vì ngöôøi taát ñaøn. Treân ñaây hai phaùp moân, thoâng qua quaùn naêng vaø sôû, chaân vaø tuïc, ba trí. Caùc luaän duøng ban ñaàu quaùn thoâ, cuõng goïi laø töù taàm tö: Chæ naêng quaùn khoâng phaûi sôû quaùn, chæ trí gia haïnh khoâng phaûi trung trí, haäu ñaéc trí, thoâng qua hai chaân vaø tuïc. Caùc luaän sau duøng quaùn vi teá, cuõng goïi laø töù nhö thaät trí; cuõng chæ naêng quaùn khoâng phaûi sôû quaùn, thoâng qua ba trí, choã toùm thaâu chaân vaø tuïc.

Boán teân ñöôïc giaû thích, cuõng coù boán thöù, neân goïi laø boán teân coù boán thöù. Boà Taùt Ñòa ñaây: Du Giaø Sö Ñòa Luaän trong 17

ñòa laø Boà Taùt Ñòa vaäy. Phaïn ngöõ Uaån Ñaø Nam, ñaây goïi laø gom goùp nghóa, cuõng goïi laø toång hôïp gom goùp, nghóa laø toång hôïp gom goùp taát caû yeáu nghóa Phaät phaùp. Ñaây löôïc coù boán: (1) Moät goïi laø caùc haønh voâ thöôøng, vì phaùp sanh dieät. (2) Hai laø höõu laäu ñeàu khoå, vì phaùp taïp nhieãm. (3) Caùc phaùp voâ ngaõ, vì taùnh chaân thaät. (4) Nieát Baøn tòch tònh, vì khoâng sanh dieät. Ñaïi Trí Ñoä Luaän goïi laø töù taát ñaøn Tieáng Phaïn goïi laø taát ñaøn ( Taát Ñaøn laø thaønh töïu ), ñaây goïi laø Toâng, cuõng goïi laø Chuû. Thieân Thai noùi raèng thi haønh bieán khaép ñaây, seõ giaûi thích sai neáu nhìn vaøo vaên sanh nghóa. Töù taát ñaøn ñaây, Phaät Ñaø thuyeát phaùp lôïi sanh coù boán thöù chuû nghóa. (1) Moät laø trong theá gian thuyeát phaùp phoå thoâng, goïi laø theá giôùi taát ñaøn. (2) Hieån baøy thuyeát phaùp nghóa thuø thaéng toái thöôïng, goïi laø nghóa ñeä nhaát taát ñaøn. (3) Ba laø ñoái trò taát caû chöùng beänh nhö theá naøo cuûa taát caû chuùng sanh. Töùc laø noùi phaùp naøo ñeå ñoái trò, töùc laø yù neân duøng thuoác gì ñeå trò beänh. Ñaây goïi laø ñoái trò taát ñaøn. (4) Quaùn caên cô maø thuyeát phaùp, goïi laø moãi moãi vì chuùng sanh ñeå ñöôïc taát ñaøn. Duøng hai thöù taát ñaøn treân, ñöôïc nghóa cuûa duy thöùc, nhö vaên coù theå bieát. Caùc luaän döôùi ñaây, xaùc minh töù taàm tö quaùn, töù nhö thaät trí, nöông nôi vaên neân tö duy.

Ñinh 5, Naêm teân ñöôïc giaûi thích.

Naêm teân coù moät, trong Nhaân Vöông Kinh, ngoâi vò sai bieät coù theå aán chöùng, cuõng goïi laø naêm nhaãn: (1) Phuïc nhaãn ( Phuïc nhaãn laø nhaãn aån naáp), taïi ñòa tieàn cuûa thaäp ñòa aån naáp ñeå chôø aán chöùng. (2) Tín nhaãn, taïi ñòa ñaàu tieân ñeán ñòa thöù 2, ñòa thöù 3 trong thaäp ñòa khôûi ñaàu ñaëng tín taâm khoâng hoaïi, ñoàng nhau vôùi theá gian. (3) Thuaän nhaãn, taïi 4,5,6 ñòa cuûa thaäp ñòa, thuaän theo laøm haïnh xuaát theá. (4) Voâ sanh nhaãn, taïi 7,8,9, ñòa

trong thaäp ñòa, khi tröôûng thaønh tuøy yù xoay vaàn quaùn lyù voâ töôùng. (5) Tòch dieät nhaãn, taïi ñòa thöù möôøi trong thaäp ñòa, Phaät ñòa, trong ngoâi vò nhaân quaû, chính laø tòch tònh vieân maõn. Chæ naêng quaùn khoâng phaûi sôû quaùn, ñaàu tieân chæ trí cuûa gia haïnh, coøn haäu ñaéc coù theå thoâng qua coøn laïi trí, goïi laø trí haäu ñaéc, taát caû ñeàu thoâng qua chaân vaø tuïc.

Naêm teân ñöôïc giaûi thích, chæ coù moät thöù, neân goïi naêm teân coù moät. Daãn Kinh Nhaân Vöông, ngoâi vò Boà Taùt, rieâng bieät naêm nhaãn ñöôïc giaûi thích: (1) Moät goïi laø Phuïc nhaãn, trong thaäp ñòa ôû tröôùc, thaäp tín, traäp truï, thaäp haïnh, thaäp hoài höôùng, töù gia haïnh, khaû naêng aán chöùng quaùn lyù, duøng chinh phuïc phieàn naõo phaân bieät. (2) Tín nhaãn, ñòa ñaàu tieân ñeán ñòa thöù 2, thöù 3 thaâu hoaïch ñöôïc tín taâm xuaát theá khoâng bieán hoaïi. (3) Thuaän nhaãn, ñòa thöù 4, thöù 5, thöù 6, coù theå thuaän theo haïnh xuaát theá khoâng phaân bieät. (4) Khoâng sanh nhaãn, trong thaäp ñòa, ñòa thöù 7, thöù 8, thöù 9, tuøy yù xoay vaàn thöôøng xuyeân quaùn lyù voâ töôùng, caùc phaùp khoâng coøn sanh. Ñaõ khoâng töôùng, maø khoâng töôùng cuõng voán khoâng, lyù ñaây coù theå nhaãn, neân cuõng goïi laø khoâng sanh nhaãn. (5) Tòch dieät nhaãn, trong thaäp ñòa, ñòa thöù 10 laø Phaät ñòa, coøn ngoâi vò nhaân quaû caùc vieân maõn ñaõ tòch dieät. Naêm nhaãn ñaây, ñöôïc duy thöùc quaùn, sao goïi laø neân bieát? Xem ñoà bieåu döôùi ñaây:

Ñinh 6, Saùu teân chôø ñôïi ñöôïc giaûi thích.

Hoaëc goïi laø saùu hieän quaùn, baûy giaùc chi, taùm ñaïo thaùnh, xa ma tha, möôøi phaùp khoâng hoïc, boán nieäm truï, boán chaùnh ñoaïn, boán nhö yù tuùc, naêm caên, naêm löïc vaân vaân, khoâng phaûi chæ quaùn cuûa Boà Taùt, neân khoâng noùi rieâng. Trong ñaây goïi soá, kieåm tra tìm kieám coù theå bieát.

Bính 3, Toång hôïp keát thaønh.

Taát caû ñeàu nhö theá, tuy noùi khaùc teân, trong ñaây ñeàu laø caûnh trí cuûa duy thöùc coù teân sai bieät vaäy. Do treân quaùn toång hôïp, coù theå bieát taát caû phaùp Phaät ñeàu coù theå ñöôïc thoâng qua, bao goàm khoâng chaáp bieán khaáp, nghóa cuûa noù neân suy nghó, khoâng theå boång nhieân ñöôïc.

Kyû 4, Vì sao thöùc laø phaùp moân quaùn.

Bính 1, Muïc tieâu chöùng toû.

Thöù tö laø thöùc gì ñeå quaùn?

Muïc tieâu ñaây chöùng toû vaäy. Tröôùc heát môû ra quaùn duøng hueä phaân bieät caûnh laøm theå, hueä ñaây laø chæ cho taâm sôû hueä; trong taùm thöùc, cuøng thöùc naøo töông öng? Cuõng coù theå hoûi raèng: Trong taùm thöùc, cöùu caùnh duøng thöùc naøo laøm naêng löïc tu hueä cuûa duy thöùc quaùn?

Bính 2, Môû ra noùi khaùc.

Ñaïi Chuùng Boä vaân vaân, noùi saùu thöùc coù taïp nhieãm, nhöng coù theã caùch ly taïp nhieãm. Ñoäc Töû Boä noùi naêm thöùc khoâng phaûi taïp nhieãm maø khoâng caàn caùch ly taïp nhieãm, thöùc thöù saùu coù ñaày ñuû. Taùt Baø Ña vaân vaân, saùu thöùc coù taïp nhieãm, nhöng caùch ly taïp nhieãm chæ coù thöùc thöù saùu. Nôi trong Ñaïi Thöøa, coå ñöùc hoaëc noùi baûy thöùc tu ñaïo, taùm thöùc tu ñaïo, ñeàu khoâng phaûi chaùnh nghóa, khoâng theå nöông töïa nôi ñoù laøm caên cöù.

Ñaïi Chuùng Boä ñaây, sau Phaät nhaäp dieät, Tieåu Thöøa ñaàu tieân phaân laøm hai phaùi, Ñaïi Chuùng Boä laø moät phaùi. Ñaúng ñaây, laø naém laáy phaùi Tieåu Thöøa cuøng ñaïi chuùng ñoàng noùi, nhaõn

thöùc vaân vaân cuøng thöùc thöù saùu ñeàu coù phieàn naõo taïp nhieãm, neân goïi laø saùu thöùc coù taïp nhieãm. Maëc daàu saùu thöùc ñaây cuõng ñeàu sieâng naêng tu taäp quaùn hueä ñeå caùch ly taïp nhieãm, neân goïi laø ñeàu sieâng naêng caùch ly taïp nhieãm. Ñoäc Töû Boä ñaây, cuõng laø moät trong hoïc phaùi cuûa tieåu thöøa. Phaùi naøy goïi nhaõn thöùc trong naêm thöùc khoâng coù phaân bieät, cuõng khoâng phieàn naõo, neân goïi naêm thöùc khoâng coù taïp nhieãm. Ñaõ khoâng phieàn naõo maø laøm caùch ly, thì sao coù quaùn hueä caùch ly phieàn naõo? Neân goïi cuõng khoâng phaûi caùch ly taïp nhieãm. YÙ thöùc thöù saùu coù phaân bieät neân coù phieàn naõo, cuõng coù quaùn hueä neân coù khaû naêng caùch ly taïp nhieãm. Neân goïi coù ñaày ñuû vaäy. Boä phaùi Taùt Baø Ña, tieáng Phaïn, goïi laø Nhaát Thieát Höõu Boä. Hoïc phaùi naøy noùi, uaån, xöù giôùi, ba ñôøi coù ñaày ñuû, goïi laø Nhaát Theá Höõu, hoïc phaùi naøy raát thaïnh haønh trong hoïc phaùi tieåu thöøa taïi AÁn Ñoä. Phaùi Nhaát Theá naøy giaûi thích nhaõn thöùc cuøng saùu thöùc coù ñaày ñuû phieàn naõo nhieãm oâ, tuy nhieân coù theå caùch ly nhieãm oâ ñaây, thì chæ coù yù thöùc thöù saùu. Tieåu Thöøa khoâng tu duy thöùc, cho neân trong chöông naøy chöa gaëp nhau duøng duy thöùc quaùn. Tuy nhieân Tieåu Thöøa duøng caùch ly nhieãm oâ, cuøng Ñaïi Thöøa duy thöùc quaùn cuõng caùch ly nhieãm oâ gioáng nhau, cho neân môû ra ñeå noùi vaäy. Baét ñaàu môû ra Tieåu Thöøa noùi khaùc nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: -----

Nôi ñaïi thöøa trôû xuoáng, môû ra ñaïi thöøa noùi khaùc. Ñaïi thöøa coå ñöùc ñaây, töùc laø chæ cho Boà Ñeà Löu Chi, Tam Taïng Chaân Ñeá vaân vaân. Hoï noùi raèng, thöùc thöù baûy, thöù taùm tu taäp, tu taäp neân coù quaùn hueä, quaùn ñaây duøng thöùc thöù baûy, thöù taùm hai thöùc ñeå quaùn chieáu vaäy. Ñeàu khoâng phaûi nghóa chính neân

khoâng theå nöông nôi noù laøm caên cöù, keát quaû khoâng phaûi vaäy. Tieåu Thöøa noùi taïm thôøi khoâng baøn luaän nöõa, Ñaïi Thöøa noùi hai laàn vì sao khoâng phaûi lyù? Ñaùp raèng, nghóa cuûa quaû coù theå nhö theá, nhaân vò khoâng nhö theá. Ñòa ban ñaàu duøng baûy thöùc treân neân khoù tu, chöa leân ñòa phía tröôùc thì khoâng theå tu. Nguyeân nhaân thöùc thöù baûy thöôøng chaáp ngaõ, thöùc thöù taùm phaûi ñeán Phaät quaû môùi coù theå quaùn chieáu.

Bính3, Môû ra nghóa chính.

Neáu coù theå quaùn ñeán thöùc, nguyeân nhaân chæ coù thöùc thöù saùu, Du Giaø thöù nhaát noùi raèng, khaû naêng caùch ly duïc laø yù thöùc thöù saùu vì khoâng coù coäng nghieäp. Thoâng qua chaân tuïc ba trí. Coøn laïi khoâng theå khôûi haønh toång hôïp caùc duyeân ñeå quaùn lyù ñeán vaøo chaân thaät. Du Giaø laïi noùi raèng: xeùt kyõ caân nhaéc choã duyeân, chæ coù YÙ Thöùc. Thöùc thöù baûy, do y tha daãn ñeán cuõng laø thöùc naày, thoâng qua trung gian vaø haäu ñaéc trí. Quaû Phaät thoâng qua taùm Thöùc coù theå goïi laø duy thöùc quaùn, ba trí thoâng qua chaân tuïc söï lyù hai phaùp moân, thaønh söï khoâng phaûi chaân, chæ quaùn thöùc tuïc maø thoâi. Lôøi giaûi thích ñaây caên cöù nôi luaän, lyù thaønh coù chaân; nhöng chaân nhö do thöùc xaùc ñònh maø khoâng phaûi do naêng quaùn. Neáu luaän choã quaùn, taùm thöùc ñeàu thoâng qua hai laõnh vöïc nhaân quaû, chaân thöùc thì cuõng nhö theá.

Taïi trong Ñaïi Thöøa, thöùc naøo laø quaùn chieáu? Neáu taïi laõnh vöïc nhaân, chæ coù yù thöùc thöù saùu töông öng vôùi hueä khaû naêng laøm thöùc quaùn. Taïi sao bieát nhö theá? Vì Du Giaø noùi, khaû naêng caùch ly duïc chính laø yù thöùc thöù saùu khoâng coäng vôùi nghieäp. Duïc ñaây laø moät trong taâm

ly duïc, laø caùch ly tham duïc thoâ troïng cuûa duïc giôùi vaäy. Taïi duïc giôùi, ngöôøi ñaàu tieân phaùt taâm, tu haïnh ly duïc, laø yù thöùc thöù saùu cuûa noù khoâng chung coâng naêng, vì theá thöùc cuûa noù ñöôïc cho laø khoâng, neân goïi laø baát coäng. Coøn laïi khoâng theå phaùt khôûi haïnh tu, khoâng theå phaùt khôûi ba giaûi thoaùt moân ( Ba Giaûi Thoaùt Moân töùc laø, Khoâng Moân, Voâ Töôùng Moân, Voâ Nguyeän Moân). Möôøi saùu ñeá trí, caùc haønh. (Möôøi saùu ñeá trí, nghóa laø trí cuûa möôøi saùu ñeá. Möôøi saùu ñeá, nghóa laø möoøi saùu nhaän thöùc vaø luaän chöùng [ trong töø ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang], Möôøi saùu ñeá goàm coù: 1, Löôïng, laø phöông phaùp ñeå ñaït ñöôïc chaân trí; 2, Sôû Löôïng, laø chæ cho choã ñeå löôïng giuùp ñöôïng nhaän bieát; 3, Nghi, laø ñoái ñaëc tính cuûa moät söï vaät ñöôïc thaáy, khoâng coù söï nhaän bieát ñeå minh xaùc, ñaây laø nhaân cô baûn cuûa luaän chöùng, suy lyù; 4, Duïng, chæ cho haønh ñoäng giaûi nghi; 5, Duï, chæ cho tieâu chuaån caên cöù cuûa luaän chöùng maø moïi ngöôøi ñeàu chaáp nhaän; 6, Taát Ñaø, laø toâng vaø nghóa cuûa ngöôøi chuû tröong thaønh laäp; 7, Chi Phaàn, caùc hình thöùc luaän chöùng; 8, Tö Traïch, bieát roõ chaân töôùng cuûa söï vaät ñeå thöïc hieän; 9, Quyeát, laø quyeát ñònh nghóa lyù; 10, Luaän Nghóa; 11, Phaân Nghóa, vì coá giöõ luaän thuyeát cuûa mình, neân söû duïng caùc phöông phaùp khoâng ñuùng; 12, Hoaïi Nghóa, laø töï mình khoâng laäp luaän maø duøng phaùp khoâng ñuùng ñeå baét beû laäp luaän cuûa ngöôøi khaùc; 13, Töï Nhaân, chæ cho nhaân sai laàm,… choå laäp töông töï loãi thôøi; 14, Naïn Naïn, Coá yù giaûi thích sai leäch lôøi cuûa ngöôøi vaán naïn, ñeå phaûn baùc hoï; 15, Traùnh Luaän, ngöôøi vaán naïn ñaûo ngöôïc, ñoàng phaùp, dò phaùp ñeå phaûn baùc luaän chöùng chính xaùc cuûa ngöôøi laäp luaän; 16, Ñoïa Phuï, ngöôøi laäp luaän bò thaát baïi vì hieåu laàm ñaãn ñeán.) Toång hôïp duyeân quaùn lyù ñaây, toång hôïp duyeân ñaây, duyeân phaùp chaân nhö bieán khaép, quaùn lyù ñaây, laø quaùn töù ñeá, lyù cuûa ba taùnh. Coøn laïi, nghóa laø coøn laïi thöùc, töùc laø

naêm thöùc tröôùc cuøng thöùc thöù baûy vaø thöù taùm, ngoaøi yù thöùc thöù saùu, ñeàu khoâng theå phaùt khôûi caùc haïnh ba giaûi thoaùt vaø caùc duyeân bieán khaép quaùn lyù; do ñaây coøn laïi thöùc cuõng khoâng theå xu höôùng vaøo ngoâi vò chaân kieán ñaïo. Theo ñoù maët traùi maø noùi, töùc laø hieån baøy yù thöùc thöù saùu taïi trong laõnh vöïc nhaân khaû naêng phaùt khôûi caùc haïnh, khaû naêng toång hôïp caùc duyeân ñeå quaùn lyù, xu höôùng vaøo chaân ñaïo, vì theá coù theå quaùn thöùc nhaân, töùc laø chæ cho thöùc thöù saùu. Xeùt kyõ caân nhaéc khaûo saùt taát caû caûnh ñaây, cuõng laø yù thöùc khoâng coäng nghieäp. Thöùc thöù baûy tuy coù theå xeùt kyõ caân nhaéc, tuy nhieân chæ chaáp noäi ngaõ khoâng phaûi taát caû caûnh, vì theá giaùc hueä chæ coù thöùc thöù saùu.

Thöùc thöù baûy do y tha daãn phaùt cuõng laø caùch quaùn chieáu naøy, sau khi chaân kieán ñaïo thöùc thöù saùu thay ñoåi thaønh trí, thöùc maït na thöù baûy cuõng theo ñoù thay ñoåi laàn laàn, khoâng chaáp ngaõ beân trong maø quaùn saùt xeùt kyõ taùnh bình ñaúng, cuõng laø naêng quaùn. Tuy nhieân chæ trí quaû khoâng phaûi trí gia haønh, neân goïi laø thoâng qua beân trong, töùc laø trí haäu ñaéc. Ñeán ngoâi vò quaû Phaät ñaïi vieân giaùc, taùm thöùc ñaày ñuû khaû naêng quaùn chieáu thaønh ba trí: Dieäu Quan Saùt Trí (YÙ thöù thöù saùu), Bình Ñaúng Taùnh Trí (thöùc maït na thöù baûy), Ñaïi Vieân Caûnh Trí (Thöùc A Laïi Da thöù taùm). Ba trí ñaây thoâng qua quaùn hai phaùp moân chaân lyù vaø tuïc söï, chaân lyù goïi laø duy thöùc taùnh, tuïc söï goïi laø duy thöùc töôùng. Thaønh Sôû Taùc Trí khoâng phaûi chaân ñaây ( Thaønh Sôû Taùc Trí chính laø naêm thöùc tröôùc), chæ quaùn tuïc söï. Tuïng raèng: [ Ba loaïi phaân thaân döùt khoå luaân ], laïi noùi raèng: [ Trong quaû cuõng nhö töï khoâng giaûi thích kyõ caøng chaân thaät]. Tuy nhieân chính ñaây, caên cöù duy thöùc luaän maø noùi; nöông töïa nôi lyù maø suy luaän, hoaëc cuõng thoâng qua chaân thaät. Nhöng chaân

nhö thöùc nhaát ñònh khoâng phaûi naêng quaùn, choïn loïc nguyeân lieäu vaäy. Chaân nhö thöùc ñaây, töùc laø chaân nhö thaät taùnh, nhaát ñònh ñaây khoâng phaûi naêng quaùn. Treân ñaây xaùc minh taùm thöùc laø naêng quaùn, neáu luaän nhö theá naøo laø sôû quaùn, thì taùm thöùc hoaëc nhaân hoaëc quaû ñeàu thoâng qua sôû quaùn. Söï thöùc laø nhö theá, chaân thöùc thì cuõng nhö theá.

AÁt 5, Phaùp moân hieån baøy loaïi sai bieät.

Bính 1, Xaùc minh chaân taùnh cuûa thöùc.

Thöù naêm phaùp moân hieån baøy loaïi sai bieät ñaây, nghóa laø thöùc taùnh vieân thaønh thaät hieån baøy phaùp moân sai bieät naøy, neáu duøng duyeân toång hôïp bieán khaép caùc phaùp, coäng theâm gia haïnh, haäu ñaéc quaùn, thì trôû thaønh töôùng chung khoâng phaûi töôùng sai bieät. Caên baûn trí quaùn, laø töôùng rieâng khoâng phaûi töôùng chung, caùc phaùp töôùng rieâng ñaây caàn phaûi bieát. Tuy nhieân veà phöông dieän Theå thì khoâng phaûi töôùng chung, vaïn phaùp khoâng theå caùch ly Theå ñaây. Veà phöông dieän Lyù thì chæ coù moät khoâng coù hai, cuõng coù theå goïi laø töôùng chung. Caùc kinh luaän noùi raèng, töôùng chung thì taùc yù coù theå ñoaïn hoaëc. Nhöng nöông nôi ñaïo lyù ñaây vaø coäng theâm gia haïnh ôû tröôùc, bao goàm giaûi thích kyõ caøng, thì caùc phaùp ôû treân ñeàu töï coù lyù beân trong ñeàu coù theå chöùng rieâng, cho neân khoâng theå noùi töôùng chung ñöôïc.

Hieån baøy loaïi sai bieät ñaây, loaïi laø chuûng loaïi, nghóa laø chuûng loaïi cuûa thöùc coù bao nhieâu sai bieät? Chaân taùnh cuûa thöùc ñaây, cuõng nhö noùi chaân nhö duy thöùc. Chaân nhö ñaây, sau khi gia haïnh ñaëng hai trí ñeå duyeân, ñaây chính laø bieán töôùng cuûa chaân nhö, khoâng phaûi thaân chöùng chaân nhö, cho neân choã thaân

töôùng cuõng thuoäc coäng töôùng. Coäng töôùng ñaây laø töôùng cuûa nhieàu phaùp thoâng ñoàng vôùi nhau, quyeát khoâng phaûi töï töôùng, duøng hai trí ñaây quaùn chaân nhö, laøm töôùng chung cuûa taát caû phaùp, cuõng goïi laø phaùp bieán khaép vaäy. Chaùnh Trí ñaây, thaân chöùng caên baûn trí

cuûa taát caû phaùp theå chaùnh. Trí ñaây thaân chöùng nhö lai, hieän quaùn caùc phaùp sai bieät töï töôùng maø nhaát nhaát ñeàu ñöôïc aán chöùng cho noù, neân goïi laø bieät töôùng maø khoâng phaûi coäng töôùng. Tuy nhieân theå khoâng phaûi coäng töôùng ñaây, nghóa laø taát caû moãi phaùp ñeàu coù töï töôùng, töùc laø töï töôùng ñaây goïi laø theå, neân khoâng phaûi coäng töôùng. Vaïn phaùp khoâng caùch ly ñaây, tuy nhieân töï töôùng ñaây, baát cöù vieäc gì ñeàu khoâng ngaên ngaïi, baát cöù vieäc gì --- taát caû moãi vieäc laãn nhau laøm chuû laøm baïn, ñaây moät khi ngöôøi chuû laøm chuû thì moïi söï vieäc coøn laïi ngöôøi baïn phaûi trôï giuùp, moät khi ngöôøi baïn laøm chuû thì moïi söï coøn laïi ngöôøi chuû cuõ phaûi trôï giuùp ---, moät toùm thaâu taát caû, taát caû toùm thaâu moät, moät töùc taát caû, taát caû töùc moät, nhö theá theå cuûa noù tuy khoâng phaûi töôùng chung, tuy nhieân cuõng khoâng söï vieäc coøn laïi ñaëng caùch ly baát cöù moät söï vieäc naøo. Caên baûn trí tieâu chuaån choã quaùn chieáu laø caùch ly töï töôùng ngoân ngöõ, ñeàu laøm baát cöù vieäc gì cuõng khoâng ngaên ngaïi phaùp giôùi, lyù ñaây khoâng hai, neân cuõng coù theå goïi laø töôùng chung. Taùc yù, tuùc laø nghóa quaùn chieáu, coù nghóa laø quaùn chieáu töôùng chung cuõng coù khaû naêng ñoaïn hoaëc ñaây, caên cöù nôi ñaïo lyù ñaây maø noùi: Hoaëc lieân keát ngoâi vò gia haïnh ôû tröôùc ñeå quaùn chieáu töôùng chung vaø khaû naêng giaûi thích kyõ caøng giaùo thuyeát. Tuy nhieân caên cöù söï thaät, thì treân caùc phaùp ñeàu coù moät chaân lyù cuûa baát cöù vieäc gì khoâng ngaên ngaïi phaùp giôùi, do caùch ly ngoân thuyeát, caên baûn trí beân trong

cuûa phaân bieät ñeàu coù theå chöùng ngoä rieâng bieät, cuõng khoâng theå noùi töôùng chung ñöôïc.

Bính 2, Xaùc minh tuïc söï thöùc,

Ñinh 1, Chính xaùc minh sai bieät.

Noù giaû chính laø taùnh cuûa thöùc y tha, hoaëc theå nhaân quaû ñaày ñuû neân noùi moät thöùc, taùc duïng thaønh nhieàu thöùc, ñaây laø moät loaïi nghóa cuûa Boà Taùt. Hoaëc nhaân quaû ñaày ñuû neân noùi hai thöùc, trong phaàn choïn löïa noùi coù taâm ñòa, nghóa laø baûn thöùc vaø thöùc thay ñoåi. Hoaëc chæ coù nhaân neân noùi ba thöùc. Bieän Trung Bieân noùi raèng: [ Thöùc sanh thì bieán, nghóa töông tôï, höõu tình, ngaõ vaø lieãu bieät ]. Duy Thöùc Tam Thaäp noùi: [ Nghóa laø dò thuïc, tö löông vaø lieãu bieät caûnh thöùc]. Phaàn nhieàu taùnh dò thuïc, neân noùi bieán khaép. Teân A Ñaø Na, lyù thoâng qua quaû thì coù maët. Hoaëc nhaân quaû ñaày ñuû noùi coù ba, goïi laø taâm, yù, thöùc. Hoaëc chæ coù quaû thì noùi boán, goïi laø taâm, yù, thöùc, dò thuïc. Phaät Ñòa Kinh vaân vaân, noùi phaåm töù trí. Hoaëc nhaân quaû ñaày ñuû noùi saùu thöùc, trong Kinh Thaéng Man noùi saùu thöùc. Hoaëc nhaân quaû ñaày ñuû noùi baûy thöùc, caùc giaùo nghóa noùi baûy taâm giôùi, töùc laø baûy thöùc. Hoaëc nhaân quaû ñaày ñuû noùi taùm thöùc. Hoaëc nhaân quaû hieäp noùi coù chín, ( Nhaân quaû hieäp laïi coù chín thöùc, nghóa laø trong taùm thöùc coäng theâm thöùc dò thuïc thaønh chín thöùc). Baøi tuïng thöù chín trong Kinh Laêng Nghieâm noùi: [ Taùm chín ñuû caùc thöù thöùc, nhö trong nöôùc coù caùc laøn soùng]. Caên cöù trong Kinh Voâ Töôùng Luaän Ñoàng Taùnh, neáu choïn chaân nhö laøm thöù chín ñaây, thì noùi chaân tuïc hôïp laïi. Nay choïn laõnh vöïc thanh tònh baûn thöùc thöù taùm laøm thöù chín, neân noùi caùc thöù sai bieät cuûa baûn thöùc thanh tònh nhieãm oâ. Kinh Nhö Lai Coâng Ñöùc Trang Nghieâm noùi raèng: [Nhö Lai khoâng coù thöùc dô

baån, laø caûnh giôùi thanh tònh voâ laäu, giaûi thoaùt taát caû nghieäp chöôùng, trí vieân caûnh töông öng ]. Trong ñaây ñaõ noùi khoâng coù thöùc dô baån cuøng trí vieân caûnh ñaày ñuû, thöù chín goïi laø A Maït La Thöùc, neân bieát thöùc thöù taùm laø thöùc nhieãm tònh sai bieät duøng laøm thöù chín vaäy. Hoaëc nhaân laø taùm thöùc, quaû laø ba thöùc; Phaät Ñòa Ñaúng noùi raèng: Möôøi laêm giôùi tröôùc chæ coù höõu laäu. Hoaëc nhaân laø thöùc thöù taùm, quaû laø thöùc thöù baûy, An Hueä Luaän Sö noùi: Maït Na chæ laø nhieãm oâ. Hoaëc nhaân quaû ñuû taùm thöùc, nhö Hoä Phaùp Ñaúng Chaùnh Nghóa ñaõ noùi.

Taùnh giaû cuûa y tha khôûi thöùc ñaây, y tha khôûi ñaây laø phaùp do nhaân duyeân sanh, ñaõ laø duyeân sanh cho neân laø giaû coù. Coù cuûa khoâng phaûi coù, khoâng coù töï theå chaân thaät, moät töùc taát caû, taát caû töùc moät, baát cöù vieäc gì cuõng ñeàu khoâng ngaên ngaïi, chính laø dieäu höõu. Do ñaïo lyù ñaây, chuùng sanh giaû coù, neân Phaät cuõng giaû coù.

Noùi moät thöùc: Hoaëc noùi theå nhaân quaû ñuû moät thöùc taùc duïng thaønh nhieàu thöùc ñaây, moät loaïi Boà Taùt noùi cuõng nhö theá. Taát caû höõu tình, taïi nhaân taïi quaû, ñeàu chæ moät thöùc, tuøy theo taùc duïng thaønh ra nhieàu thöùc.

Noùi hai thöùc: Taát caû höõu tình, taïi nhaân taïi quaû ñaày ñuû coù hai thöùc: nghóa laø moät, baûn thöùc, hai, thay ñoåi thöùc. Baûn thöùc töùc laø thöùc thöù taùm, thay ñoåi thöùc, töùc laø baûy thöùc tröôùc. Môû ra trong phaàn choïn löïa cuûa Du Giaø.

Noùi ba thöùc: Bieän Trung Bieân Luaän chính noùi nhaân coù coù ba thöùc, nghóa laø thöùc sanh bieán, nghóa töông tôï, höõu tình ñaây, sanh bieán cuûa thöùc, chæ cho chuûng töû cuûa thöùc thöù taùm vaäy; nghóa töông tôï cuûa thöùc, chæ cho khí giôùi cuûa thöùc vaäy; höõu

tình cuûa thöùc, chæ cho caên thaâncuûa thöùc thöù taùm vaäy--- treân ñaây goïi laø thöùc thöù taùm. Ngaõ cuûa thöùc ñaây, goïi laø thöùc thöù baûy. Lieãu bieät cuûa thöùc ñaây, goïi laø saùu thöùc tröôùc. Caên cöù nôi Tam Thaäp Tuïng nhaân cuõng noùi ba thöùc, nhö vaên tröôùc ñaõ giaûi thích. A Ñaø Na Thöùc ñaây phieân dòch laø chaáp trì, nghóa laø baûo trì thaân theå höõu tình khoâng cho hö hoaïi, nghóa ñaây thoâng qua nhaân quaû. Nhaân quaû cuûa Nhò Thaäp Tuïng vaân vaân ñaày ñuû noùi ba thöùc, goïi laø taâm, yù, thöùc. Taâm töùc laø thöùc thöù taùm, yù töùc laø thöùc thöù baûy, thöùc ñaây töùc laø saùu thöùc tröôùc, ba teân ñaây ñaày ñuû thoâng qua laõnh vöïc nhaân quaû.

Boán Thöùc ñaây, trong Kinh Phaät Ñòa noùi raèng: Caên cöù nôi quaû neân noùi boán thöùc, töùc laø thay ñoåi taùm thöùc thaønh boán trí,

Saùu thöùc noùi: Giaùo nghóa ba thöøa ñeàu noùi saùu thöùc: goïi laø nhaõn thöùc, nhó thöùc, tyû thöùc, thieät thöùc, thaân thöùc, yù thöùc, yù thöùc toùm thaâu thöùc thöù baûy, trôû thaønh taùm thöùc.

Baûy thöùc noùi: Giaùo nghóa cuûa ba Thöøa cuõng chung nhau ñeàu noùi nhö theá. Coøn baûy taâm giôùi ñaây, nghóa laø nhaõn vaân vaân saùu thöùc, ngoaøi ra coäng theâm yù caên giôùi, thaønh baûy taâm giôùi.

Taùm thöùc noùi, nhaân quaû ñaày ñuû thoâng qua, nhö Thaønh Duy Thöùc Luaän vaân vaân cuõng noùi nhö theá.

Chín thöùc noùi: Trong Kinh Laêng Nghieâm noùi chín thöùc ñaây, nhaân vò cuõng taùm, cho ñeán trong quaû vò thanh tònh thöùc thöù taùm bieät danh laø Am Ma La Thöùc, nhieãm tònh rieâng bieät noùi

thaønh chín thöùc. Caên cöù Voâ Töôùng Luaän vaø Kinh Ñoàng Taùnh, cuõng coù theå duøng chaân nhö thöùc giaûi thaønh thöùc thöù chín, ñaây caên cöù chaân tuïc giaûi roõ caûnh. Tuy nhieân choïn thöùc thöù taùm thay ñoåi thaønh tònh thöùc goïi laø thöùc thöù chín, daãn kinh nhö tröôùc ñeå giaûi thích.

Nhaân taùm quaû ba noùi: Caên caûnh thöùc möôøi taùm giôùi, möôøi laêm giôùi tröôùc laø höõu laäu, ba giôùi sau laø voâ laäu. Cho neân trong nhaân coù möôøi laêm thöùc, trong quaû coù ba thöùc --- yù thöùc giôùi, phaùp traàn giôùi, yù caên giôùi.

Nhaân taùm quaû baûy noùi: quaû baûy thöùc ñaây, Maït Na Thöùc thöù baûy thuoäc nhieãm oâ, neân trong quaû khoâng hoaøn toaøn.

Nhaân quaû ñaày ñuû taùm thöùc: Ñaây laø Boà Taùt Hoä Phaùp Chaùnh Nghóa noùi raèng, nhaõn, nhó, tyû , thieät, thaân, yù, maït na, a laïi da.

Ñinh 2, Phaân bieät noùi boán phaàn.

Trong thöùc y tha khôûi, hoaëc noùi chæ coù moät töï chöùng phaàn, ñaây laø Sö An Hueä. Hoaëc chæ coù hai, kieán phaàn vaø töôùng phaàn, Sö Nan Ñaø. Hoaëc noùi coù ba phaàn, töï chöùng phaàn, kieán phaàn, töôùng phaàn, Sö Traàn Na. Hoaëc noùi coù boán, theâm moät chöùng töï chöùng phaàn, Sö Hoä Phaùp.

Boán phaàn ñaây, (1) Moät kieán phaàn; (2) Hai töôùng phaàn; (3) Ba töï chöùng phaàn; (4) Boán chöùng töï chöùng phaàn. Phaàn ñaây nghóa laø thaønh phaàn, taùm thöùc ñeàu coù bao nhieâu thaønh phaàn? Luaän Sö An Hueä noùi chæ coù moät phaàn, nghóa laø töï chöùng

phaàn, coøn töôùng vaø kieán ñeàu laø do töï chöùng phaàn bieán ra. Luaän Sö Nan Ñaø noùi chæ coù hai phaàn, nghóa laø kieán phaàn vaø töôùng phaàn. Luaän sö Traàn Na noùi coù ba phaàn, hôïp laïi hai phaàn tröôùc noùi, töï chöùng laøm theå, kieán töôùng laøm duïng, theå duïng sai bieät neân noùi coù ba phaàn. Luaän Sö Hoä Phaùp noùi coù boán phaàn, gia theâm chöùng töï chöùng phaàn, so saùnh ôû tröôùc thaønh boán phaàn, coù theå chöùng minh phaàn thöù ba. Trong boán phaàn ñaây, töôùng phaàn laøm sôû löôïng, kieán phaàn laøm naêng löôïng. Khi kieán phaàn löôïng tính töôùng phaàn, khaû naêng chöùng bieát cuûa noù ñaây laø phaàn thöù ba. Phaàn thöù ba ñaây laïi phaûi chöùng bieát phaàn thöù tö. Phaàn thöù tö thì duøng phaàn thöù ba ñeå chöùng bieát, cöù nhö theá khoâng bao giôø cuøng taän.

Ñinh 3, Ñuùc keát khoâng phaûi moät khoâng phaûi khaùc.

Choã noùi caùc thöùc sai bieät nhö theá, ñaõ luaän qua. Caên cöù Thaønh Duy Thöùc Luaän noùi raèng: [ Töï taùnh taùm thöùc, khoâng theå noùi nhaát ñònh khaùc ñöôïc taùnh nhaân quaû, taùnh khoâng nhaát ñònh, gioáng nhö soùng vaø nöôùc. Cuõng khoâng phaûi nhaát ñònh, haønh töôùng, choã nöông töïa, choã duyeân, vì töông öng coù khaùc, vì sanh dieät coù khaùc, vì chöùa nhoùm coù khaùc ]. Kinh Laêng Nghieâm noùi raèng: [ Taâm, YÙ, Thöùc taùm haït gioáng, vì theá tuïc neân töôùng coù sai bieät; vì chaân nhö neân ötöôùng khoâng sai bieät, vì töông öng choã khoâng neân töông öng ].

Ñaõ luaän qua, chuûng loaïi taùm thöùc thì coù sai bieät. Neáu trôû laïi maø luaän, töï theå cuûa taùm thöùc, nhaát ñònh khoâng cho coù khaùc, maø khaúng ñònh chæ coù moät. Taïi sao nhaát ñònh khoâng phaûi khaùc? (a) Vì taùnh nhaân quaû gioáng nhau, cho neân nhaát ñònh khoâng theå khaùc. (b) Vì taùnh nhaát ñònh khoâng gioáng nhau, nhöng

hoå töông laãn nhau vaø dung thoâng nhau, cho neân nhaát ñònh khoâng theå khaùc ñöôïc. (c) Nhö nöôùc vaø soùng nhaát ñònh khoâng theå khaùc ñöôïc. Vì sao khoâng phaûi nhaát ñònh laø moät? (1) Vì haønh töôùng khaùc nhau, neân nhaát ñònh khoâng phaûi moät, taùm thöùc taùc duïng hieåu bieát khoâng theå gioáng nhau. (2) Choã nöông töïa khaùc nhau ñaây, laø caên sai bieät vaäy. (3) Choã duyeân khaùc ñaây, chính laø caûnh sai bieät vaäy. (4) Töông öng khaùc ñaây, töông öng Taâm sôû nhieàu ít sai bieät nhau vaäy. (5) Sanh khôûi vaø tieâu dieät khaùc nhau ñaây, taùm thöùc khi sanh khôûi khoâng gioáng nhau. Chöùa nhoùm khaùc nhau ñaây, thöùc thöù taùm laøm choã chöùa nhoùm, baûy thöùc tröôùc laøm coâng naêng chöùa nhoùm. Töông öng choã khoâng töông öng ñaây laø noùi trong chaân lyù khoâng naêng sôû töông öng.

Bính 3, Toång hôïp keát thaønh.

Nhö theá taát caû loaïi thöùc sai bieät ñeàu goïi laø duy thöùc. Thöùc taùnh giaû ñaây, neáu quaùn gia haïnh chæ coäng chung khoâng phaûi töï rieâng. Neáu quaùn haäu ñaéc thì thoâng qua quaùn töï töôùng, nhaát nhaát ñeàu y tha, moãi moãi ñeàu chöùng.

Moät teân cuûa thöùc, taïi thöùc taùnh tuy giaû coù sai bieät nhö theá, neáu toång hôïp maø noùi chính teân goïi duy thöùc. Thöùc taùnh chaân nhö ñaõ noùi ôû tröôùc, ñoù laø ba trí chia ñieàu ñeå quaùn gia haïnh, quaùn haäu ñaéc; töôùng chung cuûa ba trí naøy chính laø chaùnh trí, duøng chaùnh trí chöùng töï töôùng. Thöùc taùnh giaû ñaây, chæ duøng hai trí haäu ñaéc maø quaùn ñeå chuyeån hoùa; nhöng gia haïnh ñeå quaùn töôùng chung, haäu ñaéc chính laø chöùng töï töôùng bao goàm quaùn töôùng chung.

AÁt 6, Thöù phaùp moân ngoâi vò tö chöùng.

Bính1, Xaùc minh thöù ngoâi vò.

Ñinh 1, Daãn Nhieáp Luaän Thích.

(6) Thöù saùu ngoâi vò tu chöùng ñaây, Nhieáp Ñaïi Thöøa noùi: [ Xöù naøo coù theå vaøo? Nghóa laø lieàn nôi kia coù thaáy noùi phaùp töông tôï, nghóa töông tôï, phaùp töôùng ñaïi thöøa vaân vaân, choã sanh khôûi thaéng giaûi, kieán ñaïo, trong ñaïo cöùu caùnh, nôi taát caû phaùp chæ coù thöùc taùnh, tuøy theo nghe choã thaéng giaûi, nhö lyù thoâng ñaït, dieät tröø taát caû chöôùng, caùch ly taát caû chöôùng laø coù theå vaøo]. Voâ Taùnh Giaûi noùi raèng: [ Taïi nôi choã thaéng giaûi, nôi taát caû chæ coù trong thöùc taùnh, nhöng tuøy theo laéng nghe sanh thaéng giaûi. Taïi trong kieán ñaïo, nhö lyù thoâng ñaït yù noùi ñaây. Taïi trong tu ñaïo, do ñaây tu taäp ñoái trò phieàn naõo choã chöôùng ngaïi hieåu bieát. Trong ñaïo cöùu caùnh, thanh tònh toät ñænh caùch ly caùc chöôùng ngaïi.]

Choã naøo coù theå vaøo, hoûi: Ngoä nhaäp thaät taùnh duy thöùc, laø ñòa vò naøo môùi coù theå ngoä nhaäp? Nghóa laø môùi phaùt taâm, töùc laø nöông töïa ñaïi thöøa phaùp töôùng, taïi töø treân yù thöùc choã giaùo lyù bieán khôûi goïi laø tôï phaùp, choã giaùo lyù giaûi thích kyõ caøng goïi laø yù ngoân tôï nghóa. Laïi coù theå quaùn yù thöùc, hieän thaáy ñaïi thöøa phaùp töôùng vaân vaân. Nöông nôi nghóa toái thaéng ñaây lyù giaûi thuø thaéng, nöông nôi ñaây haønh trì goïi laø thaéng haïnh ñòa, choã naøy laøm ngoâi vò ban ñaàu. Laïi keá ñeán, do ñaây traûi qua moät ñaïi kieáp, sau ñôøi thöù nhaát thaáy ñaïo thaät töôùng, laø ngoâi vò thöù hai. Sau khi thaáy ñaïo, tinh taán chuyeân caàn taäp luyeän, goïi laø tu ñaïo laø ngoâi vò thöù ba. Tu ñeán vieân maõn goïi laø cöùu caùnh ñaïo, laø ngoâi vò thöù tö. Trong ngoâi vò thöù tö naày, ñeàu coù theå ngoä nhaäp taát caû phaùp taùnh duy thöùc, neân goïi laø nôi

taát caû phaùp chæ coù thöùc taùnh. Tuøy theo nghe lyù giaûi thuø thaéng ñaây, khi lôùn leân nghe phaùp caàu sanh lyù giaûi thuø thaéng, môû ra haønh töôùng cuûa choã thaät haønh lyù giaûi thuø thaéng ñaây vaäy. Nhö lyù thoâng ñaït ñaây, ngoä taát caû phaùp ñeàu chæ coù thöùc, khoâng phaûi coù cuûa dieäu höõu, môû ra haønh töôùng kieán ñaïo vaäy. Ñoái trò taát caû chöôùng ngaïi ñaây, môû ra haønh töôùng tu ñaïo vaäy. Caùch ly taát caû chöôùng ngaïi ñaây, môû ra haønh töôùng ñaïo cöùu caùnh vaäy. Töø lyù giaûi voâ taùnh ñaây trôû xuoáng, ñaõ thaønh töïu söï giaûi thích. Choã thaät haønh thaéng giaûi ñaây, bieát taát caû chæ coù thöùc taùnh, nhöng tuøy theo laéng nghe phaùp töôùng cuûa ñaïi thöøa maø sanh thaéng giaûi. Trong ngoâi vò kieán ñaïo, caên baûn vaø haäu ñaéc hai trí, nhö lyù thoâng ñaït yù ngoân ñaây vaäy, töùc laø nhö lyù duy thöùc thoâng ñaït duy thöùc. Do ngoä lyù ñaây, tu haïnh thaäp ñoä, ñoái

Trò hai chöôùng. Naêng löïc quaáy nhieãu laøm toån haïi taâm lyù tinh thaàn cuûa chuùng sanh goïi laø phieàn naõo chöôùng, phieàn naõo töùc laø chöôùng, giaûi thích haønh trì nghieäp chöôùng vaäy. Sôû tri chöôùng ñaây, sôû tri nghóa laø caûnh, töùc laø töôùng phaàn, chöôùng ñaây khoâng phaûi chöôùng ngaïi maø laø phieàn naõo, caûnh ñaây laø caûnh neân bieát, maëc duø phaùp chaáp hö voïng ñieân ñaûo, chöôùng ñaây khoâng bieát chæ bieát taùnh töôùng, goïi laø sôû tri chöôùng. Chöôùng cuûa sôû tri, caên cöù nôi chuû ñeå giaûi thích. Cöùu caùnh ñaïo ñaây, nhö vaên coù theå bieát.

Ñinh 2, Daãn Thaønh Duy Thöùc Luaän.

Thaønh Duy Thöùc noùi: [ Laøm theá naøo ngoä vaøo duy thöùc? Nghóa laø caùc Boà Taùt nôi taùnh töôùng cuûa thöùc, trong ngoâi vò tö löông coù theå thaâm tín lyù giaûi; taïi ngoâi vò gia haïnh, coù theå daàn daàn chinh phuïc giaûi tröø sôû thuû vaø naêng thuû, daãn phaùt chaân

kieán ñaïo; taïi ngoâi vò thoâng ñaït, thoâng ñaït nhö thaät; trong ngoâi vò tu taäp, nhö choã thaáy lyù tu taäp nhieàu laàn, chinh phuïc ñoaïn tröø chöôùng coøn laïi; Ñeán ngoâi vò cöùu caùnh, ra khoûi chöôùng ñöôïc vieân minh, khaû naêng cuøng taän ñeán vò lai hoùa ñoä loaøi höõu tình, laïi khieán ngoä nhaäp taùnh töôùng duy thöùc ].

Thöù hai ñaây daãn thöù lôùp naêm ngoâi vò cuûa Thaønh Duy Thöùc Luaän. Theá naøo daàn daàn ngoä nhaäp duy thöùc ñaây, hoûi ñeå phaùt khôûi vaäy. Daàn daàn ñaây, dó nhieân nhö ngöôøi ñi ñöôøng, daàn daàn maø ñi. Boà Taùt tu duy thöùc quaùn, taïi duy thöùc töôùng vaø duy thöùc taùnh, khôûi ñaàu töø thaäp tín, thaäp truï, thaäp hoài höôùng, khaû naêng thaâm tín giaûi lyù xaùc thöïc maø khoâng caàn kieåm tra, ñaây laø ngoâi vò tö löông vaäy. Ngoâi vò gia haønh ñaây, töø ngoâi vò tö löông khi taêng tröôûng nghe phaùp, phaùt khôûi töù taàm tö quaùn, vaø töù trí nhö thaät. Naêng löïc daàn daàn chinh phuïc ñoaïn tröø sôû thuû vaø naêng thuû. Sôû thuû nghóa laø caûnh, thuoäc phaùp chaáp moät beân, naêng thuû nghóa laø taâm, thuoäc ngaõ chaáp moät beân, ngoâi vò Boà Taùt ñaây treân thöùc thöù saùu naêng löïc tieàm phuïc khoâng phaùt khôûi ngoaïi tröø hieän haønh. Tu boán taàm tö quaùn, taâm naêng thuû khoâng chaáp ngaõ, caûnh sôû thuû cuõng khoâng chaáp phaùp. Duøng noaõn, ñaûnh vò aán chöùng sôû thuû laø khoâng, vaøo nhaãn vò treân aán chöùng naêng thuû laø khoâng, ngoâi vò ñôøi thöù nhaát aán chöùng naêng vaø sôû hai thuû ñeàu khoâng. Hai thuû ñeàu khoâng ñaây, daãn sanh chaân kieán ñaïo, vaøo ngoâi vò thoâng ñaït. Thoâng ñaït ñaây, töôùng vaø lyù ñeàu nhö thaät, thoâng ñaït caùc phaùp duy thöùc choã hieän haønh. Trong ngoâi vò tu taäp nhö choã thaáy lyù ñaây, nhö trong ngoâi vò thoâng ñaït choã thaáy lyù thaät. Quy luaät tu taäp, reøn luyeän daàn daàn, loaïi tröø taát caû chöôùng. Ñeán ngoâi vò cöùu caùnh, ngay laäp töùc ñoaïn tröø caùc chöôùng, nhö maët traêng xuaát hieän maây cöùu caùnh khoâng coøn, quang minh cöùu caùnh xuaát hieän, bôø meù chaân nhö hieän khaép phaùp giôùi, töï

giaùc ngoä vieân maõn vaäy. Taän vò lai hoùa ñoä höõu tình, cuõng khieán ngoä nhaäp taùnh töôùng duy thöùc, giaùc tha vieân maõn vaäy.

Ñinh 3, Daãn Du Giaø Luaän.

59 noùi: [ Khaû naêng nhö theá naøo ñoaïn tröø phieàn naõo? Ñang noùi nhö theá naøo ñaõ ñoaïn tröø phieàn naõo? Nghóa laø tö löông thieän phaùp ñaõ chöùa nhoùm, ñaõ ñöôïc chöùng vaøo ñòa vò phöông tieän, ñaõ chöùng ñaëng ñòa vò kieán ñaïo, chöùa nhoùm choã tu taäp, khaû naêng ñoaïn tröø phieàn naõo ñeán ñòa vò cöùu caùnh, ñang noùi ñaõ ñoaïn tröø taát caû phieàn naõo ]. Ñaây chính ñoàng vôùi duy thöùc. Hoûi thöù nhaát: Tu haønh nhö theá naøo môùi coù theå ñoaïn tröø phieàn naõo? Hoûi thöù hai: Ñeán ñòa vò naøo coù theå noùi ñaõ ñoaïn tröø phieàn naõo? Tö löông thieän phaùp ñaõ chöùa nhoùm ñaây, laø ngoâi vò tö löông vaäy. Phöôùc ñöùc trí hueä song tu chöùa nhoùm baèng nhau, vì theá noùi raèng: [ Phöôùc trí voâ bieân theä nguyeän taäp ]. Ñaõ ñaëng chöùng vaøo ñòa vò phöông tieän ñaây laø ñòa vò gia haïnh vaäy. Chöùng ñaëng ñòa vò kieán ñaïo ñaây laø ñòa vò thoâng ñaït vaäy. Chöùa nhoùm ñòa vò tu taäp neân coù theå ñoaïn tröø phieàn naõo ñaây laø ngoâi vò tu taäp vaäy. Ñaëng ñòa vò cöùu caùnh ñaõ ñoaïn tröø phieàn naõo ñaây laø ngoâi vò cöùu caùnh vaäy.

Baét ñaàu Tam Luaän choã xaùc minh duy thöùc, Du Giaø ñoàng xaùc minh naâm ngoâi vò, rieâng Nhieáp Ñaïi Thöøa Luaän xaùc minh boán ngoâi vò. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây: ---

Ñinh 4, Ñöôïc thoâng.

Trong Nhieáp Ñaïi Thöøa, duøng ñaïo tö löông laéng nghe ngoâi vò öu ñeåm suy tö, tu moät ñaïi kieáp vieân maõn môùi khôûi gia haïnh, trong ngoâi vò ñaúng trì thöïc haønh duy thöùc quaùn, theo ña soá laøm luaän chæ noùi boán ngoâi vò, khi duøng quaùn löôïc boû khoâng noùi. Trong duy thöùc vaân vaân caên cöù nôi söï thaät laøm luaän, ñaëc bieät tu haønh töôùng, ngoâi vò kieán ñaïo cuõng coù chinh phuïc ñoaïn tröø hai chaáp thuû. Nhieáp luaän, duy thöùc vaân vaân ñeàu noùi trong noaõn vò vaân vaân thöïc hieän quaùn taàm tö vaân vaân ñeå chinh phuïc ñoaïn tröø hai chaáp thuû. Ñi thaúng, quanh co, ñòa tröôùc ñeàu gioáng nhau, ngöôøi quanh co tuy ñaëng voâ laäu, trong taâm thay ñoåi caùch quaùn cuõng khoâng theå chinh phuïc ñoaïn tröø hai chaáp thuû, chöa chöùng ñöôïc chaân thöùc, chung cuoäc khoâng theå hieåu roõ thöùc giaõ.

Trong Nhieáp Luaän laøm sao choïn rieâng xaùc minh boán ngoâi vò? Caên cöù thôøi gian luaän, choïn Boà Taùt Ñòa Tieàn nôi thaäp ñòa, thaäp haïnh, thaäp hoài höôùng cuûa 30 ngoâi vò, khi öu ñieåm nghe phaùp, nhö lyù maø tö duy. Tu maõn ñaïi kieáp môùi thaät haønh gia haïnh, nghóa laø tu haønh ba kieáp, kieáp ban ñaàu töø môùi phaùt taâm ñeán ñòa tieàn laø moät ñaïi kieáp, tín vaân vaân ngoâi vò tö löông khi ñaïi kieáp seõ maõn, môùi phaùt khôûi noaõn vò vaân vaân gia haïnh.

Trong ngoâi vò ñaúng trì thaät haønh duy thöùc quaùn ñaây, nghóa laø boán taàm tö quaùn, boán ngoâi vò trí nhö thaät. Choïn noaõn ñaây vaân vaân gia haïnh, so saùnh ngoâi vò tö löông tröôùc vaân vaân khi nghe löôïc ngaén goïn, nay khi theo choïn öu ñieåm laäp luaän, neân khoâng phaân bieät noùi gia haïnh maø thoâng qua noùi raèng haïnh ñòa thaéng giaûi. Duy Thöùc Luaän noùi naêm ngoâi vò ñaây, caên cöù Thaät Chöùng Luaän, neân ñaëc bieät thaønh laäp ngoâi vò gia haïnh. Moät caên cöù thôøi gian, hai caên cöù thaät chöùng, chaân thaät khoâng maâu thuaãn nhau vaäy. Neáu nhö rieâng bieät luaän tu töôùng, ñeán ngoâi vò kieán ñaïo tröôùc roài sau ñoù quaùn boán taàm tö cuøng boán trí nhö thaät, cuõng coù theå quaùn choã choïn lyù khoâng. Nhö theá thì hai luaän noùi gioáng nhau nhö, noaõn vò, ñaûnh vò, tu quaùn boán taàm tö, nhaãn vò, theá ñeä nhaát vò tu quaùn trí nhö thaät. Neân thaéng giaûi haïnh ñòa cuûa Nhieáp Luaän, cuõng coù theå chinh phuïc ñoaïn tröø hai chaáp thuû. Tröôùc tröïc vaõng choã quanh co ñeàu gioáng nhau ñaây, tröïc vaõng nghóa laø ngöôøi phaøm phu phaùt taâm ñaïi thöøa, caàu quaû Boà Taùt, tu haïnh Boà Taùt, choã goïi laø ngöôøi höôùng thaúng veà vaäy. Quanh co, nghóa laø tröôùc theo tieåu thöøa sau theo ñaïi thöøa, hoaëc do ñaïi thöøa thoái taâm theo tieåu thöøa roài trôû laïi theo ñaïi thöøa, ñaây laø taùnh ngöôøi baát ñònh. Ngöôøi ñaây chöa leân ñòa tieàn, ñeàu tu töù taàm tö quaùn vaân vaân, môùi coù theå phaùt sanh chaân kieán ñaïo, neân goïi laø ñòa tieàn ñeàu gioáng nhau. Hoûi: ngöôøi quanh co ñaõ chöùng thaùnh quaû, ñaày ñuû trí voâ laäu, taïi sao laïi tu töù taàm tö quaùn cuûa haïnh höõu laäu? Ñaùp: Nhò thöøa thaùnh giaû caàn chöùng trí sanh khoâng voâ laäu, tuy thay ñoåi caùch quaùn phaùp khoâng, coøn chöa ngoä nhaäp, phaùp chaáp chöa tröø. Neân taát nhieân taâm trôû laïi höôùng veà ñaïi thöøa, tu töù taàm tö vaân vaân bieát roõ caùc phaùp ñeàu khoâng, do duy thöùc bieán hieän, chöùng chaân kieán ñaïo. Laø duøng nghóa naøy, do trí chöùng chaân, môùi coù theå hieåu roõ ñoù laø giaû. Khoâng nhö theá, chöa chöùng chaân thöùc

thì khoâng theå hieåu roõ thöùc nhö giaû vaäy. (Chuù yù: Muoán hieåu roõ nhöõng ñoaïn treân ñaây, xin ñoïc 50 ngoâi vò cuûa Boà Taùt haïnh)

Bính 2, Phaân bieät tu chöùng.

Ñinh 1, keát tröôùc sanh sau.

Baét ñaàu xaùc minh ngoâi vò, döôùi ñöông phaân bieät tu chöùng. Ngoâi baäc ñaõ xaùc minh, phaåm vò choã tu neân nhö theá naøo? Neân döôùi ñaây phaân bieät tu chöùng.

Ñinh 2, Chính phaân bieät tu.

Maäu 1, Toång ñeà cöû.

Phaân bieät tu coù ba: (1) Tu chöùng, (2) Tu töôùng, (3) Tu ñòa.

Löôïc duøng ba loaïi, phaân bieät tu sai bieät.

Maäu 2, Giaûi thích sai bieät.

Kyû 1, Chöùng minh tu.

Chöùng minh tu ñaây, tröôùc khi kieán ñaïo, tuy thaät haønh hai duy thöùc quaùn chaân vaø tuïc, töông tôï maø khoâng phaûi chaân. Trong khi vaøo kieán ñaïo, chaân töôùng kieán ñaïo toaøn toaøn ñaày ñuû chaân thöùc; sau ñaéc tuïc trí môùi hoaøn toaøn tuïc thöùc. Töø boán ñòa trôû veà tröôùc, chaân vaø tuïc quaùn rieâng bieät. Trong ñòa thöù naêm, chaân vaø tuïc môùi hôïp nhau laïi, tuy nhieân duïng coâng toät böïc môùi coù theå phaùt khôûi raát nhoû. Ñeán ñòa thöù saùu, voâ töôùng tuy nhieàu nhöng chöa coù theå öu ñieåm. Nôi ñòa thöù baûy, khi môùi ñaëng öu ñieåm, nhöng vaãn coøn coù gia haïnh, cuõng chöa tuøy yù xoay vaàn. Töø baùt ñòa trôû leân, khoâng khuyeán khích tu, tuøy yù xoay vaàn trong khoâng, phaùt khôûi coù haïnh thuø thaéng, hai thöùc chaân tuïc thöôøng xuyeân ñaày ñuû duyeân hôïp. Ñaõ ñeán ngoâi

vò Phaät, ba trí ñaày ñuû khaû naêng thöùc duyeân chaân vaø tuïc; thöùc thöù saùu baát ñònh, tuøy yù an laïc. Thaønh söï chæ tuïc, haønh duyeân noâng caïn, hoaëc cuõng thoâng qua chaân, töï taïi vieân maõn.

Tu chöùng ñaây, gioáng nhö noùi tu chöùng. Ñòa tröôùc Boà Taùt treân thaéng giaûi chöùng thaät trí, tu boán taàm tö, boán trí nhö thaät, tuy coù theå xaùc minh taùnh töôùng duy thöùc, tuy nhieân coøn khoâng theå xaùc minh chöùng; choã ñaït ñöôïc hai thuû khoâng töôùng nhöng taâm thì bieán, neân goïi töông tôï maø khoâng phaûi thaät.

Taâm theá ñeä nhaát, saùt na ngoä nhaäp chaân kieán ñaïo ñaây, trí khoâng phaân bieät thaân chöùng khoâng choã khoâng hieån lyù. Töôùng kieán ñaïo ñaây, quaùn khoâng phaûi an laäp chaân thaät, boû trí giaû duyeân, tröø taát caû phaân bieät, theo lieàn quaùn an laäp chaân thaät tu 16 taâm. Ñaõ ñaày ñuû chaân thöùc ñaây, nghóa laø hai kieán ñaïo ñaây, ñaày ñuû khaû naêng chöùng minh, quaùn roõ chaân taùnh duy thöùc. Do ñaây theo sau chöùng ñaëng trí phaùt khôûi, môùi roõ caùc phaùp nhö giaû nhö hoùa, ñaëng taùnh giaû duy thöùc quaùn. Xaùc minh ñòa ban ñaàu tröôùc chaân sau tuïc vaäy. Boán ñòa trôû veà tröôùc chaân vaø tuïc tu rieâng bieät, ñeå laïi hai ba boán Boà Taùt ñòa, taïi chaân taùnh tuïc taùnh chæ hai thöùc quaùn, ñeàu rieâng bieät maø tu, cuõng ñeàu rieâng bieät maø chöùng vaäy. Trong ñòa thöù naêm chaân vaø tuïc môùi hôïp laïi ñaây, trí chaân caûnh cuøng trí tuïc caûnh haønh töôùng khoâng boû laãn nhau, Boà Taùt ñòa ñaây, do tích cöïc duïng coâng môùi coù theå ít khôûi töông hôïp, tích cöïc tuyeät ñoái neáu khoâng khoù thaéng. Ñòa thöù saùu tu chöùng trí duyeân khôûi, daãn ñeán khoâng phaân bieät, ña phaàn khi khoâng töôùng, tuy chöa coù theå luùc naøo cuõng hieän haønh, neân goïi laø chöa coù theå löùc naøo cuõng öu ñieåm vaäy. Baûy ñòa Boà Taùt, do gia coâng haønh trì noå löïc tinh taán khoâng giaùn ñoaïn, ñaõ do gia coâng haønh trì neân khoâng

phaûi tuøy yù xoay vaàn. Tuøy yù xoay vaàn ñaây, vaãn coøn töï nhieân maø töï nhieân vaäy. Taùm, chín, möôøi ñòa, hai trí chaân vaø tuïc, hôïp nhau quaùn hai caûnh, chia tuøy yù xoay vaàn maø tu, neân goïi laø khoâng khuyeán khích tu. Treân ngoâi vò ñaïi giaùc, hai trí vieân caûnh bình ñaúng, nhaát ñònh coù khaû naêng hôïp duyeân chaân vaø tuïc duy thöùc töôùng vaø taùnh; dieäu quan saùt trí thöù saùu, coù khi hôïp duyeân, coù khi ñôn duyeân, caàn ñöôïc tuøy yù, neân goïi laø baát ñònh. Thaønh sôû taùc trí hoaëc noùi chæ quaùn taùnh theá tuïc cuûa duy thöùc, hoaêc noùi thoâng qua chaân, nhö tröôùc ñaõ xaùc minh.

Kyû 2, Töôùng tu

Canh 1, Xaùc minh ñònh nghóa.

Töôùng tu ñaây, nhö theá naøo goïi laø tu uy thöùc quaùn? Nghóa laø khieán chuûng töû taâm quaùn höõu laäu voâ laäu hieän haønh, môû ra thay ñoåi taêng leân thuø thaéng sanh tröôûng vieân maõn. Ngoâi vò ñaàu tieân tu taäp, tuøy choã nghe phaùp nöông caûnh tö duy, khieán taâm quaùn ñaây thuaàn thuïc töï taïi. Sau ñoù chinh phuïc hai chaáp sôû thuû vaø naêng thuû, taâm quaùn thay ñoåi xaùc minh thuø thaéng, caûnh töôùng laàn laàn boãng nhieân trôû neân maàu nhieäm; taâm caûnh chính laø choã saâu kín, thay ñoåi thaønh voâ laäu. Cöù nhö theá môû ra thay ñoåi, haï thay ñoåi thaønh trung, trung thay ñoåi thaønh thöôïng, cöùu caùnh vieân maõn, goïi ñoù laø tu.

Töôùng tu ñaây, khi xaùc minh haønh töôùng tu haønh, ñaàu tieân hoûi khi naøo phaùt khôûi taâm quaùn höõu laäu voâ laäu? Höõu laäu khoâng giaùn ñoaïn daãn sanh voâ laäu, voâ laäu khoâng giaùn ñoaïn xuaát sanh höõu laäu. Boán taàm tö quaùn vaân vaân chuûng töû höõu laäu phaùt hieän, daãn naïp chuûng töû voâ laäu môû ra thay ñoåi taêng tröôûng thuø thaéng. Vaøo chaân kieán ñaïo ñaéc sanh h

haønh laïi chöùa nhoùm vaøo chuûng töû, chuûng töû laïi sanh hieän haønh, neân goïi sanh tröôûng. Vaøo ngoâi vò cöùu caùnh, ñeán vieân maõn toät böïc, neân goïi laø môû ra thay ñoåi sanh tröôûng vieân maõn. Laïi giaûi: Taâm ñòa hieän tieàn tu quaùn höõu laäu, taâm ñòa treân tu quaùn voâ laäu. Ban ñaàu ngoâi vò tu taäp ñaây, nghóa laø khi ban ñaàu phaùt taâm tu taäp. Tuøy theo choã nghe phaùp ñaây, nghóa laø lieàn nôi yù kia noùi phaùp töông tôï, choã nghe nghóa töông tôï cuûa phaùp töôùng ñaïi thöøa vaân vaân. Nöông nôi caûnh tö duy ñaây, nghe phaùp töôùng ñaïi thöøa kia, yù noùi phaùp töông tôï, nghóa töông tôï, choã xaùc minh caûnh giôùi goïi laø phaùp söï vaân vaân. Cöù nhö theá maø quaùn, töøng saùt na töøng saùt na moät, nhö lyù maø suy nghó phaùt khôûi quaùn taàm tö, nöông nôi moãi nieäm khieán quaùn taâm caûnh, khoâng thay ñoåi khoâng dôøi choã, goïi laø thuaàn thuïc töï taïi; nghóa laø boán taàm tö quaùn vaäy. Laïi keá ñeán daãn phaùt boán trí, chinh phuïc ñoaïn tröø hai thuû, thì chuûng töû voâ laäu cuûa taâm quaùn laïi thay ñoåi xaùc minh thuø thaéng, caûnh töôùng höõu laäu cuûa taâm quaùn cuõng laàn laàn boång nhieân trôû neân maàu nhieäm. Taâm caûnh chính laø quaùn saâu kín thay ñoåi thaønh voâ laäu ñaây, sau theá ñeä nhaát vaøo chaân kieán ñaïo, taâm caûnh bình ñaúng gioáng nhau khoâng phaân bieät, neân goïi laø quaùn saâu kín. Chaùnh trí hieän tieàn chöùng caûnh chaân nhö, goïi laø thay ñoåi thaønh voâ laäu. Môû ra thay ñoåi nhö theá, do haï thay ñoåi trung, do trung thay ñoåi thöôïng, vaø ñeán cöùu caùnh goïi ñoù laø tu. Haï ñaây, laø hai ngoâi vò ñòa ôû tröôùc, ñòa ban ñaàu traûi qua taêng kyø kieáp. Trung ñaây, duøng baûy ñòa döôùi, traûi qua hai taêng kyø kieáp. Thöôïng ñaây, traûi qua ñòa thöù taùm, traûi qua ba taêng kyø kieáp. ( Theo Phaät Hoïc Töø Ñieån cuûa Ñoaøn Trung Coøn, moät kieáp goàm coù 300 vaïn naêm. Moät Taêng Kyø Kieáp goàm coù 1, 47 con soá khoâng; ba a taêng kyø kieáp goàm coù, 3, 141 con soá khoâng, vaïn naêm). Nhö theá trong ba ñaïi kieáp, môû ra thay ñoåi tu taäp, goïi ñoù laø tu.

Canh 2, Xaùc minh ngoâi vò tu.

Nôi hai ngoâi vò ban ñaàu, coù ba hueä höõu laäu ñeàu hieän, chuûng töû tu, chuûng töû tu coâng duïng voâ laäu laàn laàn taêng tröôûng. Trong ngoâi vò thoâng ñaït, chæ coù tu hueä, thuaàn laø voâ laäu, thoâng qua hieän haønh, chuûng töû tu, chuûng töû höõu laäu. Taïi ngoâi vò tu taäp, duøng baûy ñòa tröôùc, höõu laäu voâ laäu ñeàu ñaày ñuû ba hueä, thoâng qua hieän haønh, chuûng töû tu. Duøng taùm ñòa treân, ba hueä voâ laäu thoâng qua hieän haønh, chuûng töû tu, chuûng töû tu höõu laäu. Nôi ngoâi vò cöùu caùnh, höõu laäu ñeàu xaû boû, voâ laäu vieân maõn, theá maø laïi khoâng tu. Tuy nhieân ñaày ñuû chuûng töû hieän haønh, chaân vaø tuïc hai caùnh cöûa quaùn voâ laäu.

Xaùc minh tu töôùng laø caên cöù nôi chuûng töû hieän haønh maø noùi. Ñaàu tieân xaùc minh ñòa tröôùc tu töôùng, hai vò ñaây, laø tö töông vò, gia haïnh vò vaäy. Ba hueä cuûa höõu laäu, goïi laø tö löông vaø gia haïnh cuûa Boà Taùt, ba hueä laø caên cöù nôi vaên, tö, tu cuûa duy thöùc quaùn. Hoaëc tu nôi treân hieän haønh. Hoaëc tu nôi treân chuûng töû. Tu hieän haønh ñaây, thuaàn tuùy höõu laäu, nghóa laø laéng nghe, suy nghó luïc ñoä vaïn haïnh vaân vaân. Tu chuûng töû ñaây, coù theå thoâng qua voâ laäu, do tröôùc coù hieän haønh nhöõng ñieàu thieän höõu laäu, chöùa nhoùm saún coù chuûng töû voâ laäu, khieán chuûng töû coù theá löïc taùc duïng laàn laàn taêng tröôûng thuø thaéng, neân goïi laø tu chuûng voâ laäu, taùc duïng tieäm taêng. Ngoâi vò thoâng ñaït ñaây, Boà Taùt ñòa ban ñaàu, hoï coøn ba hueä chæ coù tu hueä, thoâng ñaït caùc phaùp ñeàu chæ coù thöùc, chaùnh trí thaáy ñaïo chöùng lyù chaân nhö, neân thuaàn voâ laäu. Tuy nhieân hoï tu töôùng maëc daàu thoâng qua hieän tieàn, chuûng töû, maø tu chuûng töû thì cuõng thoâng qua höõu laäu. Lyù do vì sao? Hieän tu voâ laäu ñaây,

duøng hieän haønh cuûa noù thuaàn laø phaåm taâm voâ laâïu. Tu chuûng töû höõu laäu ñaây, chuûng töû höõu laäu cuûa noù coù chinh phuïc ñoaïn tröø. Ngoâi vò tu taäp ñaây, thaäp ñòa ñeàu thoâng, chæ baûy ñòa ôû ñaàu, hoaëc tu voâ laäu khoâng giaùn ñoaïn lieàn sanh höõu laäu lôïi laïc chuùng sanh, hoaëc tu höõu laäu khoâng giaùn ñoaïn phaùt khôûi voâ laäu treân caàu Phaät ñaïo. Ñeàu ñaày ñuû ba hueä, cuõng thoâng qua hai tu chuûng töû vaø hieän haønh; neáu chæ tu chuûng töû thì chæ thoâng qua höõu laäu. Neáu duøng ñòa thöù taùm treân seõ thaønh saùnh baèng ngoâi vò Phaät, luùc ñoù höõu laäu khoâng hieän. Choã coù hieän haønh voâ laäu tuøy yù xoay vaàn, neân ba hueä cuûa noù cuõng ñeàu voâ laäu. Tu chuûng töû ñaây, chæ thoâng qua höõu laäu, chuûng töû hai chöôùng neáu chöa giaûi thích kyõ caøng seõ coù haïi. Ngoâi vò cöùu caùnh ñaây, giaùc ngoä hieåu bieát chaânchaùnh bieán khaép, cöùu caùnh ñoaïn tröø chuûng töû hai chöôùng ñaõ chöùa nhoùm, cöùu caùnh chöùng ñöôïc taùnh vieân thaønh thaät, voâ laäu vieân maõn. Höõu laäu ñeàu xaû boû khoâng phaûi tu trôû laïi. Taän bôø meù vò lai, khai thò höõu tình ngoä taùnh duy thöùc. Tuy nhieân ñaày ñuû chuûng töû hai caùnh cöûa chaân vaø tuïc quaùn voâ laäu ñaây, nghóa laø ñaïi vieân caûnh trí vaân vaân laø moät trong boán trí thuoäc phaåm vò cuûa taâm, hoaëc haäu ñaéc trí sanh khôûi hieän haønh, quaùn taùnh giaûvoâ laäucuûa duy thöùc, hoaëc aán chöùng trí theå chaân chaùnh cuûa chaân taùnh voâ laäu duy thöùc vaäy.

Kyû 3, Choã tu.

Canh 1, Xaùc minh hai thöù tu.

Ñòa tu ñaây, coù tu ñaéc vaø tu taäp. Ñoái Phaùp noùi raèng: [ Laïi nöõa khi sanh ra ñaïo, coù theå an laäp töï chöùa nhoùm, goïi laø tu ñaéc, töø ñaây chuûng loaïi phaùt trieån thay ñoåi taêng tröôûng höng thaïnh töông tuïc sanh ra. Laïi nöõa lieàn choïn ñaïo ñaây hieän tieàn tu taäp,

goïi laø taäp tu, do ñaïo ñaây lieàn hieän tieàn phaùt khôûi tu haønh]. Taäp nghóa laø hieän haønh, ñaéc nghóa laø chuûng töû.

Noùi tu ñòa ñaây, ñòa goïi laø ñònh ñòa, ñònh ñòa, nghóa laø thieàn ñònh cuûa thaäp ñòa. Xaùc minh tu duy thöùc quaùn ñaây, nôi trong saéc vaø voâ saéc giôùi cuûa thaäp ñòa (Khoâng phaûi thieàn ñònh cuûa thaäp ñòa nôi duïc giôùi. Neân saùu ñòa cuûa saéc giôùi, goïi laø sô thieàn chöa ñeán ñòa nôi thaäp ñòa, trong sô thieàn vaø nhò thieàn cuûa thaäp ñòa, vaø töù thieàn cuûa thaäp ñòa. Töù thieàn voâ saéc giôùi cuûa thaäp ñòa.) Caên cöù nôi thieàn ñònh cuûa thaäp ñòa naøo maø tu quaùn taâm? Coù tu taäp chöùng ñaéc ñeå tu ñaây, khai môû hai phaùp moân vaäy. Tu ñaéc ñaây, caên cöù nôi choã tu chöùng ñaéc cuûa chuûng töû maø tu, goïi laø tu ñaéc, chöa ñaéc thì khoâng tu. Tu taäp ñaây, caên cöù nôi hieän haønh maø tu taäp reøn luyeän goïi laø taäp tu. Ñaïo sanh ñaây, phaåm cuûa trí voâ laäu ñaây khôûi hieän haønh, neân goïi laø ñaïo sanh, nhö tu phaùp quaùn khoâng ñaây khi ñaïo sanh, töùc laø phaùp khoâng ñaây chöùa nhoùm thaønh chuûng töû, goïi laø töï taäp khí. Taäp khí ñaây coù naêng löïc an laâp, goïi laø tu ñaéc. Töø loaïi chuûng töû ñaây trieån khai thay ñoåi taêng tröôûng thònh vöôïng töông tuïc phaùt sanh, ñaây laø giaûi thích thöù tu vaäy. Sao goïi laø taäp tu? Nghóa laø choã con ñöôøng quaùn phaùp khoâng khi hieän haønh ñoù laø tu taäp. Do ñaïo ñaây hieän tieàn ñang thaät haønh. Ñaây laø giaûi thích caùch tu taäp vaäy.

Canh 2, Phaân bieät khai môû boán phaùp moân.

Taân 1, Chính xaùc minh.

Coù nöông töïa ñòa phía döôùi khôûi taâm ñòa phía döôùi, taäp tu chæ choã phía döôùi, tu chöùng ñaéc thoâng qua ñòa phía treân, chöùng ñaéc duyeân caûnh treân khieán theá löïc taêng tröôûng; theå duïng phía

döôùi ñaày ñuû taêng tröôûng, chæ duïng phía treân taêng tröôûng. Thaønh Duy Thöùc noùi raèng: [ Tröôùc ba khoâng coù saéc caên ñaây, coù kieán ñaïo thuø thaéng, tu moät beân thì ñaëng moät beân]. Coù nöông töïa ñòa phía döôùi khôûi taâm ñòa phía treân, taäp tu chæ coù phía treân, tu chöùng ñaéc thoâng qua ñòa phía döôùi. Coù nöông töïa ñòa phía treân khôûi taâm ñòa phía treân, tu taäp chæ ñòa phía treân, tu chöùng ñaéc cuõng thoâng qua ñòa phía döôùi. Coù nöông töïa ñòa phía treân khôûi taâm ñòa phía döôùi, taäp tu chæ ñòa phía döôùi, tu chöùng ñaéc thoâng qua phía treân.

(1), Nöông töïa ñòa phía döôùi khôûi taâm ñòa phía döôùi ñaây, tröôøng hôïp nhö nöông töïa ñòa ñònh sô thieàn phaùt khôûi trong sô thieàn quaùn taâm duy thöùc. Tu hieän haønh --- töùc taäp tu --- chæ laø ñòa phía döôùi, duøng taâm hieän haønh laø sô thieàn; tu chuûng töû --- töùc laø ñöôïc tu --- ñaây, ñöôïc duyeân caûnh phía treân, duyeân caûnh phía treân ñaây, chöùa nhoùm chuûng töû ñòa phía treân, khieán noù taêng tröôûng theá löïc coâng duïng thaønh thuïc. Nhöng theå vaø duïng phaân bieät ñaây: Ñòa phía döôùi theå vaø duïng ñaày ñuû taêng tröôûng, hieän haønh chöùa nhoùm thaønh chuûng töû môùi, goïi laø theå taêng tröôûng, ñaây chæ töï laøm trôû ngaïi . Duïng taêng tröôûng ñaây, khieán töï theå phía treân voán coù theá löïc cuûa chuûng töû duøng taêng tröôûng, duøng ñaëng tu môû ñaàu cho chuûng töû. Daãn Thaønh Duy Thöùc, neáu giaûi thích thaønh trôû ngaïi vaäy. Ba voâ saéc ôû tröôùc coù caên baûn ñaây, nghóa laø chöa bieát ñöông nhieân seõ bieát, ñaõ bieát, bieát ñaày ñuû, ñaây laø ba caên baûn voâ laäu. Neáu kieán ñaïo thuø thaéng nöông nôi ba caên baûn ñaây, laø tu gaàn bieân chöùng ñaéc, tu thoâng qua chaân chaùnh. Caên cöù nôi ñònh töù thieàn thieân khôûi taâm kieán ñaïo, taát nhieân tröôùc phaûi tu ba thöù ñònh noùi treân khieán duøng theá löïc taêng tröôûng, môùi phaùt khôûi hieän haønh vaø môùi coù theå kieán ñaïo thuø thaéng.

(2), Coù caên cöù nôi ñòa phía döôùi phaùt khôûi taâm ñòa phía treân ñaây, nghóa laø nhö nöông töïa nôi ñònh sô thieàn, tu thieàn thöù hai phía treân, duøng taâm quaùn duy thöùc. Tu hieän haønh chæ nôi ñòa phía treân, hieän tu taâm quaùn laø ñòa phía treân, tu chuûng töû cuõng thoâng qua ñòa phía döôùi, duøng naêng löïc khieán töï ñòa vaø ñòa phía döôùi taêng tröôûng theá löïc taùc duïng.

(3), Coù nöông töïa nôi ñòa phía treân phaùt khôûi taâm phía treân ñaây, nghóa laø nhö nöông töïa nôi ñònh töù thieàn phaùt khôûi taâm quaùn töù thieàn. Tu hieän haønh taïi nôi ñòa phía treân, quaùn ñònh ñaày ñuû taïi ñòa phía treân. Chuûng töû cuõng thoâng qua phía döôùi ñaây, chinh phuïc ñoaïn tröø chuûng töû ñòa phía döôùi.

(4), Coù nöông nôi ñòa phía treân phaùt khôûi taâm nôi ñòa phía döôùi ñaây, nghóa laø nhö nöông nôi hai thieàn ñònh ñòa phaùt khôûi taâm quaùn sô thieàn. Hieän haønh chæ thuoäc nôi ñòa phía döôùi, chuûng töû thoâng nôi phía treân. Ba boán thieàn thieân, ñöôïc giaûi thích cuõng nhö theá.

Taân 2, Khoa giaûn löôïc.

Caùc caùch tu phía treân phía döôùi vaø tu töø ñòa ñöôïc thoâng qua taát caû phaåm. Tu döôùi tu treân ñaây, taát nhieân laø ñöôïc chöùng ñaéc, tu töï taïi ñaây, tu khoâng phaûi phaåm loaïi. Ñoái Phaùp Luaän noùi raèng tu ñòa phía döôùi khoâng theå tu ñòa phía treân ñaây, duøng caùc nghieäp ban ñaàu vaø laàn laàn laân caän tu taäp ñaây maø noùi,

chöa ñöôïc töï taïi, chöa ñöôïc ñònh treân, khoâng theå tu treân, gaàn chöa sanh quaû, neân khoâng phaûi thuø thaéng ñaây coù theå laø nhö theá.

Ngoâi vò ñònh cö phía treân, choïn quaùn chieáu ñòa phía döôùi, ñöông nhieân thuoäc coù theå nhö theá. Cho neân tu phía treân phía döôùi vaø tu ñòa töï laäp, taát caû phaån vò ñeàu thoâng qua coù theå tu taäp. Neáu tu phí döôùi vaø phía treân ñaây, coù hai thöù ngöôøi: (1) Moät ñaây, nghóa laø gaëp ñöôïc ñòa phía treân ñaây, thò hieän ôû ñòa phía döôùi, coù theå tu caû phía döôùi vaø phía treân. (2) Hai ñaây, ñaéc phaùp ôû ñòa phía treân, töï laäp taïi ñaây, coù theå tu phía döôùi vaø phía treân. Ngoaïi tröø ñaày ñuû hai thöù tö caùch ñaây, coøn laïi phaåm loaïi, khoâng theå ôû phía döôùi tu phía treân. Noùi töï taïi ñaây, hoaëc chæ Boà Taùt Baùt Ñòa, coù theå taïi caùc haønh ñaëng tuøy yù xoay vaàn. Hoûi: Ñoái vôùi Phaùp Taïng Luaän ñòa phía döôùi, khoâng theå tu ñòa phía treân ñaây, thoâng qua nhö theá naøo? Ñaùp: Ñoái vôùi phaùp maø luaän phía döôùi khoâng theå tu phía treân ñaây, khoâng phaûi caên cöù nôi thuø thaéng maø noùi. Coù hai nguyeân nhaân: (1) Moät laø caên cöù nôi sô thieàn chöùng ñaéc thieàn ñònh quaùn haïnh. (2) Hai laø nöông töïa laân caän laàn laàn treân ñòa ñònh vaø hieän haønh treân lôøi noùi. Taïy sao theá? Hai ñaây ñeàu khoâng töï taïi, cuõng chöa ñaït ñöôïc ñòa ñònh phía treân, gaàn chöa sanh quaû. Neáu laø ñaït ñöôïc hoaëc ñaõ töï taïi ñaây, thì coù theå tu phía treân, neân goïi laø khoâng phaûi thuø thaéng, cuõng laø nhö theá.

AÁt 7, Quaùn phaùp naøo taùnh phaùp moân.

Bính1, Muïc tieâu laäp hai phaùp moân.

Quaùn phaùp thöù baûy taùnh cuûa noù nhö theá naøo ñaây, ñaây coù hai thöù: (1) Moät laø naêng quaùn, (2) Hai laø sôû quaùn. Töø phía

döôùi ñaïi vaên thöù baûy giaûi thích quaùn phaùp taùnh naøo? Quaùn phaùp ñaây, thoâng qua naêng quaùn sôû quaùn. Nghóa laø phaùp quaùn duy thöùc, ôû trong ba taùnh, thuoäc ôû taùnh naøo?

Bính 2, Tuøy muïc tieâu giaûi thích sai bieät.

Ñinh 1, Xaùc minh taùnh naêng quaùn.

Naêng quaùn nhaát ñònh khoâng phaûi bieán keá sôû chaáp, vì noù khoâng coù theå taùnh, noù caên cöù nôi nghóa chính maø ñaët teân. Noù thuoäc höõu laäu quaùn, noù nhaát ñònh cuõng thuoäc y tha. Coøn voâ laäu quaùn ñaây, choã toùm thaâu hai taùnh: Caùnh cöûa thöôøng vaø voâ thöôøng, toùm thaâu thuoäc vieân thaønh; quyeát ñònh khoâng chæ thuoäc vieân thaønh ñaây, maø coá nhieân cuõng khoâng phaûi chaân lyù. Töùc laø hieån baøy tröôùc ñòa chæ laø naêng quaùn höõu laäu y tha, ñòa thöù baûy tröôùc ñaõ naêng quaùn hai taùnh höõu laäu vaø voâ laäu.

Choã noùi taùnh ñaây: Nghóa laø bieán keá sôû chaáp töï taùnh, y tha khôûi töï taùnh, vieân thaønh thaät töï taùnh. Ñaàu tieân taùnh bieán keá ñaây, voïng chaáp coù ngaõ vaø coù phaùp thaät theå maø khoâng theå coù khaû naêng ñaït ñöôïc, coá nhieân laø duøng nghóa naøy, naêng quaùn chính laø hueä quaùn cuûa duy thöùc, nhaát ñònh khoâng phaûi bieán keá sôû chaáp töï taùnh toùm thaâu. Cho ñaây laø coù theå chaát, quyeát ñònh choïn caùc phaùp coù coâng duïng thuø thaéng. Caên cöù nôi nghóa chính ñaây, coù nghóa: Voïng töôûng cuûa phaøm phu thaáy bieát laø bieán keá sôû chaáp töï taùnh, cuõng coù khaû naêng duøng quaùn chieáu, neân khôûi ñieåm quaùn chieáu töø bieán keá sôû chaáp töï taùnh. Ñaây khoâng phaûi nghóa chaùnh, neân toùm löôïc khoâng theå noùi. Hueä quaùn höõu laäu, nghóa laø ñòa phía tröôùc theâm phaùp quaùn gia haïnh töù taàm tö vaân vaân chính laø nöông nôi

töôùng phaàn choã bieán cuûa töï thöùc, kyù thaùc treân taâm Phaät, neân choïn caâu vaên laøm baûn chaát ñeå phaùt khôûi, quaùn hai thuû ñeàu khoâng cuõng laø thöùc bieán, ñaõ ñeàu laø thöùc neân thuoäc y tha. Caên cöù nôi hieän haønh ñaây maø noùi, neáu beân trong chöùa nhoùm chuûng töû voâ laäu, cuõng thoâng qua voâ laäu. Hueä quaùn voâ laäu, nghóa laø hueä quaùn ñòa phía treân. Duøng hai phaùp moân ñaây phaân bieät toùm thaâu: (1) Phaùp moân thöôøng voâ thöôøng, (2) Phaùp moân laäu vaø voâ laäu. (a), Phaùp moân ban ñaàu, laø phaùp moân thöôøng goïi laø vieân thaønh thaät taùnh cuûa khoâng sanh dieät; voâ thöôøng nghóa laø y tha khôûi taùnh cuûa sanh dieät. Maø hueä quaùng cuûa duy thöùc thì thuoäc veà y tha khôûi taùnh, taïi sao theá? Vì phaùp thuoäc voâ thöôøng sanh dieät. (b), Thöù ñeán phaùp moân höõu laäu vaø voâ laäu, höõu laäu thuoäc y tha khôûi taùnh; voâ laäu thuoäc vieân thaønh thaät taùnh. Quaùn ñaây laø voâ laäu, neân thuoäc vieân thaønh thaät taùnh. Tuy nhieân hueä quaùn voâ laäu quyeát ñònh khoâng theå ñoäc queàn tieáp thu vieân thaønh thaät taùnh, taïi sao theá? Hueä quaùn laø naêng quaùn, khoâng phaûi laø sôû quaùn lyù chaân nhö. Hueä quaùn cuûa y tha khôûi, taïi ñòa phía tröôùc chæ laø höõu laäu, coøn ñòa thöù baûy ñaõ ôû tröôùc thoâng qua höõu laäu vaø voâ laäu. Töø ñòa thöù taùm trôû leân hueä quaùn hai taùnh y tha vaø vieân thaønh, thuaàn laø voâ laäu, thaønh töïu thanh tònh taùnh y tha.

Ñinh 2, Xaùc minh taùnh choã quaùn.

Maäu 1, Daãn hai luaän.

Choã quaùn taùnh ñaây, Nhieáp Ñaïi Thöøa noùi raèng: [ Nhö theá Boà Taùt ngoä nhaäp yù ngoân ñoù laø nghóa töông tôï, ngoä nhaäp bieán keá sôû chaáp taùnh. Vì ngoä nhaäp duy thöùc, ngoä nhaäp y tha khôûi taùnh. Neáu ñaõ dieät tröø yù ngoân nghe phaùp chöùa nhoùm töôùng cuûa chuûng loaïi duy thöùc, cho ñeán khi Boà Taùt bình ñaúng

nhö theá, trí bình ñaúng khoâng phaân bieät ñaõ chöùng ñaéc lieàn sanh khôûi, ngoä nhaäp vieân thaønh thaät taùnh].

Ñ aàu tieân daãn Nhieáp Ñaïi Thöøa luaän ñoaïn vaên thöù nhaát vaäy. Nhö theá Boà Taùt ñaây, nghóa laø thaùnh giaû tu duy thöùc quaùn vaäy. (1), Boà Taùt tu töù taàm tö quaùn, ngoâi vò Boà Taùt ñaây quaùn saùt ba taùnh ngoä nhaäp nhö theá naøo? Neáu khaû naêng giaùc ngoä thoâng ñaït ngaõ vaø ngaõ phaùp choã coù nghóa lyù danh ngoân, ñeàu laø yù thöùc choã bieán hieän, khoâng tí chuùt thaät theå, töùc laø giaùc ngoä ñaàu tieân bieán keá sôû chaáp töï taùnh; cuõng töùc laø taùnh ñaây laøm choã quaùn taùnh. (2) Nöông nôi töù taàmtö quaùn choã daãn töù nhö thaät trí, quaùn taát caû phaùp ñeàu coù chuûng töû hieän haønh cuûa duy thöùc, döïa vaøo nhaân gôûi vaøo duyeân cuûa choã hieän khôûi, ñeàu khoâng töï taùnh, töùc laø giaùc ngoä thöù hai y tha khôûi taùnh; cuõng töùc laø taùnh ñaây laøm choã quaùn taùnh. (3) Nöông nôi nhö thaät trí quaùn saùt nhö lyù, neáu yù noùi, neáu nghe phaùp choã chöùa nhoùm maø phaùt khôûi tôï nghóa, tôï töôùng vaân vaân thuoäc chuûng loaïi sai bieät cuûa duy thöùc töôùng, nhö theá quaùn thaáy gioáng nhau nhö quaùn töôùng ñôùi chaát, cöù nhö theá nhö theá, cho ñeán trí khoâng phaân bieät sanh khôûi, quaùn chieáu chaân nhö bình ñaúng ñeàu bình ñaúng, chöùng ngoä vieân thaønh thaät taùnh, cuõng töùc laø taùnh ñaây laøm choã quaùn taùnh. Trong ñaây hai lôøi bình ñaúng, ñeä nhaát bình ñaúng töùc laø chaân nhö, thöù goïi laø bình ñaúng töùc laø theå chaùnh trí, goïi laø chaân nhö bình ñaúng, chöùng trí chaân nhö cuõng bình ñaúng; trí cuûa hai bình ñaúng ñaây, goïi laø trí bình ñaúng khoâng phaân bieät.

Laïi noùi raèng: [ Teân söï vieäc laãn nhau laøm khaùch, taùnh cuûa noù neân taàm tö. Nôi hai cuõng neân suy cöùu, chæ suy xeùt vaø chæ giaû taïo. Thaät trí quaùn voâ nghóa, chæ coù phaân bieät b

neân ñaây cuõng khoâng, töùc laø vaøo ba taùnh]. Nöûa baøi tuïng ban ñaàu ngoä nhaäp bieán keá sôû chaáp,nöûa baøituïng keá tieáp ngoä nhaäp y tha khôûi taùnh, moät baøi tuïng sau ngoä nhaäp vieân thaønh thaät taùnh.

Ñaây cuõng daãn Nhieáp Luaän Vaên vaäy. Hai caâu tuïng ban ñaàu ngoä nhaäp sô taùnh, hai caâu keá ngoä nhaäp y tha, moät caâu tuïng sau ngoä nhhaäp vieân thaønh thaät taùnh, nhö vaên coù theå bieát. Thaáy giaûi thích phaùp moân ñaàu.

Thaønh Duy Thöùc noùi raèng: [ Khoâng phaûi khoâng theå thaáy chaân nhö, maø coù theå hieåu roõ caùc haønh, ñeàu nhö söï vieäc giaû vaân vaân, tuy coù maø khoâng phaûi chaân].

Ñaây daãn Thaønh duy thöùc luaän vaäy. Trong tuïng yù noùi chöùng thaáy chaân nhö vieân thaønh thaät taùnh veà sau, môùi coù theå lieãu ñaït caùc phaùp voâ ngaõ caùc haønh voâ thöôøng cuûa y tha khôûi taùnh. Neáu chöa thaáy chaân nhö, thì khoâng theã lieãu ngoä y tha khôûi taùnh cuûa caùc haønh nhö giaû taïo nhö chuyeån hoùa. Choã noùi söï vieäc giaû taïo ñaây, chaân töôùng ñaõ hieån baøy, quaùn giaû taïo chuyeån hoùa, chuyeån hoaù giaû taïo ñaây tuy coù maø khoâng phaûi chaân, tuy nhieân giaû taïo khoâng ly khai chaân, neân trong giaû coù chaân. Neáu khoâng thaân chöùng, chung cuoäc khoâng bieát chaân nhö. Thaáy chaân ñaây, nghóa laø chaân kieán ñaïo. Ngoâi vò ñaây quaùn taát caû ngaõ chaáp phaùp chaáp ñeàu khoâng, lieàn vaøo vieân thaønh thaät taùnh. Haäu ñaéc trí quaùn söï vieäc giaû taïo ñeàu laø duy thöùc, ngoä nhaäp y tha. Ñaõ ngoä hai taùnh, cuõng töùc ngoä nhaäp bieán keá sôû chaáp taùnh.

Maäu 2, Ñöôïc giaûi thích.

Kyû 1, Phaân bieät quaùn vò.

Nhö theá treân döôùi, ba choã khoâng gioáng nhau: (1) Vaên ñaàu tieân cuûa Nhieáp Luaän noùi: noaõn, ñaûnh hai vò trí, ngoä nhaäp choã chaáp tröôùc; nhaãn, ñeä nhaát phaùp, ngoä nhaäp y tha khôûi; ñòa ban ñaàu taâm ban ñaàu, ngoä nhaäp vieân thaønh thaät. (2) Vaên Nhieáp Luaän thöù hai: noaõn, ñaûnh, taàm tö ngoä nhaäp hai taùnh, töù nhö thaät trí ngoä nhaäp vieân thaønh. Vaên Thaønh Duy Thöùc, caàn yeáu vaøo ñòa ban ñaàu môùi ngoä ba taùnh.

(3) Phaân bieät vò trí coù ba,Vaên Nhieáp Luaän ban ñaàu: Ngoä nhaäp bieán keá sôû chaáp töï taùnh ñaây, tu töù taàm tö quaùn laø noaõn, ñaûnh hai vò trí. Ngoä nhaäp y tha khôûi taùnh ñaây, sau cuûa noaõn, ñænh laø nhaãn, theá ñeä nhaát, tu nhö thaät trí môùi coù theå ngoä nhaäp. Taâm ban ñaàu ñòa ban ñaàu ngoä nhaäp vieân thaønh ñaây, vò trí theá ñeä nhaát sau ñoù taâm saùt na, thaáy ñaïo chaân taâm chöùng caùch ly taùnh ngoân, khoâng coù phaân bieät, ñaây laø taâm ban ñaàu ñòa ban ñaàu. Taâm nieäm thöù hai, trí haäu ñaéc quaùn y tha khôûi.

Cuõng vaên Nhieáp Luaän thöù hai: noaõn, ñaûnh hai vò trí, töùc coù theå ngoä nhaäp bieán keá, y tha hai taùnh; nhaãn, theá ñeä nhaát, töù nhö thaät trí, ngoä nhaäp vieân thaønh. Phaân bieät vaên Thaønh Duy Thöùc Luaän, nhö vaên coù theå bieát.

Kyû 2, Hai phaùp moân ñöôïc giaûi thích.

Tuy coù ba vaên, nghóa lyù chæ coù hai: moät laø thaät chöùng, hai laø töông tôï. Tröôùc keát thuùc muïc tieâu sau cuõng vaäy. (1) Thaät chöùng ba taùnh, (2) Töông tôï ba taùnh. Thaät chöùng ñaây, nghóa laø

caên cöù nôi söï thaät, ñích thaân chöùng nghieäm xaùc thöïc khoâng sai laàm, cuõng goïi laø ñaït ñöôïc suy xeùt caûnh hieän tieàn vaäy. Töông tôï ñaây, nghóa laø choã ñaït ñöôïc caûnh aûnh töôïng töông tôï, khoâng phaûi nhö thaät theå.

Trong Thaønh Duy Thöùc, caên cöù chaân thaät chính ñích thaân chöùng nghieäm, do hai trí voâ laäu tröôùc sau chaân tuïc, môùi coù theå chöùng ñaëng hai taùnh. Khi chöùng hai taùnh, khoâng thaáy hai thuû, lieàn goïi laø chöùng caùi khoâng cuûa bieán keá sôû chaáp.

Döùôùi ñaây ñöôïc giaûi thích. Tröôùc heát noùi vaên cuûa Duy Thöùc Luaän. Hai trí voâ laäu ñaây, nghóa laø caên baûn trí cuøng haäu ñaéc trí, laø naêng löïc cuûa hueä quaùn. Chaân vaø tuïc tröôùc sau ñaây, chaân vaø tuïc nghóa laø caûnhtöùc laø choã quaùn, tröôùc sau ñaây do caên baûn trí tröôùc heát quaùn chieáu phaùp taùnh chaân nhö bình ñaúng, thaät chöùng vieân thaønh thaät taùnh, quaùn sau haäu ñaéc trí thaáy taát caû phaùp nhö giaû taïo nhö chuyeãn hoùa, chöùng y tha khôûi. Sau hai taùnh ñaây, töùc laø hai taùnh y tha khôûi vaø vieân thaønh thaät. Khi chöùng hai taùnh ñaây khoâng thaáy hai thuû, hai thuû nghóa laø naêng thuû sôû thuû choã phaân bieät, nhò thuû phaân bieät laø vì noùi naêng, noùi naêng laø phaân bieät khoâng giaûi thích kyõ caøng taùnh töï theå cuûa caùc phaùp. Cho neân khi chöùng hai taùnh, chính trí chaân nhö ñeàu bình ñaúng bình ñaúng khoâng coù phaân bieät, khoâng phaân bieät neân khoâng thaáy hai thuû. Hai thuû töùc laø bieán keá sôû chaáp, töùc laø khoâng thaáy hai thuû, lieàn goïi laø chöùng nhaäp taùnh ban ñaàu cuûa khoâng bieán keá sôû chaáp.

Khoâng phaùp theå cuõng khoâng thì trí naøo ñeå chöùng? Taâm sôû bieán khoâng, y tha khôûi bò toùm thaâu. Lyù chaân nhö cuõng khoâng, vieân thaønh thaät bò toùm thaâu. Neân bieán keá sôû chaáp khoâng

noùi chöùng rieâng bieät, nhöng vì ôû hai taùnh khoâng thaáy hai thuû, coù theå goïi ngoä nhaäp bieán keá sôû chaáp.

Hoûi raèng: Y tha khôûi taùnh nhö huyeãn dieäu höõu, vieân thaønh thaät taùnh, vieân thaønh thaät taùnh chaân khoâng dieäu höõu, laø goïi höõu phaùp. Bieán keá sôû chaáp nhö long ruøa, tôï söøng thoû ñeàu khoâng theå töôùng, goïi laø voâ phaùp. Phaùp coù theå chaát coù theå noùi trí tueä chöùng ngoä, phaùp khoâng theå chaát khoâng choã chöùng ngoä ñaây, ai chöùng ngoä? Giaûi thích raèng: Phaùp bieán keá sôû chaáp, taâm sôû bieán hieän söï thaät voán khoâng, y tha khôûi toùm thaâu. Ngaõ phaùp lyù khoâng treân taùnh chaân nhö, toùm thaâu vieân thaønh thaät. Bieán keá sôû chaáp, meâ hai taùnh ñaây. Nay ñaõ ngoä nhaäp khoâng thaáy hai thuû, ñaõ ngoä nhaäp bieán keá sôû chaáp, khoâng noùi chöùng ñaëc bieät.

Tuy nhieân trí chaùnh theå khoâng thoâng ñaït chöùng lyù, phaàn nhieàu noùi trí naøy chöùng bieán keá sôû chaáp. Tuy tröôùc ñaõ kieán ñaïo cuõng ñaõ khoâng thaáy, chöa ñích thaân ñaéc hai thuû, khoâng goïi laø khoâng chöùng. Neân ôû nôi ñòa ban ñaàu môùi goïi laø chöùng ñaéc.

Giaûi thích vaøo ñòa ban ñaàu môùi ngoä ba taùnh. Chaùnh theå ñaây töùc laø chaùnh trí, theå töùc laø chaân nhö; chaùnh chöùng chaân nhö goïi laø trí chaùnh theå. Thoâng ñaït khoâng chöùng lyù ñaây, khoâng goïi laø khoâng hai thuû, thoâng ñaït caùc phaùp duy thöùc choã bieán hieän, choã theå cuûa bieán keá sôû chaáp khoâng goïi laø thoâng ñaït lyù khoâng; lyù goïi laø chaân lyù, voán chaân thaät nhö theá, neân caàu chöùng minh, goïi laø chöùng lyù. Trí chaùnh theå cuûa thoâng ñaït khoâng chöùng lyù ñaây, töùc laø trí cuûa chöùng vaøo taùnh ban ñaàu. Tröôùc cuûa kieán ñaïo, trí nhö thaät quaùn ngoâi vò theá ñeä nhaát, tuy cuõng quaùn hai thuû ñeàu khoâng, tuy nhieân töôùng khoâng ñaây

chính laø thöùc bieán, khoâng phaûi trí chöùng ñaéc. Duøng hai trí chöa chöùng ñaéc, khoâng theå chöùng ñaéc sau hai taùnh; chöùng ñaéc sau hai taùnh töùùc laø chöùng ban ñaàu, do ñaây Thaønh Duy Thöùc noùi vaøo sô ñòa môùi chöùng ba taùnh vaäy.

Vaên ban ñaàu cuûa Nhieáp Luaän, ngoä vieân thaønh ñaây, caên cöù thaät chöùng ñaéc cuøng duy thöùc gioáng nhau. Tröôùc ngoä hai taùnh, caên cöù nôi ngoä töông tôï, khi tröôûng thaønh ña phaàn, yù giaûi thích tö duy tröôùc hai taùnh. Thôøi gian ngaén phaàn nhoû, tuy cuõng ngoä töông tôï vaøo vieân thaønh, khoâng phaûi khi tröôûng thaønh ña phaàn cuõng khoâng phaûi thaân chöùng, ñaây caên cöù nôi söï thaät ñeå noùi.

Döôùi ñaây ñöôïc giaûi thích vaên ban ñaàu cuûa Nhieáp Luaän. Ngoä vieân thaønh thaät, caên cöù nôi thaät chöùng maø noùi, ñòa ban ñaàu môùi chöùng cuøng duy thöùc gioáng nhau. Ngoä ban ñaàu hai taùnh caên cöù nôi töông tôï maø noùi, tröôùc khi chöa thaáy ñaïo, trong ngoâi vò tö löông nghe nhieàu chöùa nhoùm, ñeán ngoâi vò gia haïnh, noaõn, ñaûnh, nhaãn, theá ñeä nhaát ñeàu quaùn hai taùnh, khi phaàn lôùn xa, quaùn töông tôï thaáy hai thuû voán khoâng, yù giaûi thích tö duy tröôùc hai taùnh. YÙ giaûi thích, nghóa laø nhö theá nhaãn, ngoâi vò Boà Taùt thöù nhaát, töông tôï ngoä nhaäp trong töï yù giaûi thích, duøng laøm chöùng ñaéc nhö theá. Sau quaùn hai taùnh tröôùc cuõng khoâng thaáy hai thuû, thuoäc nhaãn, theá ñeä nhaát, khoâng thoâng qua noaõn, ñaûnh, thôøi gian ngaén raát nhoû. Nhaãn ñaây, ngoâi vò theá ñeä nhaát, tuy phaàn ngoä vieân thaønh thaät, thôøi gian ngaén laïi laø töông tôï töông tôï maø khoâng phaûi thaân chöùng, neân khoâng theå noùi chöùng.

Thöù ñeán vaên Nhieáp Luaän noùi, ngoä nhaäp ba taùnh, toång hôïp caên cöù töông tôï nôi yù maø noùi. Khôûi ñaàu quaùn teân söï vieäc

khoâng thuoäc nhau, goïi laø ngoä nhaäp choã chaáp tröôùc. Thöù ñeán quaùn chæ coù thöùc suy xeùt vaø giaû danh caùc phaùp vaân vaân, tuy chöa chöùng thaät, goïi laø ngoä nhaäp y tha. Ngoâi vò trí nhö thaät, tuy thaät coù töôùng maø chöa chöùng chaân, hai thuû ñeàu maát, cuøng chaân trí hieän töôùng töông tôï, ñeán vaøo yù giaûi thích, cuõng goïi laø chaân nhö. Neân ngoâi vò trí thaät, goïi laø nhaäp vieân thaønh, thaät chöa ngoä nhaäp.

Döôùi ñaây ñöôïc giaûi thích thöù vaên Nhieáp Luaän, toång hôïp caên cöù töông tôï nôi yù maø noùi. Nghóa laø thöù vaên Nhieáp Luaän noùi, ngoä nhaäp ba taùnh, caên cöù töông tôï gioáng nhau maø noùi, khoâng phaûi nhöduy thöùc gioáng nhau caên cöù thaät chöùng, cuõng khoâng phaûi vaên tröôùc, noùi caên cöù söï thaät ngoä vieân thaønh, neân goïi laø toång hôp caên cöù nôi yù töông tôï. Khôûi ñaàu quaùn teân söï vieäc vì khoângleä thuoäc nhau ñaây, teân chæ laø teân, söï vieäc chæ laø söï vieäc, ñeàu laãn nhau laøm khaùch khoâng keát hôïp leä thuoäc vôùi nhau, khoâng nhaát ñònh chaáp tröôùc, teân ngoä nhaäp taùnh ban ñaàu, laø vò trí noaõn, ñaûnh. Thöù ñeán quaùn chæ coù thöùc suy xeùt vaø teân giaû cuûa caùc phaùp vaân vaân ñaây, nhö theá Boà Taùt laïi quaùn caùc phaùp ñeàu laø duy thöùc, nhaân duyeân coù giaû taïo, tuy chöa chöùng ngoä, teân quaùn y tha. Ngoâi vò trí nhö thaät ñaây, töù trí nhö thaät, vò trí nhaãn, theá ñeä nhaát vaäy. Trong hai vò trí ñaây, naêng quaùn hai thuû caû hai ñeàu maát, ñaây cuøng trí chaân kieán ñaïo quaùn töông tôï khoâng, cuõng goïi laø ngoä nhaäp taùnh vieân thaønh thaät. Choã nhaäp yù giaûi thích ñaây, nghóa laø ngoâi vò Boà Taùt treân töï taâm yù cuõng giaùc ngoä nhö thaät chaân nhö. Tuïng noùi raèng: [ Hieän tieàn laäp chuùt vaät, nghóa laø duy thöùc taùnh], laø nhö theá.

Nhieáp Luaän caên cöù yù töông tôï giaûi thích ba taùnh rieâng bieät roõ raøng ngoä nhaäp, duy thöùc caên cöù chaân thaät rieâng chöùng

hai taùnh thoâng qua chöùng choã chaáp tröôùc. Tuy vaên coù khaùc maø khoâng gaëp nhau. Ngoaøi ra choã coù vaên, ñeàu giaûi thích coù tieâu chuaån.

Ñaây chính seõ ñöôïc vaäy. Nhieáp Luaän noùi yù giaûi thích töông tôï coù ba taùnh maø xaùc minh ngoä nhaäp; duy thöùc caên cöù thaät chöùng maø xaùc minh chöùng ngoä hai taùnh, coøn trong hai taùnh,khoâng thaáy hai thuû, töùc laø ngoä nhaäp taùnh ban ñaàu. Vaên ñaây tuy khaùc, ñeàu caêncöù moät nghóa, lyù khoâng traùi nhau. Coøn laïi giaûi thích vaên coù tieâu chuaån, roäng ñöôïc dung thoâng vaäy.

AÁt 8, Caùc ñòa caên cöù nôi phaùp moân maø phaùt khôûi.

Töø döôùi ñaây vaên lôùn, giaûi thích caùc ñòa nöông töïa phaùt khôûi ñaây, ñòa töùc laø ñònh ñòa, cuõng goïi laø taâm. Nöông töïa nghóa laø nöông töïa nôi thaân. Caùc ñòa ñaây laø thaäp ñòa treân nhò giôùi, ñaàu tieân duïc giôùi naêm coõi taïp cö laø baát ñònh ñòa. Nghóa laø duy thöùc quaùn ñaây, caên cöù thöù ñònh naøo phaùt khôûi thöù hueä quaùn gì? Thöù ñeán caùc nöông töïa ñaây, nghóa laø thaân dò thuïc thuoäc baùo thaân cuûa coõi naøo, maø tu phaùt khôûi hueä quaùn cuûa duy thöùc?

Bính1, Phaân bieät nöông töïa thaân.

Ñinh 1, Xaùc minh ñoán ngoä.

Thöù taùm caùc ñòa nöông töïa phaùt khôûi ñaây, trong ñaây coù hai: ban ñaàu phaân bieät nöông töïa thaân, sau ñoù xaùc minh ñòa phaùt khôûi. Muïc tieâu hai moân. Thaân tröôùc heát hieån baøy xaùc minh, noùi ñòa thaâm haäu.

Nöông töïa thaân, neáu ñoán ngoä ñaây, ñaàu tieân phaùt khôûi thaân ñöôïc nöông töïa nôi duïc giôùi, khôûi ñaàu phaùt taâm thuø thaéng chæ ôû duïc giôùi. Hieån Döông Ñaúng Thuyeát noùi raèng: [ Thaân thieát quaù khoâng phaûi aùc thuù,vui möøng quaù khoâng phaûi treân hai, chæ ngöôøi vaø trôøi coõi duïc giôùi caûnh töôïng Phaät ra ñôøi thò hieän ].

Ñaây xaùc minh caên cöù nôi thaân ban ñaàu phaùt taâm. Noùi ñoán ngoä ñaây, ñi thaúng Boà Taùt vaäy, töø ñòa vò phaøm phu phaùt taâm thaúng ñeán thaønh Phaät ñaïo. Ñaây ban ñaàu môùi phaùt taâm caàu thaønh Phaät Boà Taùt, taát laø höõu tình duïc giôùi, neân noùi raèng thaân ñaéc taïi duïc giôùi. Daãn Hieån Döông Thaùnh Giaùo Luaän xaùc minh: Do vì bò khoå, neân phaùt taâm boà ñeà. Taïi sao khoâng phaûi coõi aùc, raát thaân thieát neân khoâng phaùt taâm thuø thaéng. Saéc voâ saéc giôùi raát vui möøng, neân khoâng phaùt taâm thuø thaéng. AÙc thuù cuûa coõi döôùi, hai coõi cuûa phía treân, Phaät khoâng xuaát hieän. Chæ ngöôøi duïc giôùi ôû giöûa vaø coõi trôøi duïc giôùi ôû giöûa, ñöôïc Phaät xuaát theá. Goàm chæ duïc giôùi coù theå tu hieän quaùn, nghóa laø chaân thaät minh baïch ñaëng chaân nhö hieän quaùn. Hieän quaùn coù saùu, vöu traéc troïng chaân hieän quaùn vaäy. (Chuù troïng phía beân chaân hieän quaùn noåi baäc).

Ñòa ban ñaàu duøng tröôùc, ba coõi nöông töïa nôi thaân, taát caû bao haøm ñaït ñöôïc. Cho pheùp Boà Taùt Tì Baùt Xaù Na sanh voâ saéc giôùi, duøng taâm voâ saéc hieåu roõ taát caû, khoâng phaûi ôû ñaây, ngöôøi naøo ñaït ñöôïc coù söï vieäc nhö theá! Baûy ñòa duøng tröôùc, ñöôïc thaân phaùt khôûi nöông töïa nôi duïc giôùi saéc giôùi hai giôùi, Boà Taùt khoâng sanh voâ saéc giôùi. Töø baùt ñòa trôû leân, chæ nöông töïa nôi ñònh, coøn ôû saéc giôùi thaân môùi phaùt khôûi, nhôø choã nöông töïa thuø thaéng môùi chöùng ñöôïc boà ñeà.

Duøng ñòa ban ñaàu trôû veà tröôùc, nghóa laø ñia tröôùc 44 ngoâi vò hieàn, duøng baùo thaân coù nghieäp, neân sanh taïi tam giôùi. Choã ñöôïc baùo thaân, bao haøm phaùt khôûi quaùn chieáu.

Töø Tì Baùt trôû xuoáng do phaân bieät sanh, voâ saéc giôùi cuõng vaäy. Höõu tình cuûa voâ saéc giôùi, saéc thaân khoâng coù vaät chaát, taïi sao hoï nöông töïa duy thöùc quaùn ñeå phaùt khôûi? Ñaùp: Phaùt taâm ñaïi thöøa ñeán thaúng Boà Taùt, tuy do nghieäp neân sanh taïi voâ saéc giôùi, naêng löïc duøng taâm voâ saéc ñònh quaùn taát caû caûnh. Neáu khoâng ñöôïc phaùt ñaïi taâm cuûa tu quaùn ñaây, ai coù theå coù tö caùch cuûa söï vieäc naày? Neân cho pheùp Boà Taùt ñòa ôû tröôùc, coù theå trong tam giôùi duøng thaân nöông töïa tu duy thöùc quaùn.

Baåy ñòa trôû xuoáng xaùc minh ngoâi vò thaùnh nöông töïa thaân töø ñòa phía treân.Nghóa laø thaúng ñeán Boà Taùt, ñòa ñaàu tieân ñeán ñòa thöù baûy coù theå nöông töïa thaân nôi duïc giôùi vaø saéc giôùi ñeå tu duy thöùc quaùn. Nöông töïa nôi duïc giôùi ñaây, roäng lôïi ích höõu tình. Nöông töïa nôisaéc giôùi, nghóa laø nöông töïatöù thieàn, hoaëc thaân khoâng trôû laïi naêm laàn. Vì ñaëng thaân thuø thaéng, neân khoâng sanh voâ saéc ñaây, Boà Taùt thay ñoåi nghieäp, nhôø löïc coù töï taïi, khoâng thay ñoåi theo nghieäp, trong voâ saéc giôùi, hoï khoâng coù lôïi ích, neân khoâng coù sanh vaäy. Töø baùt ñòa trôû leân, Boà Taùt ñoán nghoä thaønh Phaät, chæ nöông töïa thaân nôi saéc giôùi phaùt khôûi duy thöùc quaùn. Khoâng nöông töïa duïc giôùi ñaây, thöôøng truï trong ñònh khoâng coù taùn taâm, tuy ôû trong ñònh, coù theå duøng thaàn thoâng lôïi laïc höõu tình. Nöông töïa saéc giôùi ñaây, nöông töïa thaân thuø thaéng ñaây chöùng ñaéc boà ñeà. Khoâng nöông töïa voâ saéc ñaây, khoâng coù lôïi ích.

Ñinh 2, Xaùc minh tieäm ngoä.

Maäu 1, Xaùc minh khoâng traûi qua söï soáng.

Ngöôøi tieäm giaùo ñaây, ngöôøi ban ñaàu tu nhò quaû, sô khôûi taát nhieân nöông töïa thaân duïc giôùi ñeå chöùng ñaéc. Tieäm ngoä ñaây, tröôùc tu haïnh Tieåu Thöøa, sau trôû laïi tu Ñaïi Thöøa. Khi taâm hoï trôû laïi, neáu ban ñaàu tu nhò quaû ñaây, nöông töïa thaân duïc giôùi ñeå chöùng ñaéc. Ban ñaàu ngöôøi nhò quaû, nghóa laø trong töù quaû ( Töù quaû thinh vaên laø, Tu Ñaø Hoaøn, Tö Ñaø Haøm, A Na Haøm, A La Haùn ), quaû ban ñaàu laø Tu Ñaø Hoaøn, quaû thöù hai laø Tö Ñaø Haøm.

Baûy ñòa duøng tröôùc, khoâng traûi qua sanh ñaây, cuõng thoâng qua saéc giôùi nöông töïa nôi thaân maø phaùt khôûi. Tuy chöa vaøo ñòa, cuõng khoâng sanh vaøo voâ saéc, bi nguyeän töï taïi tuøy theo thoï sanh. Cuõng khoâng nhaân tu haønh, cho pheùp thay ñoåi söï soáng. Khoâng gioáng nhö ñoán ngoä thaáy ñaïo duøng tröôùc; ñaây ñaõ chöùng ñaéc voâ laäu, nghieäp kia söùc raát nhieàu. Hoaëc cuõng cho pheùp sanh, nghieäp tam giôùi troùi buoäc kia gioáng nhö coù, khoâng phaûi ñaây sanh treân ñeø xuoáng döôùi nhieãm oâ.

Noùi khoâng traûi qua sanh ñaây, khoâng traûi qua sanh nghóa laø ñaëng sô quaû tu ñaø hoaøn, caàn yeáu ngöôøi ôû trong nhaân thieân phaûi traûi qua baûy laàn sanh töû, nhò quaû caàn yeáu moät laàn trôû laïi môùi ñaëng vo sanh. Caàn yeáu traûi qua sanh töû naày, hoài taâm höôùng ñaïi ñaây, teân goïi laø traûi qua söï soáng. Môùi ñaëng sô quaû vaø nhò quaû, chöa traûi qua sanh töû töùc hoài taâm höôùng ñaïi ñaây, teân goïi khoâng traûi qua loái soáng. Ñaïi thöøa tieäm ngoä nôi thaát ñòa duøng tröôùc hai quaû ban ñaàu, Boà Taùt tieäm ngoä thoï sanh töû chia giai ñoaïn, nhö tröôùc coù theå thoâng qua nöông töïa thaân d

saéc hai giôùi. Do trong ñaây coù nhöõng keû khoâng lo sôï sanh töû, neân khoâng laøm trôû ngaïi boû thaân duïc giôùi, rieâng thoï thaân saéc giôùi. Nhöng hoï sôï sanh töû ñaây, cuõng coù theå nöông töïa thaân duïc giôùi, chuyeån laøm cho bieán ñoåi.

Tuy chöa vaøo phía döôùi, giaûi thích hai quaû ban ñaàu khoâng gioáng Boà Taùt ñòa tröôùc cuûa ñoán ngoä vaâïy. Hoûi: Khoâng traûi qua sanh ñaây, ngöôøi cuûa hai quaû ban ñaàu ñaõ chöa vaøo ñòa. Taïi sao khoâng sanh voâ saéc giôùi? Nghóa laø Boà Taùt Thaùnh Ñòa ñaïi nguyeän töï taïi, coù theå ñaëng tuøy yù thoï sanh, nay hai quaû ban ñaàu ngöôøi khoâng phaûi nguyeän töï taïi sanh, laøm sao nghieäp tuøy yù sanh voâ saéc giôùi? Nghóa laø löïc hueä voâ laäu thuø thaéng môùi ñöôïc sanh khoâng, laïi khoâng nhaân thuaàn nghieäp löïc ñeå thay ñoåi, neân cuõng khoâng sanh voâ saéc giôùi. Nhaân tu ñaây, tuøy yù xoay vaàn vaäy.

Boà Taùt tieâïm ngoä chöa vaøo ñòa, lieàn trôû laïi nhoû höôùng veà lôùn cuûa thaùnh nhaân nhò quaû, ñaây khoâng sanh voâ saéc giôùi, nhaân ñaõ ngoä sanh khoâng chaân nhö cuûa söùc maïnh sanh khoâng hueä voâ laäu. Vì nghieäp löïc quaù nhieàu kia, xaùc minh chöa vaøo ñòa cuûa Boà Taùt ñoán ngoä sanh voâ saéc giôùi, cuõng chöa ñoaïn tröø chaáp ngaõ, chöa ñöôïc sanh khoâng voâ laäu, vì nghieäp löïc vaãn coøn nhieàu, neân cuõng khoâng sanh voâ saéc giôùi. Tuy nhieân do ñaày ñuû hueä quaùn, lieàn nöông töïa voâ saéc giôùi kia coù theå phaùt khôûi hieän quaùn. Hoaëc cuõng cho pheùp sanh ñaây, nghóa laø cho pheùp ngöôøi tieäm ngoä cuõng sanh voâ saéc giôùi. Do kia tuy ñöôïc sanh hueä khoâng ñoaïn tröø hoaëc tam giôùi, gioáng nhö coù ngöôøi tu hoaëc cuûa tam giôùi chöa döùt, neân goïi laø nghieäp tam giôùi troùi buoäc ngöôøi kia gioáng nhö chöa thoaùt khoûi. Do coù nghieäp neân tuøy yù xoay vaàn sanh vaøo voâ saéc giôùi. Hoûi: Ñaõ sanh voâ saéc, nhö theá naøo

thoï Phaät Ñaïi Boà Ñeà? Lieàn goïi laø sanh voâ saéc ñaây, khoâng phaûi ñeø xuoáng nhò giôùi nhieãm oâ, vaø vui möøøng caùi khoaùi laïc cuûa voâ saéc giôùi ñeå soáng, do nghieäp sanh taïm. Nghieäp neáu nhö khi ñaõ döùt, sanh trôû laïi saéc giôùi, vaøo ñònh thöù tö, ( Ñònh thöù tö, goïi ñuû laø thieàn ñònh thöù tö, moät trong boán thieàn ñònh, 1, sô thieàn ñònh, 2, nhò thieàn ñònh, 3, tam thieàn ñònh, 4, töù thieàn ñònh. nöông töïa nôi thaân thuø thaéng maø tu.

Maäu 2, Xaùc minh traûi qua ñôøi soáng.

Neáu traûi qua ñôøi soáng ñaây, taát nhieân khoâng soáng ôû treân saéc giôùi. Phaùt taâm vaø sau ñoù chæ ôû duïc giôùi. Döôùi xaùc minh traûi qua ñôøi soáng hai quaû ban ñaàu vaäy. (Hai quaû ban ñaàu laø, Tu Ñaø Hoaøn vaø Tö Ñaø Haøm). Traûi qua ñôøi soáng ñaây, nghóa laø ñaõ traûi qua sanh töû, phaùt taâm höôùng veà ñaïi thöøa tu duy thöùc quaùn, vì sôï sanh töû neân khoâng thay ñoåi ñôøi soáng treân saéc giôùi. Phaùt taâm vaø sau ñoù, nghóa laø phaùt taâm ban ñaàu cho ñeán khi thaønh Phaät, ñeàu nöông töïa baûn thaân nôi duïc giôùi, môû baøy thay ñoåi bieán khaùc taêng tröôûng thuø thaéng ñeå chöùng ñaéc, thoï thaân khoâng sai khaùc.

Ngöôøi quaû thöù ba laø A Na Haøm, khoâng traûi qua ñôøi soáng ñaây, sau khi phaùt taâm ôû duïc giôùi, thoâng qua saéc giôùi nöông töïa thaân maø sanh khôûi; khoâng sanh voâ saéc giôùi, vì khoâng coù lôïi ích. Neáu traûi qua ñôøi soáng ñaây, vaø quaû thöù boán ( Quaû thöù boán laø quaû A La Haùn) cuûa duïc giôùi ñeå phaùt taâm, ban ñaàu sau ñoù chæ nöông töïa nôi thaân duïc giôùi ñeå phaùt khôûi.

Ñeå xaùc minh quaû thöù ba ñaây vaäy. Ngöôøi quaû thöù ba goïi laø baát hoaøn ( Khoâng sanh trôû laïi ), nghóa laø nôi duïc giôùi, ngöôøi

ñaëng quaû thöù ba ñaây, sau khi sanh thaân naày ôû saéc giôùi, khoâng trôû laïi duïc giôùi ñeå thoï thaân. Tuy nhieân chöa traûi qua ñôøi soáng treân saéc giôùi ñaây, goïi laø chöa traûi ñôøi soáng. Ban ñaàu ngöôøi taïi duïc giôùi phaùt taâm ñaïi thöøa, thaân nöông töïa nôi duïc giôùi sau khi tu duy thöùc quaùn, lieàn ñaëng chuyeån sanh thaân nöông töïa saéc giôùi tieáp tuïc phaùt khôûi duy thöùc quaùn. Khoâng sanh voâ saéc giôùi, nhö vaên coù theå bieát.

Neáu traûi qua ñôøi soáng phía döôùi, xaùc minh quaû thöù boán. Traûi qua ñôøi soáng ñaây, nghóa laø ba quaû tröôùc. Quaû thöù boán ñaây, goïi laø Voâ Hoïc A La Haùn. Neáu phaùt taâm tu ñaïi thöøa duy thöùc quaùn ñaây, neáu ôû duïc giôùi khôûi ñaàu phaùt taâm ñaây, töø ban ñaàu ñeán sau naøy, chæ nöông töïa nôi thaân cuûa duïc giôùi ñeå phaùt khôûi. Neáu taïi saéc giôùi khôûi ñaàu phaùt taâm ñaây,(ÔÛ Nguõ Baát Hoaøn Thieân) cuõng chæ thaân nöông töïa nôi saéc giôùi ñeå phaùt khôûi, töùc laø thaân nöông töïa nôi saéc giôùi tu duy thöùc quaùn.

Ban ñaàu chöùng ñoán ngoä taát nhieân thaân ôû duïc giôùi, do chuùng sanh nhaøm chaùn raát saâu neân ñoaïn tröø chaáp hueä. Ngöôøi tu tieäm chöùng ban ñaàu cuõng nöông töïa thoâng qua saéc giôùi. Hieån Döông Ñaúng noùi raèng: chæ trong duïc giôùi ngöôøi hieän quaùn ñaây, caên cöù caùc ngöôøi ban ñaàu, khoâng phaûi tieäm ngoä, chæ ñoaïn tröø chaáp phaùp thaâm saâu.

Döôùi ñaây keát thaønh. Boà Taùt ñoán ngoä chöùng taùnh duy thöùc ban ñaàu choã thaân nöông töïa, taát nhieân laø duïc giôùi. Taïi sao theá? Vì duïc giôùi sanh töû raát naëng. Boà Taùt sô taâm caàn yeáu do taâm nhaøm chaùn sanh töû raát saâu, vì nhaøm chaùn cöôøng hueä neân ñoaïn tröø phieàn naõo sanh khoâng, nöông töïa duïc giôùi ñeå sanh khôûi. Boà Taùt tieäm ngoä chöùng taùnh duy thöùc, ban ñaàu choã

thaân nöông töïa thoâng qua saéc giôùi ñeå phaùt khôûi quaùn duy thöùc, Thaùnh giaû Nguõ Baát Hoaøn Thieân ñaây cuõng thoái taâm. Neáu nhö theá, Hieån Döông Luaän noùi, coù phaûi khôûi ñaàu khoâng traùi vôùi nhau chaêng? Luaän kia cuõng noùi chæ trong duïc giôùi môùi ñaëng vaøo hieän quaùn. Luaän kia noùi ñaây, thoâng qua caên cöù ba thöøa ban ñaàu vaøo hieän quaùn ñeå noùi. Coøn ngöôøi tieïâm ngoä neáu ôû duïc giôùi seõ hoài taâm, töùc laø nöông nôi duïc thaân. Neáu ôû saéc giôùi seõ hoài taâm, töùc laø nöông nôi saéc thaân. Neân luaän kia noùi raèng, chæ caên cöù nôi ñoán ngoä trong ñaïi thöøa maø noùi, khoâng phaûi nöông nôi tieäm ngoä. Ngöôøi duøng ñaïi thöøa tieäm ngoä ñaõ chöùng sanh khoâng, sau khi phaùt ñaïi taâm, chæ caàu chöùng laïi phaùp khoâng, maø ôû phieàn naõo sanh töû khoâng phaûi taâm nhaøm chaùn maø caùch ly thaâm saâu.

Bính 2, Xaùc minh ñòa phaùt khôûi.

Treân xaùc minh thaân nöông töïa, döôùi xaùc minh ñòa phaùt khôûi. Duïc giôùi töï ñòa, quaùn thoâng qua nghe, tö duy, chæ taùn taâm khoâng phaûi ñònh, cuõng khoâng phaûi voâ laäu. Ñaây nöông töïa chaùnh nghóa, khoâng noùi moät beân.

Treân ñaây xaùc minh nöông töïa thaân naøo ñeå tu duy thöùc quaùn? Döôùi xaùc minh nöông töïa ñònh ñòa naøo ñeå tu duy thöùc quaùn? Ñaây xaùc minh nöông töïa thaân duïc giôùi ñeå tu duy thöù quaùn vaäy. Ñaàu tieân tu duy thöùc quaùn ñaây, nöông töïa töï ñòa duïc giôùi. Töï ñòa ñaây, töùc laø nguõ thuù taïp cö ñòa ( Töùc laø nôi naêm loaïi chuùng sanh soáng chung vôùi nhau) cuûa baùo thaân vaäy. Ngoâi vò hueä quaùn ñaây, chæ thoâng qua nghe vaø tö duy, khoâng thoâng qua tu hueä, chæ taâm taùn loïan khoâng phaûi taâm an ñònh, cuõng khoâng phaûi voâ laäu.

Trong quaùn saéc giôùi, thoâng qua nghe vaø tu hueä. Quaùn voâ saéc giôùi,chæ tu khoâng coøn trôû laïi. Saéc giôùi khoâng coù tö hueä, voâ saéc giôùi laïi khoâng coù vaên hueä, caùc giaùo nghóa gioáng nhau. Ñaây chæ gia coâng haønh thieän, khoâng phaûi sanh ra ñöôïc toùm thaâu.

Xaùc minh choã hai giôùi treân (Duïc giôùi vaø saéc giôùi) nôi phaùt khôûi hueä quaùn. Saéc giôùi thoâng qua vaên hueä ñaây, nhö Phaïm Vöông vaân vaân nghe phaùp, laïi ôû trong ñònh cuõng coù theå nghe phaùp. Töùc laø hueä trong ñònh teân laø tu hueä. Tuy nhieân khoâng tö ñaây, tö laø taâm taàm tö, sô thieàn tuy coù thôøi gian raát ngaén raát nhoû, duøng ít theo nhieàu, neân khoâng noùi coù tö hueä. Voâ saéc giôùi laïi khoâng coù nghe ñaây, do khoâng duøng nhó caên cuûa voâ saéc giôùi.

Chæ döôùi ñaây rieâng phaân bieät, nghóa laø caùc hueä ñaây do gia coâng tu haønh maø ñaït ñöôïc, khoâng phaûi sanh ra bò quaû baùo vaäy.

Tuy nhieân caên cöù Du Giaø 65 noùi: [ Neáu ñònh, Boà Taùt Xaù Na sanh ñaëng töï taïi vaø ñaëng hueä nghe tieáng lan roäng, neáu caùc vò höõu hoïc, nhö A La Haùn, duøng taâm voâ saéc giôùi bieát roõ phaùp vaø phaùp voâ laäu]. Neân bieát voâ saéc giôùi cuõng coù phaùp voâ laäu. Boà Taùt quaùn ñaây, töùc laø kieán ñaïo tröôùc duøng ngoâi vò 40 taâm, ( Ngoâi vò 40 taâm, theo Töø Ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang, laø Töù Thaïâp Vò, töùùc laø ngoâi vò 40, hay noùi caùch khaùc laø 40 ngoâi vò cuûa taâm, goàm coù: 1- Thaäp Baùt Thuù, 2- Thaäp Tröôûng Döôõng, 3- Thaäp Kim Cang, 4- Thaïâp Ñòa,). Ñòa treân khoâng sanh, khaép nôi ñeàu noùi nhö vaäy. Hueä nghe tieáng roäng khaép ñaây tuøy theo neân noùi ñoù, khoâng ngu doát nôi phaùp. Ngoaïi tröø hai ñaây, khoâng noùi

ngöôøi coøn laïi cuõng ñöôïc taâm voâ saéc, thoâng qua duyeân nôi taát caû.

Neáu ñònh neáu sanh ñaây, neáu ñònh, nghóa laø ñaéc ñònh kia, neáu sanh ñaây, nghóa laø ñaéc ñònh kia laïi sanh thieân kia. YÙ Du Giaø Luaâïn: Hoaëc ñaéc ñònh kia, hoaëc laïi sanh thieân kia chöa vaøo ñòa Boà Taùt vaø ñaéc baäc Thanh Vaên coù trí hueä roäng lôùn – trong baäc Thanh Vaên hoaëc ôû ba quaû tröôùc cuûa höõu hoïc, hoaëc A La Haùn cuûa voâ hoïc – Thaùnh giaû nhö theá, khaû naêng lieàn ôû trong ñònh voâ saéc thieân, duøng taâm voâ saéc duyeân bieát roõ tam giôùi vaø phaùp voâ laäu. Ñaõ nhö theá, neân bieát sanh trong voâ saéc giôùi ñaây, cuõng coù Boà Taùt Quaùn Hueä vaäy. Tuy nhieân lieàn coù tö löông, caùc ngoâi vò gia haønh, khoâng phaûi sanh treân thaäp ñòa, treân thaäp ñòa ñaõ ñaïêng töï taïi khoâng sanh voâ saéc, hueä cuûa thanh vaên roäng lôùn khoâng ngu doát nôi phaùp, giaûi thích hueä cuûa thanh vaên roäng lôùn duyeân phaùp cuûa tam giôùi vaø choã duøng cuûa phaùp voâ laäu vaäy.

Boà Taùt thaáy ñaïo vaø ñònh kim cang, chæ ñònh thöù boán chính laø Ñònh Töù Thieàn Thieân. ( Ñònh töù boán trong taùm ñònh, theo Töø Ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang, taùm Ñònh goàm coù: 1- Sô Thieàn Thieân Ñònh laø ñònh cuûa trôøi Sô Thieàn, 2- Nhò Thieàn Thieân Ñònh laø ñònh cuûa trôøi Nhò Thieàn, 3- Tam Thieàn Thieân Ñònh laø ñònh cuûa trôøi Tam Thieàn, 4- Töù Thieàn Thieân Ñònh laø ñònh aûnh cuûa trôøi Töù Thieàn, 5- Khoâng Xöù Thieàn Ñònh laø ñònh cuûa trôøi khoâng xöù, 6- Thöùc Xöù Thieàn Ñònh laø ñònh cuûa trôøi Thöùc Xöù, 7- Voâ Sôû Höõu Xöù Thieân Ñònh laø ñònh cuûa trôøi voâ sôû höõu xöù, 8- Phi Töôûng Phi Phi Töôûng Xöù Thieân ñònh, laø ñònh cuûa trôøi phi phi töôûng xöù, nghóa laø Thöùc xöù laø höõu töôûng, voâ sôû höõu xöù laø

voâ töôûng. Xaû boû höõu töôûng goïi laø phi töôûng, xaû boû voâ töôûng goïi laø phi phi töôûng):

Haäu ñaéc trí thoâng qua caùc ñòa (Thaäp ñòa) – Saéc saùu ( 6- Thöùc Xöù thieàn ñònh), Voâ Saéc boán ( 4- Töù Thieàn Thieân Ñònh), Thaäp ñòa tuøy theo caàn nöông töïa ñeå hieän khôûi. Ñaây quaùn ñoaïn hoaëc thöù chín ( Hoaëc thöù chín moät trong thaäp hoaëc; Thaäp hoaëc, theo Phaät Hoïc Töø Ñieån cuûa Ñoaøn Trung Coøn cuõng goïi laø thaäp söû. Thaäp Hoaëc goàm coù: 1- tham duïc, 2- saân nhueá, 3- voâ minh, 4- maïn, 5- nghi, 6- thaân kieán, 7- bieân kieán, 8- taø kieán, 9- kieán thuû kieán, 10- giôùi thuû kieán. Hoaëc thöù ñaây töùc laø kieán thuû kieán vaäy.)

Thay ñoåi quaùn möôøi laàn, tuøy theo noùi sai bieät. Nghe vaø tö duy nhöõng phaùp voâ laäu, nöông töïa theo khoâng boû cuoäc. ÔÛ treân chöa ñeán baûy laàn, chæ coù vui möøng chaùn gheùt gioáng nhö coù boä phaän khoâng theå laøm.

Xaùc minh treân ñòa phaùt khôûi ñòa vaäy. Kieán ñaïo ñaây laø thuoäc sô ñòa, kim cang ñònh ñaây sau thaäp ñòa môùi phaùt taâm. Hai ñaây ñeàu nöông nôi Tònh Töï Thöù Tö nôi saéc giôùi duøng ñeå phaùt khôûi hieän quaùn duy thöùc. (Tònh Löï, laø thanh tònh khoâng suy nghó; tònh löï coù boán: (1) Thaân tònh löï Boà Taùt ñoaïn haún taäp khí ñöôïc thaân thanh tònh, töï taïi khoâng suy nghó sanh dieät. (2) Duyeân thanh tònh Boà Taùt vì nhieáp hoùa chuùng sanh suy nghó caùch thò hieän nhieàu loaïi thaàn thoâng, aån hieän töï taïi khoâng bò trôû ngaïi. (3) Taâm tònh löï, laø taâm thanh tònh, vì caùc vò Boà Taùt tu taäâp thieän phaùp, xa lìa phieàn naõo khoâng suy nghó sanh taâm chaáp tröôùc ñoái vôùi taát caû phaùp. (4) Trí tònh löï, Boà Taùt thaáu roõ taát caû phaùp khoâng coù suy nghó lo ngaïi, ñöôïc trí thanh tònh. Ñaây laø

tònh löï thöù tö töùc laø thöù boán,). Noùi kim cöông ñaây, laø noùi duï vaäy, ñònh ñaây choã phaùt sanh trí hueä nhö kim cöông, coù theå xaùc ñònh taát caû hai thöù chöôùng (Phieàn naõo chöôùng vaø sôû tri chöôùng) hieän haønh, maø khoâng laøm sao phaù ñöôïc taát caû chöôùng. Duï nhö kim cöông raát cöùng trong caùc vaät, coù theå phaù taát caû, khoâng laøm sao phaù ñöôïc noù. Ñònh kim cöông ñaây laø ñònh töông öng vôùi hueä, cuõng goïi laø kim cöông ñaïo, kim cöông trí. Sau khi thoâng qua caùc ñòa ñaây, sau khi nghóa laø sau khi tu taäp trong ngoâi vò kieán ñaïo, thoâng qua ôû caùc ñòa, tuøy theo neân phaùt khôûi quaùn chieáu. Caùc ñòa ñaây, saéc giôùi coù saùu ñòa: (1) Sô thieàn coù taàm coù tö chöa ñeán ñòa. (2) Ñòa ôû sô thieàn khoâng coù taàm chæ coù tö. (3) Ñòa trong thôøi gian töø sô thieàn ñeán nhò thieàn khoâng coù taàm vaø cuõng khoâng coù tö. (4) Thieàn ñònh thöù hai. (5) Thieàn ñònh thöù ba. (6) Thieàn ñònh thöù boán. Voâ saéc giôùi coù boán: (1-) Khoâng voâ bieânn ñònh (2-) Thöùc voâ bieân ñòch. (3-) Voâ sôû höõu xöù ñònh. (4-) Phi töôûng phi phi töôûng ñònh. Coäng 6 ôû tröôùc vôùi coäng 3 ôû sau thaønh 10. Quaùn ñoaïn hoaëc coù chín ñòa, ( Ñoaïn hoaêc, ôû trang 155 coù noùi) nghóa laø nöông töïa nôi caùc ñòa ñaây tu duy thöùc quaùn, nhöng muoán ñoaïn ñoaëc neân caàn coù chín ñòa, ngoaïi tröø boû ñi phi töôûng phi phi töôûng ñònh, vì coù chuùt hueä. Tuy nhieân thay ñoåi caùch quaùn ñaây thoâng qua thaäp ñòa. Vaên vaø tö voâ laäu tuøy theo choã nöông töï khoâng thích hôïp ñaây, sau kieán ñaïo choã coù vaên vaø tö thuaàn laøvoâ laäu, tuøy theo choã nöông töïa caùc ñòa maø phaùt khôûi, khoâng coù choã ngaên ngaïi. Chöa ñeán baûy ñònh treân ñaây, nghóa laø chöa ñeán ñònh chung coù taùm thöùc, ban ñaàu laø sô thieàn chöa ñeán ñònh coù theå duøng nöông töïa tu, chöa ñeán ñònh thöù baûy treân thì khoâng theå nöông töïa tu. Taïi sao theá? Do chæ coù boä phaän haønh töôùng vui möøng vaø chaùn gheùt.

AÁt 9, Phaùp moân ñoaïn tröø caùc chöôùng nhieãm oâ.

Töø phía döôùi caâu vaên chöõ lôùn ñoaïn thöù chín, xaùc minh ñoaïn tröø caùc chöôùng nhieãm oâ. Ba phaùp moân tröôùc xaùc minh duy thöùc caûnh, töùc laø xaùc minh choã nöông töïa cuûa chöôùng nhieãm oâ vaäy. Thöù ñeán naêm phaùp moân xaùc minh tu caùc quaùn, nhôø quaùn haïnh neân ñoái trò ñöôïc chöôùng nhieãm, hieån baøy hai lyù khoâng, nghóa laø khaû naêng ñoái trò ñeå ñoaïn tröø. Nay xaùc minh choã ñoaïn tröø chöôùng nhieãm.

Bính1, Muïc tieâu danh soá.

Thöù chín ñoaïn tröø caùc chöôùng taïp nhieãm ñaây, Chöôùng coù hai thöù: 1/- Caâu sanh. 2/- Phaân bieät. Ñaây laïi coù hai: 1- Phieàn naõo chöôùng. 2- Sôû tri chöôùng.

Chöôùng nghóa laø chöôùng ngaïi, taïp nghóa laø taïp nhieãm. Hai chöôùng ñaây goàm coù phieàn naõo vaø sôû tri chöôùng. Phieàn naõo chöôùng laø chöôùng ngai ñaïi nieát baøn; sôû tri chöôùng laø chöôùng ngaïi ñaïi boà ñeà. Caùc ñoà bieåu khoâng phaûi moät, löôïc coù hai thöù: 1/-caâu sanh, 2/- phaân bieät. Ñaây laïi coù hai: a/- phieàn naõo chöôùng, b/-sôû tri chöôùng. Ñaây cuõng laïi coù hai: 1a/- hieän haønh. 2b chuûng töû. Nhö ñoà bieåu döôùi ñaây:….

Bính 2, Xaùc minh ñòa ñoaïn tröø.

Ñinh 1, Chính xaùc minh ñòa ñoaïn tröø.

Maäu 1, Xaùc minh phaân bieät phieàn naõo chöôùng.

Thaønh Duy Thöùc Luaän quyeån möôøi noùi raèng: Phaân bieät phieàn naõo chöôùng hieän haønh, trong ñaïo tö löông tieàm phuïc, trong ñaïo gia haïnh naênglöïc lieàn aån naáp taän cuøng; chuûng töû chöùa nhoùm ñaày ñuû ôû ñòa ban ñaàu ñeå ñoaïn tröø.

Phaân bieät phieàn naõo chöôùng hieän haønh ñaây, nghóa laø do phaân bieät choã phaùt khôûi hieän haønh cuûa phieàn naõo, noùi ngöôïc laïi, töùc laø hieän taïi do taø thuyeát, taø tö duy vaân vaân voïng töôûng phaân bieät choã hieän khôûi taâm haønh taø kieán vaân vaân. Ñaây laø choã hieän haønh phaân bieät phieàn naõo chöôùng, nôi thaäp tín, thaäp truï, thaäp haïnh, thaäp hoài höôùng cuûa ngoâi vò tö löông chinh phuïc töø töø. Chinh phuïc ñaây, töùc laø chinh phuïc cheá ngöï, ngaên caám cheá ngöï, khieán khoâng cho phaùt khôûi. Tuy nhieân chöa coù theå chinh phuïc taän cuøng; ñeán ñaïo boán gia haïnh thì môùi coù theå cheá ngöï chinh phuïc taän cuøng ñöôïc thanh tinh, khieán khoâng hieän haønh. Chuûng töû chöùa nhoùm ñuôïc ñaày ñuû nôi ñòa ban ñaàu ñeå ñoaïn tröø ñaây, chuûng nghóa laø chuûng töû, cuõng goïi laø naêng löïc, naêng löïc sanh hieän haønh, nhö naêng löïc haït gioáng sanh ra maàm vaân vaân. Taäp goïi laø taäp khí, cuõng nhö veát tích. Duï nhö rau caûi muïc naùt bay muøi hoâi thoái, tuy nhieân khoâng naêng löïc coù

theå sanh hieän haønh, taäp khí chuûng töû ñaây, do nhoû beù bò giaáu kín ôû ñòa ban ñaàu nhôø ñoù môùi coù theå ñoaïn tröø.

Maäu 2, Xaùc minh ñaày ñuû sanh phieàn naõo chöôùng.

Caâu sanh phieàn naõo chöôùng hieän haønh, ñòa phía tröôùc chinh phuïc töø töø, ñòa ban ñaàu do phía treân coù theå lieàn chinh phuïc taän cuøng. Coù khi cuõng nhö phaùt khôûi maø khoâng laøm maát. Ñòa thöù taùm trôû leân, maõi maõi khoâng hieän haønh. Taäp, ngoaïi tröø choã ñaït tôùi thöù kim cang ñoaïn.

Caâu sanh phieàn naõo chöôùng hieän haønh ñaây, caâu sanh, nghóa laø sanh cuõng thaân theå, töø khi sanh ra lieàn coù phieàn naõo, nhö tham, maïn vaân vaân, khoâng phaûi do noùi taø phaân bieät taø maø phaùt khôûi. Caâu sanh phieàn naõo chöôùng hieän haønh, tröôùc khi chöa kieán ñaïo trong 40 ngoâi vò tu taäp laàn laàn, (40 ngoâi vò tu taäp cuûa Boà Taùt, theo Töø Ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang, goàm coù;

1- Thaäp Phaùt Thuù: Khi haønh nhaân Ñaïi Thöøa ñeán giai vò Thaäp Truï thì môùi nghe dieäu lyù maø phaùt taâm höôùng ñeán Phaät ñòa neân goïi laø Phaùt Thuù, bao goàm: xaû taâm, giôùi taâm, nhaãn taâm, taán taâm, ñònh hueä taâm, nguyeân taâm, hoä taâm, hyû taâm, ñaûnh taâm, coäng theâm thaäp tín, thaäp truï.

2- Thaäp Töôûng Döôõng: Vaøo ngoâi vò thaäp haïnh ñeå tu theâm thieän caên neân goïi tröôûng döôõng, bao goàm: Töù voâ löôïng taâm: töø bi hyû xaû, thí taâm, haûo ngöõ taâm, ích taâm, ñoàng taâm, ñònh taâm vaø hueä taâm; töù nhieáp phaùp: boá thí, aùi ngöõ, lôïi haønh, ñoàng söï, hai thöù : chæ vaø quaùn; vaân vaân….

3- Thaäp Kim Cöông:Vaøo ngoâi vò thaäp hoài höôùng ôû ñaây tu cho vöõng chaéc neân goïi laø kim cöông, bao goàm: Tín taâm, nieäm taâm, hoài höôùng taâm, ñaïi taâm, tröïc taâm, baát thoaùi taâm, ñaïi thöøa taâm,voâ töôùng taâm, hueä taâm, baát hoaïi taâm.

4- Thaäp Ñòa: nghóa laø choã nöông töïa, truï trì, sanh thaønh… vaøo ngoâi vò Boà Taùt thì ñòa laø choã nöông töïa hoaëc nhaân duyeân ñieàu kieän sanh thaønh caøng thuø thaéng neân goïi laø Thaäp Ñòa, goàm coù: Theå taùnh bình ñaúng ñòa, Theå taùnh thieän hueä ñòa, theå taùnh quang minh ñòa, theå taùnh nhó dieäm ñòa, theå taùnh hueä chieáu ñòa, theå taùnh hoa quang ñòa, theå taùnh maõn tuùc ñòa, theå taùnh Phaät Hoáng ñòa, theå taùnh hoa nghieâm ñòa, theå taùnh nhaäp Phaät giôùi ñòa.).

Laàn laàn chinh phuïc ñeø xuoáng khieán khoâng cho hieän khôûi. Tuy nhieân vì yù döôùi ñaây xaùc minh ñòa treân kia khi Boà Taùt haønh Boà Taùt ñaïo choã thaät haønh phöông tieän. Choã goïi laø ñoä chuùng sanh, cho neân maëc daàu hieän phieàn naõo nhöng khoâng chæ khoâng maát maø laïi coøn nhieàu coâng ñöùc. Nhö Du Giaø Giôùi Phaåm choã khai môû taùnh toäi vaân vaân, ñeàu cho laø Boà Taùt choã haønh ñoäng khoâng coá yù, cho duø coù phieàn naõo vì thaät haønh lôïi tha coâng ñöùùc vaãn ñaày ñuû, khoâng phaûi khoâng bieát vaây. Neân goïi laø cuõng nhö coù khi phaùt khôûi maø khoâng cho laø coù toäi.

Baùt Ñòa Boà Taùt coù oai ñöùc lôùn tuøy yù xoay vaàn ñi ñoä chuùng sanh,töï taïi bieán hoaù, khoâng möôïn phieàn naõo laøm coâng cuï, maø taát caû phieàn naõo lieàn vónh vieãn khoâng hieän haønh.

Taäp khí ñòa phía döôùi, xaùc minh ñoaïn tröø taäp khí phieàn naõo caâu sanh, laø thuoäc veà chuûng töû vaäy. Taäp khí phieàn naõo caâu sanh, trong thaäp ñòa, laø ñòa caàn phaûi laàn laàn ñoaïn tröø. Neân goïi laø taäp khí ñòa ñoaïn tröø ñòa. Chuûng töû cuûa phieàn naõo caâu sanh, ñeán ngoâi vò ñaúng giaùc trong kim cöông ñaïo, môùi coù theå ñoaïn tröø, neân goïi laø chuûng töû kim cöông ñoaïn.

Thaân kieán vaân vaân vaø caâu sanh ñaây, boán ñòa chinh phuïc vónh vieãn, phaùp chaáp khoâng coøn. Choã sanh khôûi ñaây, naêm ñòa khoâng hieän haønh, do sôï laøm toån haïi baïn beø.

Ñaëc bieät xaùc minh thaân kieán phaùt khôûi phieàn naõo ñaày ñuû. Phaïn ngöõ goïi laø Taùt Ca Da Kieán, ñaây goïi laø thaân kieán, cuõng goïi laø ngaõ ngaõ sôû kieán. Kieán ñaây laø treân ñaàu cuûa caùc phieàn naõo. Ñaúng ñaây nghóa laø loaïi, nhö loaïi phieàn naõo, naém laáy loaïi cuøng thaân kieán töông öng choã phaùt khôûi phieàn naõo. Vaø caâu sanh ñaây, nghóa laø cuøng thaân kieán cuøng nhau phaùt khôûi taâm tham vaân vaân. Boán ñòa chinh phuïc vónh vieãn khoâng cho sanh khôûi, do thaân kieán vaân vaân choã nöông töïa cuûa phaùp chaáp khoâng coøn. Ñaïi thöøa Boà Taùt sau khi kieán ñaïo, khoâng chuù troïng ñoaïn tröø ngaõ chaáp maø chuù troïng ñoaïn tröø phaùp chaáp, ñeán ñòa thöù tö duøng thaân kieán choã nöông töïa phaùp hoùa giaûi thaønh khoâng, nhaân chaáp cuõng khoâng; nhaân ngaõ phaûi nöông töïa nôi phaùp ñeå ngaõ phaùt khôûi, thí duï nhö ñeå giaùc ngoä con raéng phaûi nöông töïa giaây thöøng ñeå phaùt khôûi giaùc ngoä. Cho neân thaân kieán, boánñòa duøng ôû treân laïi khoâng coøn hieän haønh. Choã sanh khôûi ñaây, nghóa laø thaân kieán sanh khôûi phieàn naõo. Töùc laø thaân kieán sau khi phaùt khôûi mang theo caùi hoaëc ñeå phaùt khôûi, chæ rieâng tham hieän haønh, chæ rieâng voâ minh hieän haønh vaân

vaân. Choã hieän haønh cuûa noù, nhöng bò naêm ñòa khoâng cho sanh khôûi. Taïi sao theá? Vì laøm haïi baïn cuûa noù.

Maäu 3, Xaùc minh phaân bieät choã bieát chöôùng ngaïi.

Trong sôû tri chöôùng, phaân bieät hieän haønh, cuõng trong tö löông chinh phuïc laàn laàn, trong ñaïo gia haïnh naêng löïc lieàn chinh phuïc taän cuøng, thöù taäp khí nôi sô ñòa ñoaïn tröø.

Xaùc minh ñaây do phaân bieät maø phaùt khôûi sôû tri chöôùng hieän haønh cuøng chuûng töû, vò trí chinh phuïc ñeå ñoaïn tröø cuøng phaân bieät phieàn naõo chöôùng gioáng nhau.

Maäu 4, Xaùc minh caâu sanh sôû tri chöôùng.

Caâu sanh hieän haønh, ñòa tröôùc chinh phuïc laàn laàn, chính ñeán ñia thöù möôøi môùi chinh phuïc taän cuøng vónh vieãn. Neáu noùi phaân bieät ñaây, saùu thöùc tröôùc hieän tieàn, ñòa thöù taùm chinh phuïc taän cuøng, chuûng töû taäp khí ñeàu nôi ñòa ñòa ñoaïn truø. Baûy thöùc hieän haønh, kim cöông duï cho ñònh ñaïo gia haønh chinh phuïc, kim cöông duï cho ñònh khi phaùt khôûi, chuûng töû taäp khí ñuû ñoaïn tröø.

Caâu sanh hieän haønh sôû tri chöôùng, ñòa tröôùc chinh phuïc laàn laàn, möôøi ñòa chinh phuïc vónh vieãn, ñaây noùi toång hôïp vaäy. Ñaây neáu noùi sai bieät, nghóa laø saùu thöùc tröôùc töông öng trong sôû tri chöôùng ñaày ñuû sanh choã khôûi hieän haønh, duøng taùm ñòa tröôùc daàn daàn chinh phuïc ñoaïn tröø, ñeán ñòa thöù taùm khaû naêng chinh phuïc taän cuøng vónh vieãn; chuûng töû caâu sanh vaø taäp khí ñaây,

laø ñòa, ñòa ñoaïn tröø. Thöùc thöù baûy töông öng trong sôû tri chöôùng caâu sanh choã phaùt khôûi hieän haønh, taïi kim cöông duï ñònh treân ñaïo gia haïnh thuø thaéng, naêng löïc chinh phuïc taän cuøng vónh vieãn. Noùi ngöôïc laïi, töùc laø thaäp ñòa vieân maõn, vaøo ñònh kim cöông duï cuûa trong ngoâi vò gia haïnh vaäy. Khi ñeán ñònh kim cöông phaùt khôûi, nhaát laø dò thuïc ñeàu khoâng, chuûng töû taäp khí ñaày ñuû ñoaïn tröø. Keøm theo ñoà bieåu ñòa ñoaïn tröø: ----

1, Saùu thöùc tröôùc goàm coù:

(A): Hieän Haønh: Ñòa laø nôi tröôùc heát chinh phuïc laàn laàn baùt ñòa ñeå aån naáp vónh vieãn.

(B): Chuûng Töû: Ñòa laø nô ñoaïn tröø laàn laàn vaø kim cöông laø nôi ñoaïn tröø

vónh vieãn.

(C) Taäp Khí: Ñòa laø con ñöôøng ñoaïn tröø laàn laàn ñeå giaûi thoaùt vónh vieãn.

2, Thöùc thöù baûy vaø thöù taùm goàm coù:

(A): Hieän Haønh: Ñòa laø nôi tröôùc heát hoaëc chinh phuïc hoaëc hieän khôûi

gia haïnh cuûa kim cöông ñeå chinh phuïc vónhvieãn.

(B): Chuûng Töû: Kim cöông laø ñaïo ñoaïn tröø khoâng giaùn ñoaïn.

(C): Taäp Khí: Laø ñaïo ñoaïn tröø ñeå ñöôïc giaûi thoaùt.

3, Saùu thöùc tröôùc goàm coù:

(A): Hieän Haønh: Ñòa ôû tröôùc aån naáp laàn laàn, ñòa ban ñaàu do treân lieàn aån naáp.

(B): ChuûngTöû: Kim cöông laø ñaïo ñoaïn tröø khoâng giaùn ñoaïn.

(C): Taäp Khí: Ñòa laø nôi ñoaïn tröø laàn laàn ñeå ñöôïc giaûi thoaùt vónh vieãn

4, Thöùc thöù baûy vaø thöù taùm goàm coù:

(A): Hieän Haønh: Ñòa ban ñaàu ôû treân duøng laàn laàn aån naáp, ñòa thöù baûy ñoaïn tröø vónh vieãn.

(B): Chuûng Töû: Kim cöông laø ñaïo voâ giaùn lieàn duøng ñeå ñoaïn trö.ø

(C): Taäp Khí: Ñaïo giaûi thoaùt duøng ñeå ñoaïn tröø.

Ñònh 2, Xaùc minh chöôùng sai bieät.

Maâïu 1, Du Giaø ba choã ôû.

Boà Taùt Ñòa noùi: phieàn naõo chöôùng vaø sôû tri chöôùng ñeàu coù ba choã ôû ñeå ñoaïn töø:

(A) Truï hoan hyû toät böïc, taát caû coõi aùc, caùc loaïi phieàn naõo vaø sôû tri chöôùng ôû ngoaøi da thoâ troïng taát caû ñeàu ñoaïn tröø vónh vieãn, naêng löïïc khieán trong taát caû treân phieàn naõo ñeàu khoâng hieän haønh, toái sô chöùng ñaëng hai khoâng chaân trí.

Döôùi xaùc minh Du Giaø ba truï, phoái hôïp laø ba kieáp: (1) Cöïc hyû truï laø kieáp ñaàu. (2) Voâ töôùng truï laø kieáp hai. (3) Thaønh maõn truï laø kieáp ba.

Thöù nhaát ñaây xaùc minh truï cöïc hyû: Truï cöïc hyû ñaây, töùc laø ñòa hoan hyû ban ñaàu. Ñaëng trí hai khoâng chöùng khoâng thoái lui, teân goïi laø truï. Taát caû aùc coõi aùc ñaây, nghóa laø trong duïc giôùi ba ñöôøng xu höôùng aùc. Caùc loaïi phieàn naõo vaø sôû tri chöôùng ñaây, phieàn naõo caên baûn vaø tuøy phieàn naõo vaân vaân taát caû loaïi phaùp taïp nhieãm, teân laø caùc loaïi phieàn naõo. Sôû tri chöôùng ñaây, nghóa laø sôû tri khoâng phaûi chöôùng, chöôùng ôû caûnh sôû tri, goïi laø sôû tri chöôùng. Coõi aùc ôû hai chöôùng laø raát to, hieån baøy cuõng raát saâu naëng, neân duï goïi laø ngoaøi da thoâ naëng. Ñeán truï cöïc hyû, hai chöôùng thoâ naïêng ôû ngoaøi da, laø loaïi phaùp caàn

phaûi ñoaïn tröø vónh vieãn. Nhö caùc ngöôøi thôï, reøn luyeän saét, theùp, ñaàu tieân hoï ñem saét, theùp boû voâ loø ñoát cho chaùy ñoû saét theùp, roài ñem ra ngoaøi ñaäp boû chaát oâ nieãm, gioáng nhö da thoâ raát naëng vaäy. Nay khaû naêng trong taát caû treân phieàn naõo ñeàu khoâng hieän haønh, treân loaïi phieàn naõo khoâng hieän haønh ñaây: nghóa laø phieàn naõo cöïc aùc, cuõng töùc laø trong ngoâi vò tö löông choã phieàn naõo aån naáp. Trong loaïi phieàn naõo khoâng hieän haønh: phieàn naõo hôi nheï, cuõng töùc laø trong ngoâi vò gia haïnh choã phieàn naõo aån naáp vaäy. Toái sô chöùng ñaëng hai khoâng chaân trí, toái sô nghóa laø môùi môû ñaàu phaùt taâm caàu trí hai khoâng, nay caàu chöùng ñaéc, goïi laø toái sô. Hai khoâng ñaây nghóa laø sanh khoâng phaùp khoâng. Chaân trí, töùùc laøcaên baûn trí vaø khoâng phaân bieät trí. Chöùng trí khoâng kia, goïi laø chaân trí hai khoâng.

(B) Truï khoâng coâng duïng vaø khoâng töôùngï: Taát caû naêng löïc chöôùng ngaïi, khoâng sanh phaùp nhaãn caùc loaïi phieàn naõo vaø sôû tri chöôùng taïi da thoâ raát naëng ñeàu taát ñoaïn tröø vónh vieãn, taát caû phieàn naõo ñeàu khoâng hieän tieàn, toái sô tuøy yù xoay vaàn ñaëng khoâng sanh nhaãn.

(C ) Truï toái thöôïng Thaønh Maõn Boà Taùt: Taát caû taäp khí phieàn naõo tuøy theo nguû nghæ vaø sôû tri chöôùng taïi nôi xöông thoâ troïng ñeàu taát caû ñoaïn tröø vónh vieãn, vaøo truï nôi Nhö Lai.

Thöù hai xaùc minh truï voâ töôùng: Do ñòa ban ñaàu phaùt khôûi ñeán ñòa thöù taùm laø ñaïi kieáp thöù hai. Töø ñòa thöù taùm trôû veà tröôùc ñeàu coáng hieán coâng duïng, ñeán ngay ñòa thöù taùm nhôø trí hueä voâ töôùng chöùng chaân nhö voâ töôùng, ôû lyù hai khoâng khoâng söû duïng gia coâng, nhôø voâ töôùng ñeå truï, ñaëng khoâng sanh phaùp nhaãn. Neân phieàn naõo chöôùng khoâng sanh ôû phaùp nhaãn, hai chöôùng sôû tri, ñeàu ñoaïn tröø vónh vieãn. Cuõng nhö

ngöôøi thôï hai laàn luyeän saét, hai laàn boû vaøo loø, hai laàn ñaùnh ñaäp, boû ñi trong saét choã chaát oâ nhieãm ræ seùt. Neân choã ñoaïn tröø chöôùng ngaïi duï ôû da thòt, goïi laø da thoâ troïng.

Thöù ba xaùc minh truï thaønh maõn: Nhôø ñòa thöù taùm ñeán ngoâi vò Nhö Lai, boà ñeà voâ thöôïng ñaïi giaùc vieân maõn, laø traûi qua ñai kieáp thöù ba vaäy, Thaønh maõn toái thöôïng ñaây, goïi laø toái cöïc voâ thöôïng, ñeán thaønh töïu toái cöïc, ñeán ñòa vò cöùu caùnh vieân maõn vaäy. Noùi tuøy mieân ñaây, töùc laø chuûng töû. Choã ñoaïn tröø hai chöôùùng taäp khí ñaây cuøng chuûng töû, thaâm saâu vi teá toái cöïc, nhö dô baån trong xöông, cho ñeán muoán ñoaïn tröø raát khoù khaên. Vaøo truï nhö lai, môû ñaàu coù theå ñoaïn tröø, choã goïi laø ñaïo kim cöông veà sau caùi khoâng chöa chín muøi. Cuõng nhö ngöôøi thôï ba laàn boû saét vaøo loø thieâu ñeå reøn huyeän. Laàn thöù ba ñaùnh ñaäp ñeå boû choã chaát gæ saét vi teá.

Maäu 2, Kinh Thaâm Maät, ba tuøy mieân.

Kinh Thaâm Maät noùi: Coù ba tuøy mieân: (1) Tuyø mieân coù haïi cho baïn: Nghóa laø naêm ñòa tröôùc [Khoâng coù caùc phieàn naõo caâu sanh thì phieàn naõo caâu sanh hieän haønh trôï giuùp baïn, khi ngöôøi baïn kia ôû nhö theá vónh vieãõn khoâng bò ngaên che]. YÙ ñaây noùi: Thöùc thöù saùu ñaày ñuû thaân kieán vaân vaân toùm thaâu, noùi teân laø caâu sanh. Choã coøn laïi laø phieàn naõo, goïi laø khoâng phaûi caâu sanh. Nhöng theå cuûa phieàn naõo daàn daàn to lôùn, do noù maø phaùt khôûi, do noù maø ñoaïn tröø, neân ñaây cuõng tuøy theo ñoù maø trôû thaønh khoâng, neân goïi laø haïi baïn.

Daãn Kinh Giaûi Thaâm Maät xaùc minh ba tuøy mieân. Thöù nhaát xaùc

i chuû yeáu giaûi thích. Tuøy laø ñuoåi theo hieän haønh, mieân laø aån naáp trong taïng thöùc, teân goïi laø tuøy mieân. Noùi haïi baïn tuøy mieân ñaây, haïi, nghóa laø ñoaïn tröø. Ñoaïn tröø thaân kieán, choã phaùt khôûi trôï giuùp phieàn naõo cuûa baïn, neân goïi laø haïi baïn tuøy mieân. Naêm ñòa tröôùc khoâng phieàn naõo caâu sanh, ñòa thöù naêm duøng choã coù tröôùc khoâng cuøng ngaõ vaø ngaõ choã thaáy phieàn naõo, töùc laø ñoäc ñaàu tham lam, ngu si vaân vaân, goïi laø phieàn naõo khoâng caâu sanh. Tham vaân vaân phieàn naõo khoâng caâu sanh ñaây laø noù cuøng ngaõ vaø ngaõ sôû khi thaáy ñaày ñuû maø phaùt khôûi caùc baïn löõ cuûa phieàn naõo. Tham ñaây vaân vaân khi vaøo naêm ñòa bò ñoaïn tröø vónh vieãn, neân goïi laø khi kia ôû nhö theá vónh vieãn khoâng coù trôû laïi.

YÙ ñaây noùi ôû döôùi, chöông chuû laø chöông giaûi thích vaäy. Thöùc thöù saùu ôû treân töông öng vôùi phieàn naõo cuøng thaân kieán ñoàng thôøi phaùt khôûi, ñaây goïi laø caâu sanh. Khoâng ñoàng thôøi phaùt khôûi, goïi laø khoâng phaûi caâu sanh. Phieàn naõo khoâng cuøng thaân kieán cuøng nhau phaùt khôûi, theå hôi thoâ troïng, ôû boán ñòa thaân kieán moät laàn ñoaïn tröø, noù khoâng cuøng thaân kieán trôï giuùp baïn phieàn naõo ñöôïc caâu sanh, cho ñeán naêm cuõng khoâng coù ñöôïc nhö theá.

(2) Tuøy Mieân Yeáu Keùm: [ Nghóa laø ñòa thöù saùu thöù baûy hieän haønh vi teá, neáu ngöôøi tu choã aån nuùp khoâng hieän haønh ]; thaân kieán khoâng phaûi phieàn naõo caâu sanh neáu ñoaïn tröø phieàn naõo caâu sanh, thaân kieán ñaây cuõng tuøy theo maø bò dieät, thaät hôi khoù ñoaïn tröø.

Thöù hai ñaây xaùc minh tuøy mieân yeáu keùm. Ñòa saùu baûy ôû treân choã ñoaïn tröø phieàn naõo, choã hieän haønh vi teá, nhö tham

vi teá vaân vaân, do ñaây vì löïc tu hueä yeáu keùm neân aån naáp khieán khoâng sanh. Töø naêm ñòa trôû veà tröôùc thaân kieán caâu sanh khoù ñoaïn tröø, ñaây chöa coù theå dieät, vì theå cuûa noù raát vi teá.

Khoâng traùi vôùi Laêng Giaø thaân kieán caâu sanh vì ñoaïn tröø neân tham coù phaûi laø khoâng sanh chaêng? Nhò thöøa kia ruùt goïn neân noùi vì ñoaïn tröø phieàn naõo neân khoâng nöông töïa sôû tri chöôùng cuûa BoàTaùt, khoâng vì phieàn naõo maø noùi khoâng sanh. Hoaëc caên cöù vò trí ñoaïn tröø cöùu caùnh cuûa hai tuøy mieân, luaän ñaây xeùt qua cuõng khoâng traùi ngöôïc.

Hoûi khoù vaäy. Thaân kieán caâu sanh ôû ñòa thöù tö ñaõ ñoaïn tröø thì ñòa thöù naêm thöù saùu cuõng ñaõ khoâng, taïi sao trong ñia thöù naêm thöù saùu ñaây nhöng taïi sao coù?

Guùt goïn kia döôùi döôùi ñaây giaûi thích, Thöù nhaát guùt goïn ñoaïn tröø chöôùng ngaïi ñeå traû lôøi. Kinh Laêng Giaø guùt goïn Nhò Thöøa ñoaïn tröø chöôùng ngaïi noùi: Nhò thöøa theo thaúng phieàn naõo chöôùng ñeå ñoaïn tröø thì gioáng nhö Laêng Giaø choã noùi. Boà Taùt tu phaùp quaùn khoâng ñeå ñoaïn tröø sôû tri chöôùng, sôû tri chöôùng ñoaïn tröø phieàn naõo khoâng cho sanh, neân noùi nhö theá, tö duy ñaây coù theå bieát. Thöù hai, choã ñoaïn tröø khoâng gioáng nhau. Neáu ñòa thöù naêm laøm toån haïi baïn löõ, ñòa thöù baûy ñoaïn tröø yeáu keùm; traûi qua duøng thaân kieán ñoaïn tröø phaàn coøn laïicuõng ñoaïn thöø theo, nhöng chæ ñoaïn tröø thoâ töôùng, nhöng luaän noùi ñoaïn tröø vi teá. Ñaëc bieät caên cöù moät nghóa, so vôùi kinh luaän thì khoâng traùi nhau. Laø vì nghieân cöùu Phaät hoïc, quaùn thích hôïp chæ moät kinh moät luaän ñaïy yù vaên tröôùc sau, tuy nhieân sau ñoù pheâ phaùn vaên nghóa moät caâu moät ñoaïn, khoâng theå coá chaáp moät lôøi duøng phaûi ñuùng yù nghóa cuûa noù vaäy.

(3) Tuøy Mieân Vi Teá: [ Nghóa laø ôû ñòa thöù taùm trôû leân, theo ñaây ñaõ boû taát caû phieàn naõo khoâng hieän haønh trôû laïi, chæ coù sôû tri chöôùng laøm y chæ ]. Tuy nhieân do ñòa ñaàu tieân ñaõ ñoaïn tröø thoâ troïng ngoaøi da, neân môùi coù theå hieån baøy ñöôïc ngoâi vò ñaàu tieân hai tuøy mieân. Laïi do ñòa thöù taùm, taïi vì ñoaïn tröø thoâ troïng ngoaøi da, neân môùi hieån baøy ngoâi vò tuøy mieân vi teá. Neáu ôû trong xöông ñoaïn tröø thoâ troïng ñaây, ta noùi ly khai vónh vieãn taát caû tuøy mieân, nôi ngoâi vò Phaät ñòa.

Thöù ba xaùc minh tuøy mieân vi teá. Ñaàu tieân chính xaùc minh, keá ñeán ñöôïc giaûi thích. Töø baùt ñòa trôû leân phieàn naõo ñoaïn tröø taän goác, taát caû ñoà vaät thoâ sô ngoaøi ra chia ñieàu ñeå chinh phuïc, chæ coù sôû tri chöôùng laø y chæ, cuõng goïi laø voâ minh. Laø vì vi teá, khoâng phaûi Nhò Thöøa choã ñoaïn tröø. Tuy nhieân do döôùi ñaây, duøng ba tuøy mieân ñöôïc giaûi thích ba chöôùng thoâ troïng, nhö trong vaên coù theå bieát.

Maäu 3, Luaän Baûo Taùnh coù boán chöôùng.

Trong Luaän Baûo Taùnh hoaëc noùi boán chöôùng: (1) Xieån ñeà chöôùng khoâng tin; (2) Ngoaïi ñaïo chöôùng chaáp ngaõ; (3) Thanh Vaên chöôùng sôï khoå; (4) Duyeân Giaùc chöôùng boû taâm.

Döôùi ñaây xaùc minh Luaän Baûo Taùnh noùi coù boán chöôùng. Ñaàu tieân lieät keâ ñeà cöû: Xieån ñeà khoâng tin chöôùng, nghóa laø khoâng chuûng taùnh thieän caên. Ngoaïi ñaïo chöôùng chaáp ngaõ, nghóa laø chaáp coù moät thaàn ngaõ, quyû linh vaân vaân ngoaïi ñaïo chuûng taùnh. Thanh Vaên, Duyeân Giaùc hai chöôùng ñaây, nghóa laø ñònh taùnh chuûng taùnh, khoâng phaùt ñaïi taâm goïi laø sôï khoå, xaû taâm ñaïi töø bi, goïi laø xaû taâm.

Thaäp tín taâm thöù saùu chinh phuïc chöôùng ñaàu tieân, tin khoâng thoái chuyeån. Thaäp truï truï thöù boán, chinh phuïc chöôùng thöù hai, phaân bieät ngaõ kieán to lôùn khoâng sanh. Hai thöù chuûng töû ñaây vaøo ñòa ban ñaàu bò ñoaïn tröø.

Keá ñeán, giaûi thích rieâng bieät ñoaïn tröø chöôùng. Noùi thaäp tín ñaây, ñöùng ñaàu cuûa tam hieàn, caên baûn cuûa vaïn haïnh, phaøm phu muoán töø phaøm vaøo böïc thaùnh, taát phaûi choïn thaäp tín laøm daãn döôøng ñi tröôùc; baét ñaàu töï tín taâm, cuoái cuøng ñeán taâm nguyeän, tröôùc heát Boà Taùt phaùt taâm xu höôùng theo boà ñeà ñeå laøm phöông tieän ban ñaàu. Noùi thaäp tín thöù saùu taâm ñaây töùc laø trong thaäp tín taâm [ tín khoâng toái lui ] thuù saùu: nghóa laø do taâm ñònh hueä boán naêm, bieát ñaïo khoâng xa tieán tu khoâng thoái lui, neân goïi laø taâm baát thoái. Tín ñaõ khoâng thoái lui thì caên laønh taêng tröôûng, neân taùnh chöôùng cuûa xieån ñeà aån naáp.

Thaäp truï thöù hai ôû döôùi ñaây xaùc minh ñoaïn tröø chöôùng ngaïi chaáp ngaõ cuûa ngoaïi ñaïo. Thaäp truï ñaây, nghóa laø keá ñeán phaùt taâm truï ban ñaàu sau thaäp tín ñeán thaäp quaùn ñaûnh truï. Noùi truï thöù boán, nghóa laø [sanh quyù truï] thöù boán trong thaäp truï. Kinh noùi raèng: [ Haønh cuøng Phaät gioáng nhau, vaøo gia phaû cuûa nhö lai goïi laø sanh quyù truï ]. Nghóa laø do tröôùc tu haønh laøm con phaùp vöông, khoâng laøm lyù hoaëc cuûa ngoaïi ñaïo, neân ñeán truï ñaây coù theå chinh phuïc chöôùng ngaïi kia. Phaân bieät ngaõ kieán thoâ khoâng sanh ñaây, taát caû kieán chaáp do ngaõ kieán sanh, ngaõ kieán töùc laø teân rieâng bieät cuûa thaân kieán. Hai chuûng töû ñaây, vaøo ñòa ban ñaàu ñoaïn tröø, xaùc minh tröôùc chinh phuïc ñòa ban ñaàu hieän haønh, nay xaùc minh ñoaïn tröø chuûng töû vì raát thoâ troïng, vaøo ñòa ban ñaàu ñoaïn tröø.

Thöù ba chöôùng ngaïi choã hieåu bieát, naêm ñòa ñoaïn tröø; chöôùng ngaïi caùi vui nöông töïa nôi nieát baøn, naêm ñòa ñoaïn tröø. Chöôùng ngaïi choã hieåu veà taâm xaû boû Duyeân Giaùc, ñeán baûy ñòa môùi ñoaïn tröø: saùu ñòa gioáng nhö quaùn möôøi hai nhaân duyeân. Hoaëc chuûng töû hai phieàn naõo ban ñaàu khi kieán ñaïo môùi ñoaïn tröø. Sau ñoù hai chuûng töû phieàn naõo ñeán kim cöông môùi ñoaïn tröø.

Döôùi ñaây xaùc minh sau ñaây hai chöôùng môùi ñoaïn tröø. Thanh Vaên Duyeân Giaùc ñaõ ñaït ñeán sanh khoâng môùi ñoaïn tröø chöôùng phieàn naõo, khoâng xaùc minh caùc phaùp taùnh khoâng duyeân sanh, nhöng chöôùng sôû tri Thanh Vaên ñaây raát sôï khoå chôø ñeán naêm ñòa môùi ñoaïn tröø. Töø naêm ñòa trôû veà tröôùc, cuõng gioáng nhö ñieàu vui nieát baøn cuûa nhò thöøa, chaân vaø tuïc quaùn sai bieät. Ñeán ñòa thöù naêm chaân vaø tuïc quaùn gaáp ñoâi, raát laø khoù thuø thaéng, neân ñoaïn tröø phaàn döôùi laø chöôùng sôû tri cuûa taâm. Duyeân Giaùc xaû boû sôû tri chöôùng cuûa taâm ñaây, nghóa laø xaû boû taâm töø bi vaøo nieát baøn tòch dieät, chöôùng ngaïi hoùa ñoä keû khaùc. Ñeán baûy ñòa Boà Taùt môùi ñoaïn tröø sôû tri chöôùng naøy. Söû duïng saùu ñòa cuõng nhö quaùn möôøi hai duyeân khôûi, gioáng nhau vôùi Ñoäc Giaùc cuõng quaùn möôøi hai duyeân khôûi. Neân ñeán ñòa thöù baûy, ñaây laø taän cuøng bôø meù chaân nhö duøng ñeå caàu chöùng ngoä, ñaây goïi laø ñòa vieãn haønh. Hoaëc sau hai sô ñòa hai kieán ñaïo, kim cöông ñoaïn tröø ñaây, ruùt goïn caên cöù nôi phieàn naõo chöôùng ñeå xaùc minh.

Maäu 4, Kinh Thaéng Man naêm truï phieàn naõo.

Kinh Thaéng Man noùi: Naêm Truï Ñòa Phieàn Naõo: Nghóa laø (1) Kieán Nhaát Xöù Truï Ñòa Phieàn Naõo. (2) Duïc AÙi Truï Ñòa Phieàn Naõo, (3) Saéc AÙi Truï Ñòa Phieàn Naõo, (4) Höõu AÙi Truï Ñòa Phieàn Naõo, (5) Voâ Minh Truï Ñòa Phieàn Naõo. Kieán nhaát xöù truï ñòa phieàn naõo, ñeán ñòa ban ñaàu (Sô Ñòa). Thöù ba laø, (Thöù ba töùc laø: Saéc aùi tru ñòa phieàn naõo), ñeán kim cöông môùi ñoaïn tröø. Voâ Minh Truï Ñòa Phieàn Naõo, tu haønh khi thaáy hai ñaïo töùc laø tu theo thöù lôùp ñoán vaø tieäm ñeå ñoaïn tröø phieàn naõo. Neáu sô ñòa vaø töù ñòa tu taäp ñeå ñoaïn tröø sôû tri chöôùng thì trong khi tu taäp kieán ñaïo ñoán vaø tieäm ñeå ñoaïn tröø sôû tri chöôùng gioáng nhau.

Döôùi ñaây thöù boán xaùc minh naêm truï ñòa. Ñaàu tieân lieät keâ teân: (1) Kieán nhaát xöù truï ñòa ñaây laø kieán hoaëc. (2) Duïc aùi truï ñòa ñaây, trong tu ñaïo, duïc giôùi hoaëc. (3) Saéc aùi truï ñòa ñaây, nghóa laø saéc giôùi hoaëc. (4) Höõu aùi truï ñòa ñaây, nghóa laø voâ saéc giôùi hoaëc. Ba hoaëc treân ñaây, cuõng goïi laø tu hoaëc, hôïp laïi kieán hoaëc ôû tröôùc goïi laø phieàn naõo chöôùng. Voâ minh truï ñòa phieàn naõo ôû treân, cuõng goïi laø sôû tri chöôùng.

Thöù ñeán xaùc minh ngoâi vò sau laø ñoaïn truï ñòa: Sô truï ( Truï ñaàu tieân), khi kieán ñaïo môùi ñoaïn tröø. Tieáp theo tu ñaïo phaûi traûi qua Ba Truï trong ñoù coù kim cöông ñaïo môùi ñoaïn tröø. ( Ba truï trong Thaäp thuï, Thaäp Truï [Trong Töø Ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang], goàm coù: 1- Sô Phaùt Taâm Truï, 2- Trò Ñòa Truï, 3- Tu Haønh Truï, 4- Sanh Quyù Truï, 5- Phöông Tieän Cuï Tuùc Truï, 6- Chaùnh Taâm Truï, 7- Baát Thoaùi Truï, 8- Ñoàng Chaân Truï, 9- Phaùp Vöông Töû Truï, 10- Quaùn Ñaûnh Truï; Ba Truï goàm coù Truï 1, 2, 3. ) Voâ minh laø chöôùng ngaïi choã hieåu bieát, laø nôi caàn phaûi ñoaïn tröø. Kieán Tu hai ñaïo choã ñoaïn tröø cuûa hoaêc, (Hai ñaïo, Nghóa laø kieán ñaïo vaø tu ñaïo, theo Töø Ñieån Phaät Hoïc Hueä Quang, trang 3251 K Veà Ñeà Muïc Ñaïo

giaûi thích:….. Nhöõng phieàn naõo do kieán ñaïo tröø ñöôïc goïi laø kieán hoaëc; nhöõng phieàn naõo do tu ñaïo ñoaïn tröø, goïi laø tu hoaëc.) Neáu phaân bieät phaùt khôûi ñoán ñoaïn tröø, neáu caâu sanh phaùt khôûi tieäm ñoaïn tröø. Trong naêm truï ñòa, boán truï ñòa ñaàu tieân laø chuûng töû, taäp khí gioáng nhau veà sôû tri chöôùng, taïi trong kieán ñaïo vaø tu ñaïo, cuõng ñoán vaø tieäm caû hai ñeàu ñoaïn tröø.

Maäu 5, Ñeà cöû loaïi keát thaønh.

Hoaëc noùi saùu phieàn naõo, hoaëc noùi baûy tuøy mieân, taùm trieàn, chín keát, möôøi phieàn naõo, möôøi phaân bieät, möôøi taùn ñoäng vaân vaân, nhö chöông ñoaïn tröø chöôùng noùi roïâng. Ñaây noùi duy thöùc quaùn ñoaïn tröø, ngoaøi ra khoâng noùi choã xoaù boû.

Trong ñaây ñeàu noùi phieàn naõo vaân vaân, coù theå kieåm tra phaùp soá, neân röôøm raø khoâng kyõ thuaâït. Phieàn naõo coù theå ñoaïn tröø, nhöng chinh phuïc noù ôû ngoâi vò thöù. Nhö trong chöông ñoaïn tröø chöôùng noùi roäïng ra. Thöù chín ñoaïn tröø caùc chöôùng taïp nhieãm ñaây, chæ noùi tu duy thöùc quaùn choã ñoaïn tröø chöôùng taïp nhieãm, ngoaøi ra khoâng noùi quaùn choã ñoaïn tröø chöôùng vaân vaân.

AÁt 10, Quy veà toùm thaâu phaùp moân hai khoâng.

Töø ñaây xuoáng caâu vaên chöõ lôùn, trang thöù möôøi toùm thaâu quy veàhai khoâng ñaây, töø tröôùc trôû laïi ñaây, ñaàu tieân xaùc minh ba phaùp moân cöùu caùnh cuûaduy thöùc caûnh, thöù ñeán xaùc minh saùu phaùp moân cöùu caùnh cuûa duy thöùc haïnh, thuù ba ñaây xaùc minh duy thöùc quaû. Choã noùi hai khoâng ñaây khoâng phaûi quaû, duøng hai khoâng laøm phaùp moân, nhôø vaøo phaùp moân naøy neân quaû ñöùc chu vieân, neân hieån baøy phaùt trieån khoâng aån naáp, neân töø hai khoâng xaùc minh ra quaû.

Bính 1, Giaûi thích muïc tieâu.

Thöù möôøi quy veà toùm thaâu hai khoâng ñaây: (1) Sanh Khoâng, (2) Phaùp Khoâng. Duy thöùc quaùn thoâng qua quaùn hai khoâng. Taàm tö, thaät trí thoâng qua sanh khoâng phaùp khoâng, laøm choã nöông töïa sanh khoâng, nhöng chæ noùi ñeán quaùn phaùp, yù moâng caàu chuûng trí quaùn phaùp khoâng, vì nôi hai khoâng môùi giaûi thích chaân chaùnh. Tuy nhieân taïm quaùn phaùp taát nhieân mang theo sanh khoâng, ñaây laø Luaän Thaønh Duy Thöùc noùi.

Noùi sanh khoâng, sanh ñaây töùc laø sanh vaät coù sanh maïng coù tinh thaàn. Sanh vaät coù sanh maïng coù tinh thaàn, neáu noùi laø khoâng thì hieån baøy rieâng bieät laø khoâng phaûi sanh vaät; neáu noùi laø coù ñích thöïc khoâng coù choã chæ baøy. Phaät phaùp chæ xaùc minh do duy thöùc bieán hieän, ly khai ngoaøi thöùc, sanh maïng khoâng coù coá ñònh coù theå toàn taïi. Sanh khoâng ñaây, khoâng phaûi goïi sanh maïng coù sannh dieät, chính xaùc minh sanh maïng cuûa sanh vaät laø do nhaân duyeân hoøa hôïp giaû hieän ñeå sinh hoaït maø thoâi. Ñaõ goïi laø nhaân duyeân hoøa hôïp maø thaønh, thì khoâng phaûi rieâng coù moät caù theå vaät chaát duøng laøm sanh maïng. Nhö moät quoác gia khoâng theå ly khai taát caû ngöôøi daân, ngoaøi laõnh thoå khoâng choã goïi töï theå cuûa moät quoác gia, nhaân sanh ly khai töù ñaïi, ngoaøi nguõ uaån cuõng khoâng rieâng coù caù theå cuûa nhaân sanh. Daân só nhaân sanh cuûa moät quoác gia ñaây cuõng naèm trong nhaân duyeân sanh dieät, saùt na bieán hoùa, neân goïi laø sanh khoâng. Noùi phaùp khoâng ñaây, nghóa laø cuõng nhö theá. Phaùp nghóa laø baûo trì maãu möïc, töùc laø caùc phaùp. Khoâng nghóa laø vaïn höõu vuõ truï coù theå vaø nhaân duyeân sanh dieät cuûa noù, thöùc laø choã bieán hieän, lìa ngoaøi thöùc ra cuõng khoâng coù chuùc phaùp naøo coù theå ñaït ñöôïc. Maø thöùc cuûa duy thöùc, cuõng laø do nhaân duyeân hoøa hôp nhö huyeãn nhö hoùa, goïi laø phaùp khoâng. Caùc phaùp ñaây laø caûnh saâu xa vi teá roäng lôùn, taâm Boà Taùt roäng lôùn laøm taát caû lôïi ích cho höõu tình, chính quaùn chieáu bieán khaép vaø giaûi thích kyõ caøng hieän töôïng cuûa vuõ truï maø ñaït ñeán lyù khoâng. Do ñaït ñeán lyù khoâng tuøy yù daãn ñöôøng hoùa ñaïo, caùc söï vieäc ñeàu ñöôïc thaønh coâng.

Hai khoâng, nghóa laø thoâng qua quaùn sanh khoâng vaø phaùp khoâng. Taàm tö thaät trí ñaây, töùc laø boán phaùp quaùn taàm tö, cuøng quaùn choã daãn ñeán boán trí goïi laø boán trí nhö thaät. Thoâng

qua sanh khoâng vaø phaùp khoâng ñaây, nghóa laø duøng trí ñeå quaùn sanh khoâng vaø phaùp khoâng; sanh khoâng vaø phaùp khoâng ñeàu laø choã bieán cuûa thöùc khoâng coù töï taùnh, neân goïi laø thoâng qua sanh khoâng vaø phaùp khoâng. Sanh laø choã nöông töïa, nhöng ñaây chæ noùi phaùp quaùn maø thoâi, sanh laø nghóa heïp, coøn phaùp laø nghóa roäng, maø phaùp khoâng phaûi laø sanh, nhöng phaùp laø choã nöông töïa cuûa sanh, khi quaùn phaùp laø khoâng thì sanh taát nhieân cuõng khoâng, goïi laø phaùp khoâng vaø sanh khoâng. YÙ moâng caàu chuûng trí ñeå quaùn phaùp khoâng, chuûng trí töùc laø trí hueä cuûa taát caû phaùp. Boà Taùt phaùt taâm thöôøng quaùn phaùp khoâng, ñeå moâng caàu chuûng trí maø ñaëng giaûi thoaùt, duøng caùch ly töù ñaïi, nguõ uaån vaø caùc phaùp khoâng sanh coù theå chöùng ñaéc, neân quaùn phaùp khoâng töùc laø sanh khoâng. Vì ôû hai khoâng phaùt sanh lyù giaûi chaân chaùnh, duøng quaùn caùc phaùp khoâng quan heä mình vaø ngöôøi vaø khoâng coøn nhaân duyeân sanh, chæ laø duy thöùc choã hieän ra. Duøng quaùn phaùp khoâng bao goàm quaùn sanh khoâng, neân nhôø giaùc ngoä chaân chaùnh lyù giaûi hai khoâng chaân chaùnh thì coù theå ñoaïn tröø chöôùng hai chaáp; do tröø chöôùng hai chaáp taát nhieân chöùng ñaëng quaû hai khoâng. Quaùn phaùp taát nhieân mang theo sanh khoâng, nghóa laø trong quaùn phaùp khoâng taát nhieân ñaày ñuûsanh khoâng, duøng sanh phaùt khôûi taát nhieân nöông töïa nôi phaùp, cuõng nhö muoán duøng giaây thöøng taát nhieân phaûi nöông töïa nôi giaây gai ñeå söû duïng.

Bính 2, Giaûi thích trôû ngaïi raát khoù.

Ñinh 1, Môû ra raát khoù.

Vì côù sao laät laïi ngoä noùi meâ, chaáp sanh bao goàm chaáp phaùp, phaûn laïi meâ noùi ngoä, sanh khoâng khoâng mang theo phaùp

khoâng? Neáu duøng giaûi thích thì coù caïn coù saâu, ôû nôi theå meâ duøng khoâng meâ.

Chính ñaây hoûi raát khoù, neáu quaùn phaùp khoâng thì taát nhieân mang theo sanh khoâng, taïi sao laät laïi noùi meâ chaáp sanh taát nhieân bao goàm chaáp phaùp? Neáu noùi ngoä sanh khoâng taát nhieân chöa ngoä ñöôïc phaùp khoâng, taïi sao meâ ngöôïc laïi noùi ngoä, sanh khoâng chaúng mang theo phaùp khoâng? Neáu duøng giaûi thích coù caïn coù saâu ( Caïn goïi laø sanh khoâng, saâu goïi laø phaùp khoâng) Caïn thì cho ngoä ñöôïc sanh khoâng, saâu thì khoâng theå cho ngoä ñöôïc phaùp khoâng; vì meâ neân coù caïn coù saâu, meâ caïn thì thuoäc veà duïng, meâ saâu thì thuoäc veà theå. Duïng goïi laø sanh khoâng, theå goïi laø phaùp khoâng.

Ñinh 2, Giaûi thích raát khoù.

Nay giaûi thích: chöa coù giaûi thích theå maø laïi meâ duïng, choã cho laø chaáp sanh theo leõ phaûi mang theo chaáp phaùp. Ngoä caïn khoâng ñaït ñöôïc saâu, sanh khoâng taát nhieân chöa mang theo phaùp khoâng.

Ñaây chính giaûi thích raát khoù. Chöa coù giaûi thích theå maø laïi meâ nôi duïng, chöa coù ngoä caùi khoâng cuûa phaùp theå maø laïi ñoøi caùi khoâng chöa ngoä cuûa duïng ñaõ phaùt sanh, nhö chöa ngoä giaây thöøng maø laïi cho laø giaây gai, khi giaùc ngoä con raéng thì tö nhieân giaây thöøng vaø giaây gai khoâng coøn nöõa. Duøng duïng nöông töïa nôi theå maø coù, meâ duïng taát nhieân meâ theå neân sanh chaáp ngaõ chaáp phaùp. Theå khoâng nöông theo nôi duïng, ngoä caïn taát

nhieân chöa ngoä ñöôïc saâu neân sanh khoâng chaúng mang theo phaùp khoâng.

Hai möôi duy thöùc noùi raèng: [ Choã chaáp phaùp laø voâ ngaõ, laïi nöông töïïa giaùo nghóa ñeå böôùc vaøo]. Giaùo nghóa cuûa duy thöùc ñaây ñeå böôùc vaøo laø phaùp khoâng, noùi phaùp khoâng ñaây taát nhieân nöông töïa nôi duy thöùc, khoâng phaûi duy thöùc quaùn laø chæ cho phaùp khoâng. Taùc duïng ñoäc laäp ñeå sanh khoâng, cuõng laø duy thöùc. Chæ laø phaùp quaùn khoâng, taát nhieân nhaát ñònh laø duy thöùc; sanh khoâng khoâng nhaát ñònh, Nhò Thöøa sanh khoâng khoâng phaûi duy thöùc quaùn.

Phaùp voâ ngaõ ñaây töùc laø trí cuûa phaùp khoâng. Choã chaáp phaùp voâ ngaõ, töùc laø meâ phaùp khoâng. Neáu muoán ngoä phaùp khoâng ñaây, taát nhieân nöông töïa giaùo nghóa coøn laïi ñeå vaøo, giaùo nghóa coøn laïi töùc laø giaùo nghóa duy thöùc. Ñaây hieån baøy giaùo nghóa möôøi hai xöù, khoâng xaùc minh phaùp khoâng.

Ñaây chæ ôû döôùi, xaùc minh phaùp khoâng nhaát ñònh nöông töïa nôi duy thöùc, maø duy thöùc quaùn khoâng chæ thoâng ñaït phaùp khoâng, maø cuõng thoâng ñaït sanh khoâng. Nhöng döôùi ñaây xaùc minh sanh khoâng, maø khoâng nhaát ñònh thuoäc duy thöùc.

Duy thöùc quaùn nôùi roïâng, thoâng qua sanh ra phaùp quaùn. Phaùp quaùn chính laø boä phaän cuûa duy thöùc. Nghóa laø quaùn phaùt sanh nôùi roäng thoâng qua duy thöùc nhöng khoâng phaûi duy thöùc quaùn. Duy thöùc quaùn laø boä phaän ñeå sanh khoâng, nhöng

khoâng phaûi nhôø duy thöùc quaùn ñaây hy voïng quaùn ñöôïc sanh khoâng, thuaän theo caâu tröôùc maø phaân bieät, khoâng duy thöùc quaùn thì khoâng coù sanh khoâng, nhöng quaùn phaùp khoâng thì taát nhieân mang theo sanh khoâng; nhöng quaùn sanh khoâng khoâng phaûi cuûa duy thöùc, nghóa laø quaùn sanh khoâng cuûa Nhò Thöøa. Coøn quaùn phaùp khoâng ñoái vôùi duy thöùc, cuõng gioáng nhö theá. duy thöùc khoâng phaûi laø quaùn phaùp khoâng, nghóa laø duy thöùc chæ quaùn sanh khoâng, coøn phaùn phaùp khoâng khoâng phaûi duy thöùc. Hai caâu naøy ñaõ ñaày ñuû, nghóa cuûa hai caâu naøy coù theå bieát.

Ñaây xaùc minh sanh vaø phaùp hai khoâng, so cuøng duy thöùc laø boä phaän nôùi roäng. Nhö ñoà bieåu coù theå giaûi:

Bính 3, Keát thaønh.

Toång hôïp laãn nhau maø noùi, duy thöùc thoâng qua quaùn hai khoâng. Luaän chæ noùi phaùp quaùn laø duy thöùc quaùn. Ñaây laø caên cöù quyeát ñònh. Laïi noùi caùc khoâng laãn nhau toùm thaâu nhö noùi ñeán ôû chöông khoâng.

Nhöng phaùp khoâng ñích thöïc laø cuûa duy thöùc quaùn, chính laø quyeát ñònh noùi nghóa naøy. Troáng khoâng cuûa noù seõ toùm thaâu, nhö trong chöông noùi veà khoâng. Nay trong AÙn Nghóa Laâm thieáu chöông noùi veà khoâng. (Phaùp Phaûng ghi) ( thaáy Haûi San 11, quyeån 1, ñeán kyø boán)

Dòch xong ngaøy 10. 5. 2022

Thích Thaéng Hoan

Chuøa Baûo Phöôùc

Trung Taâm Phieân Dòch vaø Tröôùc Taùc.